powiedział: „Nie należy w nich wykonywać żadnej pracy. Tylko to, co każda dusza potrzebuje zjeść, jedynie to wolno wam zrobić” (Wj 12:15, 16). Wprawdzie w czasie „świętych zgromadzeń” kapłani składali ofiary dla Jehowy (Kpł 23:37, 38), ale z pewnością nie łamali w ten sposób tego przykazania, zakazującego normalnej codziennej pracy. Zgromadzenia te nie były okazją do próżnowania, lecz do budowania się pod względem duchowym. Podczas cotygodniowego sabatu spotykano się, żeby oddawać cześć Jehowie i przyjmować pouczenia. Publicznie czytano i objaśniano spisane Słowo Boże, podobnie jak to się później odbywało w synagogach (Dz 15:21). A zatem w ciągu sabatu oraz innych „świętych zgromadzeń” nie wykonywano żadnej ciężkiej pracy fizycznej, by poświęcić ten czas na modlitwę i rozmyślanie o Stwórcy i Jego zamierzeniach.

Zobacz PURIM.

(hebr. chanukkáh).

Święto upamiętniające wyzwolenie się Żydów spod dominacji syryjsko-greckiej oraz ponowne poświęcenie Jehowie świątyni jerozolimskiej, zbezczeszczonej przez Antiocha IV Epifanesa, który nazywał siebie Theòs Epifanés („Bóg Objawiony”). Antioch zbudował ołtarz na wielkim ołtarzu, na którym składano codzienne całopalenia (1 Machabejska 1:54-59). Chcąc wyrazić swą nienawiść i pogardę dla Jehowy, Boga Żydów, oraz w najwyższym stopniu sprofanować Jego świątynię, 25 dnia miesiąca Kislew 168 r. p.n.e. ofiarował na tym ołtarzu świnię, a wywarem ugotowanym z jej mięsa spryskał całą świątynię. Poza tym spalił bramy świątyni, zburzył komnaty kapłanów oraz wyniósł złoty ołtarz, stół na chleby pokładne i złoty świecznik. Świątynię zbudowaną przez Zerubbabela poświęcił pogańskiemu bogu Zeusowi Olimpijskiemu.

Dwa lata później Juda Machabeusz odbił miasto i świątynię. Świątynia była spustoszona, a dziedziniec porastały chwasty. Juda zburzył stary, sprofanowany ołtarz i z nieciosanych kamieni zbudował nowy. Kazał wykonać nowe naczynia i wnieść do świątyni ołtarz kadzielny, stół na chleby pokładne i świecznik. Po oczyszczeniu świątyni na nowo ją poświęcono 25 Kislew 165 r. p.n.e. — dokładnie trzy lata po złożeniu przez Antiocha ofiary dla pogańskiego boga. Wznowiono też codzienne całopalenia ustawiczne (1 Machabejska 4:36-54; 2 Machabejska 10:1-9).

Zwyczaje. Sama przyczyna, dla której ustanowiono to święto, nadawała mu ogromnie radosny charakter. W pewnym sensie przypominało ono Święto Szałasów. Obchody trwały osiem dni, począwszy od 25 Kislew (1 Machabejska 4:59). Dziedzińce świątyni były rzęsiście oświetlone, a w domach prywatnych zapalano dekoracyjne lampki. Talmud nazywa te uroczystości Świętem Świateł. W późniejszym czasie pojawił się zwyczaj, by pierwszego wieczoru zapalać osiem lamp i każdego dnia zmniejszać ich liczbę o jedną lub zaczynać od jednej lampy, a kończyć na ośmiu. Lampy stawiano przy drzwiach wyjściowych, by nie tylko oświetlały wnętrze domu, ale też były widziane przez przechodniów. Przy palących się lampach śpiewano pieśni ku chwale Boga, Wybawcy Izraela. Józef Flawiusz napisał na temat ustanowienia tego święta: „Tak wielką radością napełniło ich to przywrócenie dawnych obyczajów i nadspodziewane odzyskanie swobody służby Bożej po tak długiej przerwie, iż ustanowili prawo, żeby ich potomkowie co roku przez osiem dni świętowali na pamiątkę wznowienia obrzędów w świątyni. Od owego czasu zachowujemy to święto, nazywając je świętem Świateł; miano to pochodzi, jak sądzę, stąd, że wtedy zabłysła nam ta swoboda kultu, gdyśmy zgoła nie mogli się jej spodziewać” (Dawne dzieje Izraela, XII, VII, 7). Tego święta nie uważano za sabat, wolno więc było wykonywać nawet ciężkie prace.

Zarówno po zakończeniu budowy świątyni Salomona, jak i świątyni Zerubbabela odbyły się bardzo okazałe uroczystości poświęcenia. Ale później nie obchodzono rocznicy żadnej z nich, jak to było w wypadku ponownego poświęcenia drugiej świątyni przez Judę Machabeusza. W przeciwieństwie do trzech wielkich świąt, na które wszyscy mężczyźni musieli przyjść do Jerozolimy, Święto Poświęcenia można było obchodzić we własnej miejscowości, podobnie jak święto Purim (Wj 23:14-17; Est 9:18-32). W całym kraju przychodzono z gałązkami drzew do synagog, radowano się i śpiewano; w synagogach i domach zapalano wiele świateł. Żydzi obchodzą to święto do dziś.

Znaczenie dla chrześcijan. W 32 r. n.e. Jezus przyszedł do świątyni, gdy trwało Święto Poświęcenia; była to ostatnia zima w trakcie jego ziemskiej służby. Biblia donosi: „W tym czasie obchodzono w Jerozolimie Święto Poświęcenia. Była pora zimowa i Jezus przechadzał się w świątyni w kolumnadzie Salomona” (Jn 10:22, 23). Kislew, dziewiąty miesiąc, przypada na część listopada i część grudnia. Oczywiście Żydzi wiedzieli, że to święto jest obchodzone w zimie. Dlatego powyższa wzmianka o zimie zdaje się raczej dotyczyć warunków pogodowych niż pory roku i wskazywać na powód, dla którego Jezus postanowił