„księgę prawa Jehowy” i nauczali lud we wszystkich miastach judzkich (2Kn 17:7-9).

3. Ojciec Achbora (Abdona), jednego z posłańców króla Jozjasza, którzy mieli zapytać Jehowę „w związku ze słowami” odnalezionej księgi Prawa. Nazwany jest też Micheaszem (2Kl 22:12, 13; 2Kn 34:20, 21).

4. „Syn Gemariasza, syna Szafana”. Był obecny w jadalni swego ojca, Gemariasza, gdy Baruch publicznie odczytał zwój zawierający słowa Jehowy wypowiedziane poprzez Jeremiasza przeciwko Izraelowi, Judzie i wszystkim narodom. Potem Michajasz przekazał to, co usłyszał, sekretarzowi i książętom króla Jehojakima (Jer 36:2, 9-13).

5. Przodek Zachariasza, jednego z kapłanów, którzy grali na trąbach podczas uroczystości poświęcenia odbudowanego muru Jerozolimy. Występuje też pod imieniem Micha (Neh 11:22; 12:31, 35).

6. Kapłan grający na trąbie w jednym z dwóch „chórów dziękczynnych”, które za czasów Nehemiasza uczestniczyły w pochodzie po nowo odbudowanym murze Jerozolimy (Neh 12:40, 41).

(prawdopodobnie: „któż jest jak Bóg?”).

Młodsza córka króla Saula, która została żoną Dawida. Saul obiecał mu swą starszą córkę, Merab, ale potem dał ją komuś innemu. Tymczasem Michal „pokochała Dawida” i król zaproponował mu ją w zamian za napletki stu Filistynów. Liczył na to, że Dawid zginie, próbując zabić tylu wrogich wojowników. Dawid podjął wyzwanie i przyniósł Saulowi dwieście napletków filistyńskich, a wtedy dostał Michal za żonę. Odtąd jednak „Saul jeszcze bardziej się bał Dawida” i na zawsze stał się jego nieprzyjacielem (1Sm 14:49; 18:17-29). Gdy nienawiść Saula sięgnęła zenitu, Michal pomogła Dawidowi uciec przed gniewem króla. W czasie długiej nieobecności Dawida Saul dał córkę za żonę Paltiemu, synowi Laisza, pochodzącemu z Gallim (1Sm 19:11-17; 25:44).

Kiedy później Abner próbował zawrzeć z Dawidem przymierze, ten nie chciał się z nim spotkać, jeśli nie przyprowadzi ze sobą Michal. Ponadto Dawid przez posłańców zażądał tego od syna Saula Isz-Boszeta. W rezultacie Michal odebrano Paltiemu (Paltielowi) i oddano Dawidowi (2Sm 3:12-16).

Ukarana za brak szacunku dla Dawida. Gdy Dawid był już królem, polecił sprowadzić do Jerozolimy Arkę Przymierza. W czasie tej uroczystości religijnej z radością i zapałem tańczył, „przepasany lnianym efodem”. Michal obserwowała go przez okno i „wzgardziła nim w swoim sercu”. Kiedy wrócił do domu, ironicznie zwróciła mu uwagę, czym dowiodła, że nie ceni jego gorliwości w oddawaniu czci Jehowie i uważa jego postępowanie za niegodne króla. Dawid ją zganił i najwidoczniej ukarał przez zaprzestanie współżycia z nią, toteż zmarła bezdzietnie (2Sm 6:14-23).

Wychowywała dzieci swej siostry. Księga 2 Samuela 21:8 donosi o „pięciu synach Michal, córki Saula, których ona urodziła Adrielowi”. Należeli oni do członków rodziny Saula, których Dawid wydał Gibeonitom jako przebłaganie za to, że Saul usiłował ich wytępić (2Sm 21:1-10). Pozorną sprzeczność między 2 Samuela 21:8 a 6:23 (gdzie powiedziano, iż Michal nie miała dzieci) da się rozstrzygnąć, przyjmując za niektórymi komentatorami, że wspomniani synowie byli dziećmi Merab, siostry Michal, i że Michal wychowywała ich po przedwczesnej śmierci ich matki (zob. MERAB).

(„któż jest jak Bóg?”).

