Apostoł nazwał go swym krewnym, co może oznaczać, że byli rodakami. Jednak użyte tu greckie słowo odnosi się przede wszystkim do krewnych z tego samego pokolenia. Jeżeli istotnie łączyło ich bliskie pokrewieństwo, tłumaczyłoby to, dlaczego Paweł, będąc w Tesalonice, zatrzymał się właśnie u niego.

Męskie gruczoły rozrodcze. Według Prawa, które Bóg dał Izraelowi, mężczyzna ze zgniecionymi jądrami — tak samo jak z pewnymi innymi wadami fizycznymi — nie mógł być kapłanem (Kpł 21:17-21, 23). To wysokie wymaganie harmonizowało ze świętością urzędu kapłanów, reprezentujących przed narodem świętość Jehowy. Harmonizowało też z faktem, że kapłaństwo izraelskie stanowiło symbol niebiańskiego kapłaństwa Chrystusa oraz zboru podlegających mu kapłanów, którzy „są bez skazy” (Obj 14:1, 5; 20:6; Ef 5:27; Heb 7:26). Poza tym Bóg chciał, żeby kapłani mogli mieć dzieci, które byłyby ich następcami. Jednakże ułomnym potomkom Prawo pozwalało ‛jeść z rzeczy świętych’ dostarczanych kapłanom (Kpł 21:21, 22).

Z podobnych przyczyn nie wolno było składać na ofiarę zwierząt z jądrami zgniecionymi, zmiażdżonymi, wyciętymi czy oderwanymi (Kpł 22:24; por. Mal 1:6-8; 1Pt 1:19). W związku z tym Izraelici nie kastrowali swych zwierząt, gdyż Prawo nakazywało, by wszystkie zwierzęta domowe przeznaczone na pokarm przyprowadzić do przybytku, gdzie miały być zabite i zjedzone jako ofiara współuczestnictwa. Później w Ziemi Obiecanej przepis ten odnosił się do tych, którzy nie mieszkali zbyt daleko od Jerozolimy (Kpł 17:3-5; Pwt 12:20-25).

Ponadto Prawo mówiło: „Ten, kogo wykastrowano przez zmiażdżenie jąder lub komu odcięto członek męski, nie może wejść do zboru Jehowy” (Pwt 23:1). Nie chodziło tu o wady wrodzone czy będące następstwem nieszczęśliwego wypadku (por. Kpł 21:17-21; Pwt 25:11, 12). Przepis ten najwyraźniej dotyczył rozmyślnego wykastrowania w niemoralnych celach, jak np. uprawianie homoseksualizmu. Ktoś taki musiał pozostawać poza zborem i nie mógł utrzymywać z nim kontaktów, co chroniło czystość tej społeczności.

Inne przepisy wskazywały, że Jehowa szanuje prawo mężczyzny do posiadania dzieci z własną żoną oraz zdolności rozrodcze, którymi obdarzył mężczyznę i kobietę. Zachowaniu ciągłości linii rodowej Izraelity, a także jego imienia i dziedzictwa służyło małżeństwo lewirackie (Pwt 25:5-10). Bezpośrednio po omówieniu tej kwestii Prawo oznajmiało, że jeśli dwaj mężczyźni będą się bić, a żona jednego — chcąc pomóc mężowi — chwyci drugiego z nich za „części wstydliwe” (przez co mogłaby pozbawić go zdolności rozrodczych), należy odciąć jej rękę (Pwt 25:11, 12). Nie stosowano w tym wypadku zasady „oko za oko” (Pwt 19:21). Bóg nie żądał okaleczenia organów rozrodczych tej kobiety lub jej małżonka. Dzięki temu małżeństwo pozostawało płodne i linia rodowa męża mogła przetrwać.

Jeśli chodzi o chrześcijan, wykastrowanie nie stanowi przeszkody w przyłączeniu się do zboru, bo ofiara Chrystusa unieważniła Prawo Mojżeszowe (Kol 2:13, 14). Ale wspomniane przepisy dobrze ilustrują Boży szacunek dla narządów rozrodczych i wyraźnie wskazują, jak niewłaściwie postępuje ktoś, kto z braku doceniania dla tego daru od Boga poddaje się operacji pozbawiającej płodności.

