Baala i 400 proroków świętego pala, czyli aszery (1Kl 18:19).

Upadlający kult Aszery został wprowadzony nawet do świątyni Jehowy. Król Manasses umieścił w niej rzeźbiony wizerunek świętego pala, będący najwyraźniej symbolem bogini Aszery (2Kl 21:7). Za karę został uprowadzony do Babilonu, ale gdy wrócił do Jerozolimy, dał dowód skruchy, oczyszczając dom Jehowy z wszelkich bałwochwalczych przedmiotów. Jednakże jego syn Amon wznowił haniebny kult Baala i Aszery wraz z prostytucją sakralną (2Kn 33:11-13, 15, 21-23). Dlatego prawy król Jozjasz, który objął po nim tron, musiał zburzyć „domy nierządników świątynnych w domu Jehowy, gdzie niewiasty tkały namiotowe świątyńki dla świętego pala” (2Kl 23:4-7).

Hebrajskie słowo tłumaczone na „święty słup” oznacza coś ustawionego, wzniesionego. Najwyraźniej był to falliczny symbol Baala, a niekiedy również innych fałszywych bogów (Wj 23:24; 2Kl 3:2; 10:27). W różnych miejscach na Bliskim Wschodzie znaleziono kamienne słupy niebędące elementami konstrukcyjnymi. Na ich religijny charakter wskazuje odkrycie obok nich różnych przedmiotów kultu. Niektóre z tych słupów są nieociosane i mają wysokość ok. 2 m lub więcej.

Zanim Izraelici wkroczyli do Ziemi Obiecanej, Bóg zakazał im stawiania świętych słupów i polecił porozbijać te, które wznieśli Kananejczycy (Wj 34:13; Kpł 26:1; Pwt 12:3; 16:22). Sposób, w jaki nakazał je niszczyć, sugeruje, że były wykonane z kamienia. Jednakże w 2 Królów 10:26 jest mowa o paleniu świętych słupów, co by znaczyło, że niektóre zrobiono z drewna. W tym wypadku może też chodzić o święte pale (aszery) (zob. ŚWIĘTY PAL).

Izraelici zlekceważyli wyraźne przestrogi Boże przekazane przez Mojżesza. Na terytorium obu królestw — judzkiego oraz izraelskiego — postawili mnóstwo świętych słupów (1Kl 14:22, 23; 2Kl 17:10). Wierni królowie judzcy, np. Asa, Ezechiasz i Jozjasz, rozbijali jednak takie słupy (2Kl 18:4; 23:14; 2Kn 14:3); również Jehu, gdy wykorzeniał kult Baala z dziesięcioplemiennego królestwa, zburzył święty słup tego bożka (2Kl 10:27, 28).

(hebr. chazír [„świnia; dzik”]; gr. choíros, hys [„maciora”]).

Świnia domowa (Sus domestica) to średniej wielkości ssak o grubej skórze pokrytej zwykle szorstką szczeciną i krępej budowie ciała. Nogi, szyja i ogon są krótkie, a wydłużony pysk zakończony jest ryjem. Zwierzę to ma rozdzielone kopyta, ale nie przeżuwa pokarmu, toteż według Prawa Mojżeszowego nie nadawało się na pożywienie ani na ofiarę (Kpł 11:7; Pwt 14:8).

Wprawdzie o wydaniu przez Jehowę zakazu jedzenia wieprzowiny nie musiały decydować względy zdrowotne, ale spożywanie tego mięsa wiązało się i nadal się wiąże z pewnymi niebezpieczeństwami. Świnie są wszystkożerne, zjadają nawet padlinę i odpadki, dlatego łatwo się zarażają różnymi pasożytami, które mogą wywoływać włośnicę, glistnicę i inne choroby.

Izraelici na ogół uważali świnię za zwierzę budzące szczególny wstręt. Z tego względu słowa: „Kto ofiarowuje dar — [jest] jak ten, kto ofiarowuje krew świni!” wskazują na skrajnie odrażającą formę kultu (Iz 66:3). Mało co byłoby dla Izraelitów równie niestosowne jak złoty kolczyk w ryju świni. Właśnie takiego porównania użyto w Przysłów 11:22 w odniesieniu do kobiety pięknej, lecz pozbawionej rozsądku.

Co prawda odstępczy Izraelici jadali wieprzowinę (Iz 65:4; 66:17), jednakże apokryficzne księgi 1 Machabejska (1:63, BT) i 2 Machabejska (6:18, 19; 7:1, 2, BT) donoszą, że gdy nad Palestyną panował syryjski król Antioch IV Epifanes, który wszczął okrutną kampanię mającą na celu wyrugowanie wielbienia Jehowy, wielu Żydów nie chciało jeść wieprzowiny i wolało raczej umrzeć za nieposłuszeństwo rozkazom króla, niż złamać prawo Boże.

Niektóre narody nie jadały wieprzowiny, lecz wśród Greków uchodziła ona za przysmak. Zapewne więc pod wpływem kultury hellenistycznej w czasach ziemskiej służby Jezusa hodowano świnie w Palestynie, zwłaszcza na terenie Dekapolu. W krainie Gadareńczyków było co najmniej jedno stado liczące ok. 2000 świń. Gdy Jezus pozwolił wejść w nie wypędzonym demonom, całe stado rzuciło się z urwiska i utopiło w morzu (Mt 8:28-32; Mk 5:11-13).

