Apostoł Piotr nawet postawił chrześcijańskim żonom za przykład Sarę, która okazywała posłuszeństwo Abrahamowi, „nazywając go ‚panem’” (1Pt 3:1-6). Nie czyniła tego mechanicznie, lecz szczerze wyrażała tym swe podporządkowanie się mężowi, gdyż mówiła tak o nim „w sobie” (Rdz 18:12). Z drugiej strony wszyscy chrześcijanie są braćmi i dlatego nie mogą nikogo ze swego grona tytułować „Wodzem” ani „Panem”, uważając go za swego duchowego przywódcę (Mt 23:8-10; zob. JEHOWA; JEZUS CHRYSTUS).

Greckie „Kyrios”. To greckie słowo jest przymiotnikiem wskazującym na posiadanie władzy (kýros) lub mocy i bywa też używane jako rzeczownik. Występuje w każdej księdze Chrześcijańskich Pism Greckich oprócz Listu do Tytusa i listów Jana. Jego hebrajskim odpowiednikiem jest wyraz ʼAdòn. Jako stworzony przez Boga Syn i Sługa, Jezus Chrystus słusznie nazywa swego Ojca i Boga (Jn 20:17) „Panem” (ʼAdonáj lub Kýrios) — Tym, który ma nad nim władzę i jest jego Głową (Mt 11:25; 1Ko 11:3). Jezus, ‛wywyższony na prawicę swego Ojca’, jest „Panem panów” nad wszystkim, z wyjątkiem samego Ojca, Wszechmocnego Boga (Obj 17:14; 19:15, 16; por. 1Ko 15:27, 28).

Używane zamiast imienia Bożego. W II lub III w. n.e. kopiści przepisujący grecką Septuagintę, będącą tłumaczeniem Pism Hebrajskich, zastąpili imię Boże, Jehowa, słowami Kýrios („Pan”) i Theòs („Bóg”). Podobnie postąpiono w innych przekładach, np. w łacińskiej Wulgacie, w przekładzie Wujka (który w znacznej mierze opiera się na Wulgacie), w Biblii gdańskiej czy we współczesnej Biblii warszawskiej. Zamiast imienia Bożego użyto określeń „Bóg” i „Pan” (w wielu przekładach obcojęzycznych, a także w Psalmach według Przekładu ekumenicznego, całe te wyrazy są pisane wielkimi literami, by pokazać, że pierwotnie znajdowało się tam imię Boże w postaci tetragramu).

Odchodząc od tej tradycji, komitet redakcyjny przekładu American Standard Version z r. 1901 wyjaśnił w przedmowie: „Członkowie amerykańskiego zespołu dokonującego prac rewizyjnych doszli po głębokim zastanowieniu do jednomyślnego wniosku, że żydowski przesąd, który kazał uważać Imię Boże za zbyt święte, by je wymawiać, nie powinien już dłużej wywierać wpływu ani na angielski, ani na żaden inny przekład Starego Testamentu; na szczęście wiele przekładów dokonywanych dziś przez misjonarzy jest wolnych od tego wpływu. (...) Imieniu temu [Jehowa] z jego bogactwem świętych skojarzeń przywrócono teraz w świętym tekście należne mu miejsce, do którego ma niezaprzeczalne prawo”.

Obecnie różne przekłady obcojęzyczne, a także polskie (Bp, BT, BWP) oddają tetragram formą „Jahwe”.

W haśle JEHOWA (pod śródtytułem „W Chrześcijańskich Pismach Greckich”), przedstawiono również dowody, że imię Boże, Jehowa, występowało w oryginalnym tekście Chrześcijańskich Pism Greckich — od Ewangelii według Mateusza do Księgi Objawienia. Dlatego w Przekładzie Nowego Świata, cytowanym w niniejszym dziele, przywrócono imię Boże w Chrześcijańskich Pismach Greckich w 237 miejscach. Podobnie uczyniono w innych przekładach, zwłaszcza w Chrześcijańskich Pismach Greckich tłumaczonych na język hebrajski.

