dwie rzeki utworzył deltę u ich ujścia do Zatoki Perskiej i że dawno temu linia brzegowa znajdowała się znacznie dalej na pn., być może nawet sięgała starożytnego Ur Chaldejczyków, gdzie początkowo mieszkał Abraham.

Poziom wód Eufratu jest najniższy we wrześniu, a potem stopniowo się podnosi, aż w maju osiąga stan najwyższy. Topniejący śnieg sprawia, że wiosną rzeka występuje z brzegów. Zapewne ze względu na te coroczne wylewy zarówno Eufratu, jak i Tygrysu Izajasz opisał Babilonię jako „morskie pustkowie” (Iz 21:1, 2). W starożytności wylewy rzeki kontrolowano za pomocą grobli i zapór, które kierowały wodę do kanałów irygacyjnych i zbiorników przeciwpowodziowych. Kanały te tworzyły sieć łączącą Eufrat z Tygrysem i zapewniały urodzajność niemal na całym obszarze pd. Babilonii. Jednak w ciągu stuleci większość z nich uległa zamuleniu i zatkaniu, w rezultacie czego ucierpiało rolnictwo. Również na skutek zasolenia gleb spowodowanego nawadnianiem pól ta żyzna niegdyś dolina znacznie podupadła.

Główne miasta. Nad brzegami Eufratu leżało wiele starożytnych miast, m.in. Ur, Erech, Kisz i Babilon. Rzeka najwyraźniej przesunęła się później nieco na zach., w wyniku czego większość pozostałości tych miast znajduje się dzisiaj kilka kilometrów na wsch. od niej.

Wielkie miasto Babilon zbudowano po obu brzegach Eufratu, a jego wody wykorzystano do utworzenia wewnętrznej sieci kanałów oraz szerokiej i głębokiej fosy otaczającej tę metropolię. Przed zdobyciem Babilonu w r. 539 p.n.e. Cyrus odwrócił bieg rzeki, dzięki czemu jego wojska mogły wejść jej korytem do miasta i zaskoczyć obrońców. W ten sposób wody Eufratu zostały ‛wysuszone’ (Iz 44:27, 28; 45:1). Według Objawienia 16:12 to samo miało się w sensie przenośnym stać z wodami „wielkiej rzeki Eufrat” po wylaniu na nią „czaszy” przez szóstego anioła. Następny rozdział tej księgi opisuje zagładę symbolicznego „Babilonu Wielkiego”, o którym powiedziano, że „siedzi nad wieloma wodami”, wyobrażającymi „ludy i rzesze, i narody, i języki” (Obj 17:1, 5, 15-18).

Granica; wędrówka Jeremiasza. Eufrat stanowił pn. granicę spornego regionu Syrii i Palestyny, o panowanie nad którym walczyły Egipt i Babilon. W okresie imperium perskiego Eufrat oddzielał Wschód od Zachodu, na co wskazuje wyrażenie „za Rzeką” lub „zza Rzeki” (Ezd 4:10, 11; 5:3; 6:6; Neh 2:7). Z czasem zaczął wyznaczać wsch. granicę cesarstwa rzymskiego.

Fragment z Jeremiasza 13:1-7 wzbudza pewne kontrowersje, gdyż wędrówka Jeremiasza z Jerozolimy nad Eufrat, nawet do najbliższego miejsca położonego na pd. od Karkemisz, oznaczałaby konieczność pokonania przeszło 500 km w jedną stronę, a z tekstu wynika, że być może prorok udał się tam dwukrotnie (choć nie podano, w jakim odstępie czasu). Przekład dokonany przez Jewish Publication Society po prostu zawiera w tym fragmencie przetransliterowane z hebrajskiego słowo „Perat” i niektórzy uważają, że nie chodzi o Eufrat, lecz o miejscowość Para (Joz 18:23), położoną niedaleko Anatot, kilka kilometrów od Jerozolimy. Jednak okoliczność, iż nazwa Perát („Eufrat”) pojawia się w tej relacji czterokrotnie, wyraźnie wskazuje na doniosłe znaczenie tego miejsca w owym proroczym obrazie, a wioska Para była raczej mało znana. Komentatorzy zwracają też uwagę na fakt, że w podanych wersetach nie występuje w połączeniu z Perát hebrajskie słowo nahár („rzeka”), ale tak samo jest w Jeremiasza 51:63, gdzie bezsprzecznie chodzi o Eufrat. A zatem nie ma chyba solidnych podstaw, by odnosić fragment z Jeremiasza 13:1-7 do czegoś innego niż Eufrat.

Całkiem prawdopodobne, że Jeremiasz ukrył pas nad rzeką w pobliżu miejsca, gdzie Eufrat przekraczały babilońskie wojska Nebukadneccara, które później spustoszyły Judę i Jerozolimę. W każdym razie wędrówka Jeremiasza nad Eufrat, być może nawet dwukrotna, z pewnością bardzo podniosła rangę ostrzegawczego orędzia, jakie w ten sposób zostało przekazane zepsutym pod względem duchowym mieszkańcom królestwa Judy (por. Jer 2:18, 19).

(od rdzenia oznaczającego: „zwyciężyć”).

„Wierząca niewiasta, Żydówka”, córka Lois. Była żoną niewierzącego Greka i matką Tymoteusza (Dz 16:1). Bardzo możliwe, że ona i jej matka, Lois, zostały chrześcijankami w wyniku działalności ewangelizacyjnej apostoła Pawła, który podczas swej pierwszej podróży misjonarskiej dotarł do Listry (w Azji Mniejszej), gdzie mógł spotkać Eunike (Dz 14:4-18). Żywiła ona „nieobłudną wiarę” (2Tm 1:5). Chociaż poślubiła poganina, przykładnie wpajała Tymoteuszowi „święte pisma” od jego „najwcześniejszego dzieciństwa”. Także będąc już chrześcijanką, niewątpliwie odpowiednio go pouczała (2Tm 3:15). Ze względu na greckie pochodzenie jej męża Tymoteusz nie został obrzezany (Dz 16:3).

Hebrajski wyraz sarís i grecki eunoúchos dosłownie oznaczają wykastrowanego mężczyznę. Ludziom takim powierzano na dworze królewskim opiekę nad królową, haremem i innymi kobietami (Est 2:3, 12-15; 4:4-6, 9). Ze