drugiemu. Jakub nadał mu hebrajską nazwę Galeed, mającą takie samo znaczenie (Rdz 31:25, 46-53; zob. GALEED).

(prawdopodobnie: „Bóg zaświecił”).

1. Ojciec czterech synów wymienionych w rodowodzie plemienia Judy (1Kn 4:1, 16).

2. Lewita z rodu Merarytów, którego syn za rządów Ezechiasza pomagał w oczyszczeniu świątyni (2Kn 29:1, 12, 15, 16).

(„[oby] Jehowa uchwycił”).

1. Inna postać imienia Achazjasza, który pod koniec X w. p.n.e. objął tron Judy po swym ojcu Jehoramie (2Kn 21:16, 17; 22:1). W formie Jehoachaz (występującej także w masoreckim tekście 2 Kronik 25:23) imię Boże jest przedrostkiem, a w imieniu Achazjasz — przyrostkiem. Tego króla Judy nazwano też jeden raz Azariaszem (2Kn 22:6b; zob. ACHAZJASZ 2).

2. Król Izraela, syn i następca Jehu. Panował 17 lat — od 876 do ok. 860 r. p.n.e. (2Kl 10:35; 13:1). Kiedy objął władzę po ojcu, spora część jego państwa podlegała syryjskiemu królowi Chazaelowi z Damaszku, który odebrał Jehu wszystkie tereny Izraela położone na wsch. od Jordanu (2Kl 10:32-34). Bóg zezwolił Chazaelowi ciemiężyć Izraela przez wszystkie dni Jehoachaza, ponieważ czynił on to, co złe w oczach Jehowy. Jego armia stopniała do zaledwie 50 jeźdźców, 10 rydwanów oraz 10 000 pieszych. Kiedy w końcu Jehoachaz zaczął szukać łaski Jehowy, Bóg przez wzgląd na przymierze z Abrahamem, Izaakiem i Jakubem nie pozwolił Syrii całkowicie unicestwić Izraela (2Kl 13:2-7, 22, 23). Jehoachaz został pochowany w Samarii, a tron po nim objął jego syn Jehoasz (2Kl 13:8, 9; 2Kn 25:17).

W 2 Królów 14:1 niektórzy tłumacze, idąc za tekstem masoreckim, używają imienia Joachaz (zob. JOACHAZ 1).

3. Król Judy, syn i następca Jozjasza. Jego matka nazywała się Chamutal (2Kl 23:31). W niektórych rękopisach ksiąg Ezdrasza i Jeremiasza występuje pod imieniem Szallum, które jak się uważa, mógł nosić przed wstąpieniem na tron (1Kn 3:15; Jer 22:11). Kiedy faraon egipski Necho pozbawił życia jego ojca, Jehoachaz został najwyraźniej wybrany na króla przez prosty lud, chociaż nie był najstarszym z żyjących synów Jozjasza (2Kl 23:29, 30). W 2 Kronik 36:2, gdzie opisano to samo wydarzenie, część przekładów (Bg, Bp, BT) używa skróconej formy Joachaz (zob. JOACHAZ 3).

Jehoachaz został królem w wieku 23 lat i nieudolnie sprawował rządy przez trzy miesiące na początku 628 r. p.n.e., po czym faraon uwięził go w Ribli. Później został zabrany do Egiptu i umarł w niewoli, jak to zapowiedział prorok Jeremiasz (2Kl 23:31-34; Jer 22:10-12).

(prawdopodobnie: „Jehowa się przystroił”).

Beniaminita, potomek Saula poprzez Jonatana i Merib-Baala (Mefiboszeta). W rodowodach wymieniono trzech jego synów (2Sm 9:6, 12; 1Kn 8:33-36). W 1 Kronik 9:42 występuje pod imieniem Jara.

Zobacz JEHOADDIN.

(„Jehowa jest rozkoszą”).

Matka króla judzkiego Amacjasza, żona Jehoasza (2Kl 14:1, 2). W tekście hebrajskim jej imię jest zapisane jako „Jehoaddin”, lecz na marginesie zaznaczono, iż należy je czytać „Jehoaddan”, jak w 2 Kronik 25:1.