Jedyny poza Gabrielem święty anioł wymieniony w Biblii z imienia i jedyny nazwany „archaniołem” (Judy 9). Po raz pierwszy wspomniano o nim w 10 rozdz. Daniela, gdzie został przedstawiony jako „jeden z najprzedniejszych książąt”. Przyszedł na pomoc niższemu rangą aniołowi, któremu przeciwstawiał się „książę królestwa perskiego”. Dalej występuje też pod innymi określeniami: „Wasz [Izraelitów] książę” oraz „wielki książę, który stoi dla dobra synów twego [Daniela] ludu” (Dn 10:13, 20, 21; 12:1). Można stąd wysnuć wniosek, że to on był aniołem, który prowadził Izraelitów przez pustkowie (Wj 23:20, 21, 23; 32:34; 33:2). Przemawia za tym również okoliczność, iż „archanioł Michał miał zatarg z Diabłem i toczył spór co do ciała Mojżesza” (Judy 9).

Z Pisma Świętego wynika, że imię Michał nosił Syn Boży, zanim opuścił niebiosa, by zostać Jezusem Chrystusem, a także gdy tam powrócił. Jedynie jego nazwano „archaniołem”, czyli naczelnym, głównym aniołem. Tytuł ten występuje w Biblii wyłącznie w liczbie pojedynczej. Najwyraźniej więc istnieje tylko jeden wyznaczony przez Boga zwierzchnik czy naczelnik zastępów anielskich. O tym, iż zmartwychwstały Pan Jezus Chrystus jest archaniołem, świadczy werset z 1 Tesaloniczan 4:16, gdzie powiedziano, że zstąpi on z nieba „z nakazującym wołaniem, z głosem archanielskim”. Nie ulega wątpliwości, iż jego głos nie zostałby określony słowem umniejszającym ogromną władzę sprawowaną obecnie przez Chrystusa jako Króla królów i Pana panów (Mt 28:18; Obj 17:14). Gdyby termin „archanioł” nie odnosił się do niego, lecz do jakiegoś innego anioła, wówczas wzmianka o „głosie archanielskim” nie byłaby na miejscu, gdyż nawiązywałaby do głosu osoby ustępującej rangą Synowi Bożemu.

Istnieją jeszcze inne przesłanki potwierdzające, że Michał to w rzeczywistości Syn Boży. Po pierwszej wzmiance o Michale (Dn 10:13) Daniel zanotował proroctwo o „czasie końca” (Dn 11:40), zapowiadające m.in.: „A w owym czasie powstanie Michał, wielki książę, który stoi dla dobra synów twego [Daniela] ludu” (Dn 12:1). Miał wtedy nastać „czas takiej udręki, jakiej nie sprowadzono, odkąd się pojawił którykolwiek naród, aż do owego czasu” (Dn 12:1). W proroctwie Daniela czasownik ‛powstać’ często odnosi się do objęcia przez kogoś tronu lub do innych skutecznych posunięć króla (Dn 11:2-4, 7, 16b, 20, 21). Płynie stąd wniosek, że Michał to Jezus Chrystus, którego Jehowa ustanowił Królem i któremu wyznaczył zadanie zgładzenia wszystkich narodów w Har-Magedonie (Obj 11:15; 16:14-16).

W Księdze Objawienia (12:7, 10, 12) wymieniono Michała w związku z narodzinami Królestwa Bożego i okresem strasznej niedoli na ziemi: „I wybuchła wojna w niebie: Michał i jego aniołowie toczyli bitwę ze smokiem i toczył bitwę smok i jego aniołowie. I usłyszałem donośny głos w niebie, mówiący: ‚Teraz nastało wybawienie i moc, i królestwo naszego Boga, i władza jego Chrystusa, ponieważ zrzucony został oskarżyciel braci naszych (...) Dlatego weselcie się niebiosa i wy, którzy w nich przebywacie! Biada ziemi i morzu’”. Później ukazano, jak Jezus Chrystus prowadzi niebiańskie zastępy na wojnę przeciwko narodom ziemi (Obj 19:11-16). Miało to oznaczać dla narodów udrękę, którą niewątpliwie można skojarzyć z ‛czasem udręki’ przepowiedzianym na okres, gdy „powstanie Michał” (Dn 12:1). Skoro Syn Boży ma wyruszyć na wojnę z narodami, rozsądny jest wniosek, że właśnie on wraz ze swymi aniołami stoczył wcześniej bitwę z symbolicznym smokiem, Szatanem Diabłem, i jego aniołami.

