Po wywiązaniu się z tej misji Barnabas i Paweł ok. 47 r. wrócili do Antiochii i stamtąd pod kierownictwem ducha świętego wyruszyli w podróż misjonarską. Najpierw dotarli na Cypr, gdzie pomogli w poznaniu prawdy Bożej prokonsulowi Sergiuszowi Pawłowi. Potem przemierzyli Azję Mniejszą. Niejednokrotnie byli brutalnie potraktowani przez motłoch. Kiedy pewnego razu w Listrze uzdrowili człowieka, który nie chodził, z trudem „powstrzymali tłumy od złożenia im ofiary” (lud bowiem uznał Barnabasa za boga Zeusa, a Pawła — ‛przodującego w mowie’ — za Hermesa, czyli Merkurego). Ledwie to uczynili, Żydzi „przekonali tłumy, tak iż ukamienowali Pawła i wywlekli go za miasto” (Dz 13:1-12; 14:1-20).

Około r. 49 Barnabas i Paweł poprosili ciało kierownicze w Jerozolimie o rozpatrzenie palącej kwestii obrzezywania nie-Żydów. Kiedy sprawa ta została rozstrzygnięta, szybko wrócili do Antiochii, by przygotować się do następnej podróży misjonarskiej (Dz 15:2-36). Ponieważ jednak nie mogli dojść do porozumienia, czy zabrać ze sobą Jana Marka, wyruszyli osobno w różnych kierunkach. Barnabas wziął swego kuzyna Marka na Cypr, a Paweł udał się z Sylasem na teren Syrii i Cylicji (Dz 15:37-41). Na tym kończą się biblijne doniesienia o Barnabasie, jeśli nie liczyć kilku wzmianek w listach Pawła (1Ko 9:6; Gal 2:1, 9, 13; Kol 4:10).

Prawdopodobnie nazwisko rodowe lub dodatkowe imię nadane dwóm osobom: Józefowi o przydomku Justus, odrzuconemu kandydatowi na apostoła w miejsce Judasza Iskariota, oraz Judasowi, który towarzyszył Pawłowi, Barnabasowi i Sylasowi w drodze z Jerozolimy do Antiochii ok. 49 r. n.e. Nie ma dowodów, że tych dwóch mężczyzn było braćmi (Dz 1:23; 15:22; zob. JÓZEF 11; JUDAS 6).

(„syn Tolmaja”).

Jeden z 12 apostołów Jezusa, na ogół utożsamiany z Natanaelem. Z porównania Ewangelii wynika, że Mateusz i Łukasz wymieniają Bartłomieja z Filipem tak samo, jak Jan łączy z tym ostatnim Natanaela (Mt 10:3; Łk 6:14; Jn 1:45, 46). Działalność tego apostoła omówiono szerzej pod hasłem NATANAEL.

(„syn Tymeusza [szanowanego]”).

Ślepy żebrak, któremu Jezus przywrócił wzrok. Wraz z niewymienionym z imienia towarzyszem siedział poza obrębem Jerycha, gdy nadszedł Jezus otoczony przez tłum ludzi. Bartymeusz zapytał, co się dzieje, a gdy usłyszał odpowiedź, zaczął wołać: „Synu Dawida, Jezusie, zmiłuj się nade mną!” Chociaż inni surowo kazali mu umilknąć, on krzyczał tym wytrwalej. Wezwany przez Jezusa, zrzucił szatę wierzchnią, pośpieszył do niego i poprosił o przywrócenie mu wzroku. Jezus dostrzegł wiarę Bartymeusza i zdjęty litością, uzdrowił go, ten zaś poszedł za nim, wychwalając Boga (Mk 10:46-52; Mt 20:29-34; Łk 18:35-43).

Według relacji Marka i Mateusza stało się to wtedy, gdy Jezus ‛wychodził z Jerycha’, tymczasem Łukasz podaje, że właśnie „się zbliżał do Jerycha” (Mt 20:29; Mk 10:46; Łk 18:35). Niektórzy sądzą, iż chodzi o dwa różne wydarzenia. Joseph P. Free napisał na ten temat: „Jednakże archeologia rzuciła nieco światła na tę pozorną sprzeczność. Na początku dwudziestego wieku po Chr. (1907-1909) Ernest Sellin z Niemieckiego Towarzystwa Orientalnego prowadził prace wykopaliskowe na terenie Jerycha. Okazało się, że za czasów Jezusa Jerycho składało się z dwóch miast. (...) Stare miasto żydowskie leżało w odległości około półtora kilometra od miasta rzymskiego. W takim razie jest możliwe, że Mateusz mówi o mieście żydowskim, które Chrystus już opuścił, a Łukasz o rzymskim, do którego jeszcze nie wszedł. I właśnie w drodze ze starego do nowego miasta spotkał i uzdrowił ślepego Bartymeusza” (Archaeology and Bible History, 1964, s. 295).

(„błogosławiony”).

1. Osobisty sekretarz Jeremiasza. Syn Neriasza. Jego brat Serajasz był kwatermistrzem Sedekiasza i odczytał nad Eufratem zwój Jeremiasza (Jer 32:12; 51:59-64).

W czwartym roku panowania króla Jehojakima, czyli w 625 r. p.n.e., Baruch zaczął spisywać pod dyktando Jeremiasza zwój z proroctwami o zagładzie Jerozolimy. Późną jesienią następnego roku (624) Baruch odczytał ten zwój na głos „do uszu całego ludu” przy wejściu do domu Jehowy. Potem został poproszony o zapoznanie z nim książąt, którzy poruszeni treścią zwoju, zaczęli się obawiać, co zrobi król, gdy się o nim dowie, i dlatego poradzili Baruchowi i Jeremiaszowi się ukryć. Jehojakim, słuchając tego potępiającego orędzia, rzucał w ogień kolejne fragmenty zwoju; kazał również przyprowadzić Barucha i Jeremiasza, „lecz Jehowa ich ukrywał”. Następnie Baruch spisał pod dyktando Jeremiasza kolejny zwój, podobny do tamtego, ale zawierający „dużo więcej słów” od Jehowy (Jer 36:1-32).

Szesnaście lat później, w dziesiątym roku panowania Sedekiasza i na kilka miesięcy przed złupieniem Jerozolimy, Baruch wziął akty kupna posiadłości nabytej przez Jeremiasza od jego kuzyna i wsadził je do glinianego naczynia, żeby je bezpiecznie przechować (Jer 32:1, 9-16).

Gdy podczas spisywania pierwszego zwoju Baruch zaczął narzekać na zmęczenie, Jehowa