1. Król, który panował w Judzie przez 40 lat, od 898 do 859 r. p.n.e. Był najmłodszym synem króla judzkiego Achazjasza, urodzonym przez Cybię z Beer-Szeby (2Kl 12:1; 1Kn 3:11). W tekście masoreckim często określany krótszym imieniem Joasz.

Po śmierci Achazjasza władzę królewską zagarnęła Atalia, niegodziwa babka Jehoasza. Nie chcąc dopuścić do tego, by ktokolwiek podważył jej prawo do tronu, wymordowała wszystkich synów Achazjasza oprócz Jehoasza, który nie miał wtedy nawet roku. Przed zgubą uratowała chłopca jego ciotka Jehoszeba, żona arcykapłana Jehojady — wykradła go i ukrywała razem z mamką w świątyni przez sześć lat (2Kl 11:1-3; 2Kn 22:10-12).

Kiedy Jehoasz miał siedem lat, Jehojada wtajemniczył w swój plan pięciu dowódców i po raz pierwszy przedstawił im prawowitego dziedzica tronu. Uzbroił w tarcze i oręż ze świątyni 500 ludzi, którymi dowodzili, i polecił im otoczyć Jehoasza i strzec go podczas uroczystej koronacji na dziedzińcu świątyni. Gdyby ktoś próbował przeszkodzić, miał zostać zabity (2Kl 11:4-12, 21; 2Kn 23:1-11). Usłyszawszy okrzyki ludu, Atalia przybiegła, wołając: „Spisek! Spisek!” Natychmiast ją wyprowadzono i uśmiercono u wjazdu do Bramy Końskiej. Następnie Jehojada zawarł przymierze wierności między Jehową a nowym królem i ludem; potem zburzono dom Baala, porozbijano jego ołtarze i wizerunki, a nawet zabito jego kapłana Mattana (2Kl 11:13-20; 2Kn 23:12-21).

Dopóki żył Jehojada, który był dla Jehoasza przybranym ojcem i doradcą, młody władca rządził mądrze. Zanim skończył 21 lat, miał dwie żony (jedna nazywała się Jehoaddan) i został ojcem synów oraz córek. W ten sposób bliska już zerwania linia rodowa Dawida prowadząca do Mesjasza ponownie została umocniona (2Kl 12:1-3; 2Kn 24:1-3; 25:1).

Dom Jehowy koniecznie wymagał renowacji, nie tyle ze względu na wiek (liczył nie więcej niż 150 lat), ile z powodu zaniedbania i ograbiania go za rządów Atalii. Dlatego Jehoasz zachęcił Lewitów, by szli od miasta do miasta w całej Judzie i zbierali pieniądze na remont. Lewici jednak nie przyłożyli się do tego zadania, toteż niewiele zrobiono (2Kl 12:4-8; 2Kn 24:4-7). Z czasem zmieniono sposób gromadzenia i wydawania funduszy, co znalazło żywy oddźwięk u ludu i pozwoliło wznowić i ukończyć prace (2Kl 12:9-16; 2Kn 24:8-14).

Po śmierci wiernego arcykapłana Jehojady, który żył 130 lat, książęta judzcy powoli odwrócili króla Jehoasza oraz lud od Jehowy i nakłonili do wielbienia pogańskich bożków i „świętych pali”, związanych z kultem płci. Nie chcieli słuchać ostrzeżeń proroków, których posyłał do nich Jehowa (2Kn 24:15-19). Jehoasz posunął się nawet do zamordowania Zachariasza, syna Jehojady, za to, że przekazał karcące pytanie Boga: „Dlaczego przekraczacie przykazania Jehowy?” Umierając, Zachariasz powiedział: „Niech Jehowa w to wejrzy i zażąda tego z powrotem” (2Kn 24:20-22).