Świnie, w które weszły wypędzone demony. Nie można krytykować Jezusa za wyrażenie zgody na wejście tych demonów w świnie, zwłaszcza że w grę mogły wchodzić dodatkowe czynniki niewyjawione w Biblii, np. właścicielami tego stada mogli być Żydzi, co czyniłoby ich winnymi lekceważenia Prawa. Jezus oczywiście nie musiał z góry przewidywać, co demony zrobią po wejściu w te nieczyste zwierzęta. Być może chciały zawładnąć świniami, bo sprawiało im to jakąś wynaturzoną, sadystyczną przyjemność. Nie ulega też wątpliwości, iż człowiek jest wart więcej niż stado świń (por. Mt 12:12). Poza tym zwierzęta te w gruncie rzeczy należały do Jehowy, Stwórcy wszystkiego, a zatem Jezus jako Jego przedstawiciel miał pełne prawo pozwolić demonom wejść w to stado (Ps 50:10; Jn 7:29). Zawładnięcie świniami wyraźnie ukazało obserwatorom, że demony zostały wypędzone z ludzi, że krzywdzą opętane przez siebie stworzenia cielesne i że wprawdzie potrafią nimi zawładnąć, ale muszą być posłuszne rozkazom Jezusa. Możliwe, iż chciał on w ten sposób osiągnąć określony cel i dlatego pozwolił tym nieczystym duchom wejść w świnie.

Znaczenie przenośne. Żeby zilustrować, jak niemądre jest dzielenie się prawdami duchowymi z ludźmi nieokazującymi szacunku dla takich spraw, Jezus nawiązał do świń, które nie potrafią rozpoznać wartości pereł (Mt 7:6). A chcąc pokazać, jak nisko upadł syn marnotrawny, powiedział, że najął się on do pasienia świń, co dla Żydów było najbardziej pogardzanym zajęciem, i że chciał jeść paszę, którą karmiono te zwierzęta (Łk 15:15, 16).

Chrześcijan powracających do wcześniejszego stylu życia apostoł Piotr przyrównał do maciory, która po umyciu wraca do błota (2Pt 2:22). W porównaniu tym nie należy się jednak dopatrywać jakiegoś ukrytego znaczenia. Świnia w naturalnych warunkach nie jest bardziej nieczysta niż inne zwierzęta, chociaż niekiedy tarza się w błocie, żeby się ochłodzić w upalne dni lub pozbyć pasożytów skóry.

Miasto-enklawa plemienia Manassesa na terytorium Issachara (Joz 17:11; 1Kn 7:29); zostało przydzielone Lewitom z rodu Kehata (Joz 21:20, 25). Izraelici pod wodzą Jozuego pokonali tamtejszego króla (Joz 12:7, 21). Ale Manassesyci nie zdołali wypędzić stamtąd (ani z innych miast) kananejskich mieszkańców. W końcu jednak narzucili im pracę przymusową (Sdz 1:27, 28). Za czasów sędziego Baraka Izraelici odnieśli w Taanachu zwycięstwo nad wojskami króla Chacoru Jabina, którymi dowodził Sysera (Sdz 5:19). Za panowania Salomona miasto należało do okręgu zarządzanego przez Baanę, jednego z 12 pełnomocników odpowiedzialnych za dostarczanie żywności na stół królewski (1Kl 4:7, 12). Znaleziska archeologiczne z Taanachu oraz płaskorzeźba na murze świątyni w Karnaku wskazują, że w piątym roku rządów Rechoboama, syna i następcy Salomona, miasto to zostało zdobyte przez faraona Sziszaka podczas jego wyprawy przeciw Palestynie (2Kn 12:2-4).

Taanach utożsamia się z Tall Tiʽinnik, leżącym na pd. skraju równiny Jizreel (ʽEmek Jizreʽel), ok. 8 km na pd. pd. wsch. od Megiddo. W pobliżu tego miejsca przebiegały przynajmniej dwa ważne szlaki handlowe: jeden prowadził na równinę Akko, a drugi na równinę Szaron.

Miejsce na granicy terytorium Efraima (Joz 16:5, 6). Utożsamia się je z Chirbat Taʽna al-Fauka, położonym ok. 10 km w kierunku wsch.-pd.-wsch. od Szechem.

(„sygnety”).

Praojciec jednej z rodzin netynejczyków. Niektórzy jego potomkowie wrócili do Jerozolimy z Zerubbabelem (Ezd 2:1, 2, 43; Neh 7:46).

Midianici zaatakowani przez oddziały Gedeona uciekali „aż do granic Abel-Mechola obok Tabbat” (Sdz 7:12, 19-22). Tabbat bywa utożsamiane z Ras Abu Tabat, położonym ok. 5 km na wsch. od Jordanu i 10 km na pn. od Sukkot. Abel-Mechola przypuszczalnie leżało na zach. od Jordanu i według Biblii znajdowało się „obok [„w kierunku”, Bp] Tabbat” (zob. ABEL-MECHOLA).

(„dobry jest Bóg”).

1. Ojciec niewymienionego z imienia człowieka, którego izraelski król Pekach i król Syrii planowali osadzić na tronie w stolicy Judy, Jerozolimie, gdyby zdołali ją zdobyć. Wydarzenie to miało miejsce w okresie, w którym zazębiało się panowanie Pekacha i judzkiego władcy Achaza (ok. 762-759 p.n.e.) (Iz 7:5, 6).

2. Współautor listu napisanego po aramejsku i wysłanego do perskiego króla Artakserksesa. Sprzeciwiano się w nim odbudowie Jerozolimy. W rezultacie prace przy wznoszeniu świątyni zostały przerwane (Ezd 4:7, 24).

(od rdzenia oznaczającego: „płonąć” [„pożoga; pożar”]).

Izraelskie obozowisko na pustkowiu Synaj. Dokładna lokalizacja nie jest znana. Ponieważ Izraelici zaczęli tam narzekać, Bóg zesłał ogień, który pochłonął pewnych ludzi na skraju