Narząd płciowy. W Kapłańskiej 15:2, 3 odróżniono od jąder męski „narząd płciowy”, czyli prącie, przy czym wyrażenie to jest tłumaczeniem hebrajskiego słowa basár („ciało”) (zob. CZYSTOŚĆ; por. Iz 57:8, przyp. w NW).

W starożytności męski narząd płciowy był dla pogan przedmiotem szczególnego kultu (kultu fallicznego), występującego w niektórych krajach do dziś. Być może właśnie do takiego kultu — przejętego przez odstępczych Izraelitów za dni Ezechiela — nawiązano w Ezechiela 8:17 (przyp. w NW).

(„lasy”).

Góra na pn. granicy Judy. Na górze Jearim najprawdopodobniej leżało miasto Kesalon (Joz 15:10; zob. KESALON).

Lewita, potomek Gerszona (Gerszoma) (1Kn 6:1, 20, 21).

(„Jehowa błogosławi”).

Ojciec Zachariasza, który był świadkiem tego, jak Izajasz zapisał na tablicy prorocze imię swego syna: Maher-Szalal-Chasz-Baz (Iz 8:1, 2).

(prawdopodobnie od rdzenia oznaczającego: „deptać”), JEBUSYTA.

Jebus było w starożytności miastem Jebusytów, usytuowanym w miejscu dzisiejszej Jerozolimy.

W czasach Abrahama, przed 1900 r. p.n.e., było nazywane Salem (co znaczy „pokój”) — określenie to jest częścią nazwy Jerozolima i może być jej skróconą formą (Heb 7:2). Wzmianki o Urusalim (Jerozolimie) znajdują się na tabliczkach z Amarny, odkrytych w Egipcie. W księgach Jozuego, Sędziów i 1 Samuela, które opisują wydarzenia poprzedzające zdobycie tego miasta przez Dawida, jest ono niejednokrotnie nazywane Jerozolimą (Joz 10:1, 3, 5, 23; 12:10; 15:8, 63; 18:28; Sdz 1:7, 8, 21; 19:10; 1Sm 17:54). W tekście hebrajskim tylko w dwóch fragmentach jest określane mianem Jebus (Sdz 19:10, 11; 1Kn 11:4, 5). Natomiast w Jozuego 18:28 pojawia się hebrajskie słowo Jewusí, w którym końcowe i wskazuje na ludzi, mieszkańców miasta.

Dlatego zdaniem większości uczonych miasto pierwotnie nosiło nazwę Jerozolima (ewentualnie Salem) i tylko wtedy, gdy mieszkali w nim Jebusyci, bywało nazywane Jebus. Na ogół uważa się też, że określenie „Jebus” nie jest skrótem od Jerozolimy, lecz raczej od Jebusytów, którzy przez jakiś czas ją zajmowali. Kiedy Dawid zdobył tę twierdzę Syjon i ustanowił tam swą królewską siedzibę, pojawiła się nazwa „Miasto Dawidowe” (2Sm 5:7).

Jebusyci, którzy zamieszkiwali to miasto i okolice, byli potomkami Chama i Kanaana (Rdz 10:15, 16, 20; 1Kn 1:13, 14). W grupie spokrewnionych plemion (Hetytów, Girgaszytów, Amorytów, Kananejczyków, Peryzzytów, Chiwwitów) są zwykle wymieniani jako ostatni, być może dlatego, że byli najmniej liczni (Pwt 7:1; Sdz 3:5). Zaliczano ich do mieszkańców górzystych okolic (Lb 13:29), a ich terytorium nazwano obrazowo „ziemią mlekiem i miodem płynącą” (Wj 3:8, 17).