Na odpłatę nie trzeba było długo czekać. Ponieważ Jehowa przestał chronić kraj, Judę najechał nieliczny oddział Syryjczyków pod wodzą Chazaela; Jehoasz, zmuszony do wydania złota i skarbów świątyni oraz własnych bogactw, ciężko podupadł na zdrowiu (2Kl 12:17, 18; 2Kn 24:23-25). Wkrótce potem dwóch sług uknuło spisek i zamordowało Jehoasza, który miał dopiero 47 lat. Pochowano go koło jego praojców w Mieście Dawidowym, a władzę objął po nim jego syn Amacjasz (2Kl 12:19-21; 2Kn 24:25-27).

2. Król Izraela, syn Jehoachaza, wnuk Jehu. W tekście masoreckim pojawia się także skrócona forma jego imienia — Joasz (Oz 1:1; Am 1:1). Panował 16 lat w połowie IX w. p.n.e. W początkowym okresie jego rządów nad północnym królestwem Izraela władcą południowego królestwa Judy był Jehoasz, syn Achazjasza (2Kl 13:10).

Jehoasz na ogół czynił to, co złe w oczach Jehowy, i pozwolił, by w całym kraju dalej praktykowano kult cielca. Niemniej kiedy chory prorok Elizeusz był bliski śmierci, Jehoasz przyszedł do niego, zaczął płakać i mówić: „Mój ojcze, mój ojcze, rydwanie wojenny Izraela i jego konnico!” (2Kl 13:11, 14). Na prośbę proroka wystrzelił przez okno strzałę w kierunku Syrii, a potem uderzył strzałami o ziemię. Zrobił to jednak tylko trzy razy, toteż oburzony Elizeusz oznajmił, że w takim razie odniesie tylko trzy niepełne zwycięstwa nad Syryjczykami, bo gdyby uderzył o ziemię pięć lub sześć razy, rozgromiłby ich doszczętnie (2Kl 13:15-19). Podczas trzech wypraw przeciwko Syrii Jehoasz rzeczywiście odniósł niejaki sukces, gdyż odzyskał pewne miasta izraelskie, zagarnięte wcześniej przez Chazaela, ojca Ben-Hadada (2Kl 13:24, 25).

Jehoasz wynajął też królowi Judy 100 000 żołnierzy na wojnę z Edomitami. Ale choć zapłacono im z góry 100 talentów srebra (660 600 dolarów), to za radą „męża prawdziwego Boga” zostali odprawieni, co ogromnie ich rozzłościło, być może ze względu na utratę spodziewanego udziału w łupach. Toteż wracając na pn., splądrowali miasta południowego królestwa — od Samarii (która mogła być ich bazą wypadową) aż po Bet-Choron (2Kn 25:6-10, 13).

Przypuszczalnie chęć odwetu za te wydarzenia skłoniła króla Judy do rzucenia wyzwania Jehoaszowi. W bitwie pod Bet-Szemesz król judzki Amacjasz został pojmany, po czym wojska Jehoasza zrobiły wyłom w murze Jerozolimy, ograbiły ze srebra i złota świątynię oraz dom królewski i wziąwszy zakładników, wróciły do Samarii (2Kl 14:8-14; 2Kn 25:17-24). W końcu Jehoasz umarł i został pogrzebany w Samarii, a w jego miejsce zaczął panować jego syn — Jeroboam II (2Kl 13:12, 13; 14:15, 16).

(prawdopodobnie: „Jehowa uznaje za prawego”), JOCADAK (skrócona forma imienia Jehocadak).

Forma skrócona jest używana w Księdze Nehemiasza, dłuższa w pozostałych księgach.

Jehocadak był ojcem arcykapłana Jeszui (Jozuego) (Ezd 3:2; Ag 1:12; Za 6:11). Został wzięty do niewoli po tym, jak Nebukadneccar zabił jego ojca, naczelnego kapłana Serajasza. Podtrzymał ciągłość arcykapłańskiej linii rodowej (2Kl 25:18-21; 1Kn 6:14, 15; Neh 12:26).

(„Jehowa okazał łaskę”).

1. Korachita, szósty syn Meszelemiasza, odźwierny za panowania Dawida (1Kn 26:1-3).

2. Dowódca wojsk króla Jehoszafata, mający pod swymi rozkazami 280 000 wojowników z Judy (2Kn 17:12, 14-16). Być może tożsamy z omówionym poniżej (poz. 3).