Na temat przywrócenia imienia Bożego Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata napisał: „Żeby upewnić się, w których miejscach imię Boże zostało zastąpione greckimi słowami Κύριος i Θεός, szukaliśmy, gdzie natchnieni pisarze chrześcijańscy cytowali wersety, urywki lub wyrażenia z Pism Hebrajskich, a następnie sprawdzaliśmy, czy występuje tam imię Boże. W ten sposób ustalaliśmy, kogo określają słowa Kýrios i Theòs i której osobie należy je przypisać”. W dalszych słowach Komitet wyjaśnił: „Chcąc uniknąć wykraczania poza granice obowiązujące tłumacza i wdawania się w interpretację tekstu, podeszliśmy z największą ostrożnością do sprawy umieszczenia imienia Bożego w Chrześcijańskich Pismach Greckich; zawsze za podstawę braliśmy Pisma Hebrajskie. Dla upewnienia się szukaliśmy też potwierdzenia w hebrajskich przekładach Chrześcijańskich Pism Greckich”. Potwierdzenie takie znaleziono co do każdego z 237 miejsc tekstu głównego, w których Komitet Przekładu Biblii Nowego Świata umieścił imię „Jehowa” (Dodatek 1D w NW).

Hebrajskie „Adon” i „Adonaj”. Określenie ʼadòn pojawia się w Pismach Hebrajskich 334 razy. Kryje w sobie myśl o posiadaniu czegoś lub o sprawowaniu władzy i jest używane w odniesieniu do Boga oraz ludzi. Forma pluralna ʼadoním niekiedy po prostu oznacza liczbę mnogą i jest tłumaczona na „panowie” (Ps 136:3; Iz 26:13). W innych wypadkach wskazuje na majestat i dostojeństwo Boga lub człowieka (Rdz 39:2; Ps 8:1) i wówczas zaimki albo przymiotniki określające to słowo są w liczbie pojedynczej (Ps 45:11; 147:5). Zdarza się też, że dwie formy pluralne występują obok siebie, przy czym jedna podkreśla wspaniałość Jehowy, odróżniającą Go od mnóstwa innych panów (Pwt 10:17; Ps 136:3; por. 1Ko 8:5, 6).

W Piśmie Świętym tytułem ʼAdòn i ʼAdoním 25 razy nazwano Jehowę. Dziewięciokrotnie w tekście masoreckim przed słowem ʼAdòn występuje przedimek ha, który zawęża zastosowanie tego określenia do Jehowy (Wj 23:17; 34:23; Iz 1:24; 3:1; 10:16, 33; 19:4; Mi 4:13; Mal 3:1). Wątpliwości nie ma też we wszystkich sześciu miejscach, gdzie wyraz ʼAdòn nie jest poprzedzony przedimkiem, ale odnosi się do Jehowy, ponieważ opisano Go jako Pana (Właściciela) ziemi (Joz 3:11, 13; Ps 97:5; 114:7; Za 4:14; 6:5). A w dziesięciu miejscach, w których Jehowę nazwano ʼAdoním, jednoznaczną identyfikację umożliwia bezpośredni kontekst (Pwt 10:17; Neh 8:10; 10:29; Ps 8:1, 9; 135:5; 136:3; 147:5; Iz 51:22; Oz 12:14).

Po dodaniu do wyrazu ʼadòn końcówki aj powstaje jeszcze inna forma mnoga uwydatniająca majestat — ʼAdonáj. Kiedy wyraz ten pojawia się w tekście hebrajskim bez dodatkowego przyrostka, odnosi się tylko i wyłącznie do Jehowy i wskazuje, że jest on Panem Wszechwładnym. Jak wyjaśniono w dziele The International Standard Bible Encyclopedia (1986, t. 3, s. 157), „forma ta podkreśla, że Jahwe jako ‛Pan’ ma moc i suwerenną władzę”. Ludzie, którzy Go tak tytułują, pokazują, iż posłusznie uznają ten doniosły fakt (Rdz 15:2, 8; Pwt 3:24; Joz 7:7).