Zanim Jezus stał się człowiekiem, był nazywany „Słowem” (Jn 1:1). Nosił też imię Michał. Po zmartwychwstaniu zachował imię Jezus (Dz 9:5), co uwypukla fakt, iż jest tym samym Synem Bożym, który przebywał na ziemi. A przywrócenie mu niebiańskiego imienia Michał i tytułu (lub imienia) „Słowo Boga” (Obj 19:13) nawiązuje do jego przedludzkiego bytu. Samo imię Michał, które oznacza „któż jest jak Bóg?”, wskazuje na to, że nikt nie może się równać z Jehową Bogiem i że archanioł Michał jest Jego wielkim Rzecznikiem i Obrońcą Jego czci.

(inna forma imienia Michael lub Michajasz).

1. Mężczyzna z plemienia Efraima. Łamiąc ósme z Dziesięciorga Przykazań (Wj 20:15), zabrał swej matce 1100 srebrników. Kiedy się przyznał i je oddał, matka powiedziała: „To srebro z mej ręki niechybnie poświęcę Jehowie dla mego syna, by wykonać rzeźbiony wizerunek i lany posąg; teraz więc ci je oddam”. Następnie zaniosła 200 srebrników do rzemieślnika, który wykonał „rzeźbiony wizerunek i lany posąg”; przedmioty te trafiły do domu Micheasza. Micheasz miał „dom bogów” i uczynił efod oraz terafim i wyznaczył jednego ze swych synów na kapłana. Choć całe to przedsięwzięcie rzekomo miało przysporzyć chwały Jehowie, stanowiło rażący występek, gdyż było pogwałceniem przykazania zabraniającego bałwochwalstwa, a także zlekceważeniem przybytku Jehowy i ustanowionego przez Niego kapłaństwa (Sdz 17:1-6; Wj 20:4-6; Pwt 12:1-14). Później Micheasz przyjął do swego domu młodego Lewitę Jonatana, potomka Gerszoma, syna Mojżesza, i zatrudnił go jako kapłana (Sdz 18:4, 30). Był z tego tak zadowolony — choć niesłusznie — że powiedział: „Teraz wiem, że Jehowa będzie wyświadczał mi dobro” (Sdz 17:7-13). Ale Jonatan nie pochodził z rodu Aarona i nie był uprawniony do sprawowania funkcji kapłańskiej, co tylko powiększało winę Micheasza (Lb 3:10).

W tamtym okresie Danici poszukujący miejsca, gdzie mogliby się osiedlić, wysłali pięciu zwiadowców, którzy doszli do ziemi Efraima, „aż do domu Micheasza”, i spędzili tam noc. Gdy byli w pobliżu domu Micheasza, rozpoznali głos Jonatana, a dowiedziawszy się, co tam robi, poprosili, by zapytał Boga, czy ich wyprawa się powiedzie. Kapłan im odrzekł: „Idźcie w pokoju. Droga, którą idziecie, jest przed Jehową” (Sdz 18:1-6). Wówczas poszli i przeszpiegowali Laisz, a po powrocie opowiedzieli o tym swym braciom; w rezultacie owych pięciu zwiadowców i 600 uzbrojonych Danitów wyruszyło do tego miasta. Kiedy po drodze mijali dom Micheasza, zwiadowcy wspomnieli pozostałym o jego przedmiotach kultu religijnego i zasugerowali, by je zabrać. Wzięli więc je, a także przekonali Lewitę, że lepiej będzie dla niego zostać kapłanem plemienia i rodziny w Izraelu niż jednego człowieka. Zabrawszy Lewitę, efod, terafim i rzeźbiony wizerunek, ruszyli w dalszą drogę (Sdz 18:7-21).

Po niedługim czasie Micheasz z grupą mężczyzn ruszył za nimi w pościg i ich dogonił. Zapytany, o co mu chodzi, odpowiedział: „Zabraliście moje bogi, które uczyniłem, a także kapłana,