Jehowa obiecał ziemię Jebusytów Abrahamowi i jego potomstwu (Rdz 15:18-21; Neh 9:8). Wywiązując się z tej obietnicy, wyprowadził Izraelitów z Egiptu, a gdy przekroczyli Jordan, wysłał przed nimi swego anioła i nakazał im, żeby byli odważni i wypędzili wszystkich, którzy im się sprzeciwią (Wj 13:3-5; 23:23; 33:1, 2). Nie wolno im było zawierać przymierza z Jebusytami i innymi Kananejczykami ani się z nimi spowinowacać; mieli ich całkowicie wytracić, nie pozostawiając nikogo przy życiu, żeby ich „nie uczyli czynić według wszystkich swych obrzydliwości” (Wj 34:11-16; Pwt 20:16-18).

Kiedy jebusycki król Adoni-Cedek zobaczył sukcesy Izraelitów w podboju Kanaanu — zdobycie Jerycha i Aj oraz kapitulację Gibeonitów — stworzył koalicję pięciu królów, którzy postanowili powstrzymać ten najazd (Joz 9:1, 2; 10:1-5). Sprzymierzone wojska zostały pokonane w bitwie, podczas której Jehowa zatrzymał słońce i księżyc; królów schwytano i zabito, a ich ciała wystawiono na widok publiczny przez zawieszenie na palach (Joz 10:6-27; 12:7, 8, 10). Być może właśnie po tej bitwie Izraelici doszczętnie spalili Jebus (Sdz 1:8).

Po zakończeniu zwycięskiej kampanii na pd. i w centralnej części Ziemi Obiecanej Jozue skierował uwagę na pn. rejony ziem leżących na zach. od Jordanu. Jebusyci znowu stanęli do walki, tym razem pod wodzą Jabina, króla Chacoru, i znowu zostali pokonani przez Izraelitów, których wspierał Jehowa (Joz 11:1-8). Niemniej jakiś czas po spaleniu Jebus, a przed podziałem ziemi między plemiona izraelskie, odzyskali strategiczne wzgórza Jerozolimy i zajmowali je przez 400 lat (Joz 15:63).

Miasto Jebus zostało przydzielone Beniaminitom. Leżało na samej granicy oddzielającej ich terytorium od plemienia Judy (Joz 15:1-8; 18:11, 15, 16, 25-28). Jednakże Izraelici nie wypędzili Jebusytów, lecz pozwolili swym synom i córkom zawierać z nimi małżeństwa, a nawet zaczęli czcić ich fałszywe bóstwa (Sdz 1:21; 3:5, 6). W okresie tym było to „miasto cudzoziemców”, toteż pewien Lewita wolał w nim nie nocować (Sdz 19:10-12).

W końcu w 1070 r. p.n.e. Syjon, twierdzę Jebusytów, zdobył Dawid (2Sm 5:6-9; 1Kn 11:4-8). Później od Jebusyty imieniem Arawna (Ornan) kupił klepisko leżące na pn. od miasta i zbudował tam ołtarz, na którym złożył okolicznościowe ofiary (2Sm 24:16-25; 1Kn 21:15, 18-28). Po latach właśnie w tym miejscu Salomon wzniósł kosztowną świątynię (2Kn 3:1). W późniejszym okresie potomkowie Jebusytów byli powoływani do niewolniczej pracy przy licznych przedsięwzięciach budowlanych Salomona (1Kl 9:20, 21; 2Kn 8:7, 8).

Z ostatniej wzmianki o Jebusytach dowiadujemy się, że po powrocie Izraelitów z niewoli babilońskiej plemię to dalej istniało i przyczyniało się do skażenia religii prawdziwej (Ezd 9:1, 2).

(„on ukształtował”).

Trzeci z wymienionych synów Naftalego; założyciel rodu Jecerytów (Rdz 46:24; Lb 26:48, 49; 1Kn 7:13).

(„[od; należący do] Jecera”).

Ród w plemieniu Naftalego, wywodzący się od Jecera (Lb 26:48, 49).

(prawdopodobnie: „niech się weseli Jehowa”).

1. Lewita (albo jego dom patriarchalny) pochodzący od Amrama, zaangażowany w reorganizację służby Lewitów za czasów Dawida (1Kn 24:20, 31).

2. Meronotyta; miał pieczę nad oślicami króla Dawida (1Kn 27:30).