Najwyraźniej na początku naszej ery żydowscy rabini uznali imię Boże, JHWH, za zbyt święte, by je wymawiać. Kiedy czytali na głos święte Pisma, zastępowali to imię wyrazem ʼAdonáj (a niekiedy ʼElohím). Soferowie (kopiści) posunęli się jeszcze dalej i w 134 miejscach (133 wg Biblia Hebraica Stuttgartensia) przepisywanego tekstu zastąpili imię Boże słowem ʼAdonáj. Od ok. V do IX w. n.e. tekst pieczołowicie przepisywali masoreci. W masorze (swoich uwagach dotyczących tekstu) odnotowali zmiany dokonane przez soferów. Dzięki temu znamy dziś wszystkie te 134 miejsca. (Ich listę zamieszczono w Dodatku 1B w NW). Wynika z tego, że w tekście oryginału słowo ʼAdonáj pojawiło się 306 razy.

Tytułu ʼAdonáj używali głównie prorocy, a wśród nich najczęściej Ezechiel. Prawie za każdym razem łączy on to słowo z imieniem Bożym, tworząc wyrażenie ʼAdonáj Jehwíh, „Wszechwładny Pan, Jehowa”. Poza tym 16 razy pojawia się określenie ʼAdonáj Jehwíh cewaʼòt, „Wszechwładny Pan, Jehowa Zastępów” — 14 razy w księgach Izajasza i Jeremiasza, a 2 razy gdzie indziej (Ps 69:6; Am 9:5). Tytuł ten wskazuje, że Jehowa jest potężnym Bogiem, zdecydowanym pomścić swych uciskanych sług, lecz zarazem ukarać ich za niewierność.

Zobacz BROŃ, ZBROJA.

Zobacz KRÓLOWA.

Zobacz DZIEWICA.

Umiejętność trzymania się w ryzach, kontrolowania swojego zachowania, swych wypowiedzi, uczuć i myśli (Rdz 43:31; Est 5:10; Ps 119:101; Prz 10:19; Jer 14:10; Dz 24:25). Hebrajskie i greckie wyrazy odnoszące się do panowania nad sobą dosłownie oznaczają władzę nad samym sobą. Cecha ta jest „owocem ducha” Bożego (Gal 5:22, 23). Jehowa, choć dysponuje nieograniczonymi możliwościami, przejawia ją w każdej sytuacji. Nie podejmuje natychmiastowych kroków przeciw niegodziwcom, lecz daje im odpowiednio dużo czasu, by mieli szansę odwrócić się od złych dróg i zyskać Jego łaskę (Jer 18:7-10; 2Pt 3:9).

Kiedy jednak z upływem czasu staje się jasne, że złoczyńcy nie chcą okazać skruchy i skorzystać z miłosierdzia Bożego, Jehowa słusznie przestaje się powstrzymywać od wykonania na nich wyroku. Postąpił tak np. w wypadku ludzi, którzy spustoszyli Jerozolimę. Zdobyli ją tylko dlatego, że Jehowa im na to pozwolił, bo postanowił ukarać swój lud za niewierność. Najeźdźcy zlekceważyli jednak ten fakt i obeszli się z Izraelitami bezwzględnie, wymierzając im karę znacznie surowszą, niż ustalił Bóg (por. Iz 47:6, 7; Za 1:15). Jehowa przewidział to i za pośrednictwem proroka Izajasza wskazał, że nadejdzie chwila, gdy pociągnie ich do odpowiedzialności: „Przez długi czas powstrzymywałem się od działania. Milczałem. Panowałem nad sobą. Jak rodząca niewiasta będę jęczeć, dyszeć i sapać zarazem. Spustoszę góry i wzgórza, a całą ich roślinność wysuszę” (Iz 42:14, 15).

Panowanie nad sobą okazywał również Chrystus Jezus. Dlatego kiedy apostoł Piotr pisał, że słudzy domowi mają być podporządkowani swym właścicielom, oznajmił: „Właśnie do tego biegu zostaliście powołani, gdyż i Chrystus cierpiał za was, pozostawiając wam wzór, abyście podążali dokładnie jego śladami. (...) Gdy go obrzucano obelgami, nie odwzajemniał się obelgami. Gdy cierpiał, nie groził, ale poruczał siebie temu, który sądzi w sposób nacechowany prawością” (1Pt 2:21-23).

W „dniach ostatnich” brak panowania nad sobą miał być jedną z cech charakterystycznych ludzi niepraktykujących chrystianizmu (2Tm 3:1-7). Jednakże prawdziwi chrześcijanie pragną naśladować Boga i Jego Syna (1Ko 11:1; Ef 5:1),