Prawdziwy mędrzec — jak mówili — jest obojętny na ból i rozkosz, nie zważa ani na bogactwo, ani na ubóstwo. Poza tym przyjmowali, że sprawami ludzkimi rządzi przeznaczenie, a jeśli kogoś przerastają problemy, może sobie odebrać życie.

Zenon z Kition przez jakiś czas był związany z cynikami, po czym ok. 300 r. p.n.e. założył własną szkołę filozoficzną. Jego uczniów nazwano właśnie stoikami — od Stoa Pojkile, ozdobionego malowidłami portyku w Atenach, w którym nauczał ich mistrz. Po nim filozofię stoicką rozwinęli zwłaszcza Kleantes i Chryzyp. Zyskała ona wielu zwolenników wśród Greków i Rzymian, takich jak Seneka, Epiktet i cesarz rzymski Marek Aureliusz i cieszyła się dużą popularnością aż do końca III w. n.e.

Stoicy, podobnie jak epikurejczycy, nie wierzyli w zmartwychwstanie głoszone przez chrześcijan. Kiedy więc Paweł oznajmiał dobrą nowinę o Jezusie i zmartwychwstaniu, nazwali go „gadułą” i uznali za „głosiciela cudzoziemskich bóstw”. Zaprowadzony później na Areopag, cytował z pism stoików: Aratosa z Soloj (z dzieła Fajnomena) i Kleantesa (z Hymnu do Zeusa), gdy powiedział: „Dzięki niemu [Bogu] bowiem mamy życie i poruszamy się, i istniejemy, jak to rzekli nawet niektórzy z waszych poetów: ‚Bo jesteśmy też jego potomstwem’” (Dz 17:17-19, 22, 28).

Najniższa część nogi, dźwigająca ciężar ciała człowieka lub zwierzęcia; po hebrajsku régel, a po grecku pous. Oba te określenia, niekiedy tłumaczone także na „noga”, są używane zarówno w sensie dosłownym, jak i przenośnym.

W czasach starożytnych — jak to też bywa w wielu rejonach świata obecnie — najczęściej przemieszczano się pieszo. Ubodzy chodzili nieraz boso, choć większość ludzi nosiła proste sandały, których głównym elementem była podeszwa (zob. SANDAŁ). Po wejściu do domu sandały zdejmowano. W wypadku gości umycie im stóp przez gospodarza lub jego niewolnika albo co najmniej udostępnienie im w tym celu wody było wręcz niezbędnym przejawem gościnności (Rdz 18:4; 24:32; 1Sm 25:41; Łk 7:37, 38, 44).

Ponieważ stanie na „ziemi świętej”, wymagało zzucia sandałów, kapłani wykonujący zadania w przybytku bądź świątyni z pewnością usługiwali boso (Wj 3:5; Joz 5:15). We wskazówkach dotyczących sporządzenia ubioru dla kapłanów nie wspomniano o sandałach (Wj 28; zob. GESTY I POZYCJA CIAŁA).

Chrystus myje stopy swym uczniom. Jezus Chrystus udzielił uczniom lekcji pokory i usługiwania sobie nawzajem, gdy sam, choć był ich Mistrzem, umył im stopy (Jn 13:5-14; por. 1Tm 5:9, 10). Powiedział wówczas: „Kto się wykąpał, nie potrzebuje umyć nic więcej oprócz nóg [dosł. „stóp”], bo cały jest czysty” — zapewne nawiązując do faktu, że nawet jeśli ktoś się wykąpał, jego stopy szybko się zabrudzą i dlatego trzeba je częściej myć. W okresie ziemskiej służby Jezusa kapłani i lewici usługujący w świątyni kąpali się raz dziennie, wcześnie rano, a później myli już tylko ręce i stopy (zob. też Wj 30:19-21). Gdy Jezus rzekł uczniom: „Jesteście czyści, lecz nie wszyscy [oprócz Judasza]”, najwyraźniej dodatkowo nadał swemu czynowi znaczenie duchowe (Jn 13:10, 11). W Efezjan 5:25, 26 wspomniano o nim, że oczyścił zbór chrześcijański „kąpielą wodną przez słowo” prawdy. A zatem wierni naśladowcy Jezusa mają jego wzorem pokornie troszczyć się nie tylko o fizyczne potrzeby swych braci, ale także, a nawet jeszcze bardziej, o potrzeby duchowe. W ten sposób mogą pomagać sobie nawzajem w zachowywaniu czystości mimo pokus i pułapek, jakie czyhają na chrześcijan w tym świecie (Gal 6:1; Heb 10:22; 12:13; zob. OBMYWANIE STÓP).

„Chodzenie”. Słowa „stopa” i „stopy” często są używane dla określenia czyichś skłonności lub poczynań, dobrych bądź złych (Ps 119:59, 101; Prz 1:16; 4:26; 5:5; 19:2; Rz 3:15). W podobnym znaczeniu występuje też wyraz „chodzić” — np. zdanie „Noe chodził z prawdziwym Bogiem” oznacza, że obrał on sposób życia zgodny z wolą i przykazaniami Jehowy (Rdz 6:9; por. Ef 2:1, 2). Mówiąc przenośnie, Bóg kieruje stopy swych wiernych sług na właściwą ścieżkę, czyli pokazuje im, jak mają postępować, by się nie potknąć pod względem duchowym ani nie dać usidlić złu, a niekiedy nawet chroni ich przed zasadzkami wroga (1Sm 2:9; Ps 25:15; 119:105; 121:3; Łk 1:78, 79). Jeśli zaś chodzi o niegodziwych, spowoduje, że „ich stopa będzie się poruszać niepewnie”, tak iż stracą równowagę i poniosą klęskę (Pwt 32:35; Ps 9:15). Jehowa ostrzega przed przyłączaniem się do złych ludzi i wstępowaniem na ścieżkę występku (Prz 1:10, 15; 4:27). Poza tym zachęca wszystkich, by strzegli swych stóp, gdy idą do domu Bożego. Powinni przychodzić tam ze szczerym sercem, żeby słuchać i się uczyć (Kzn 5:1).

Inne znaczenia przenośne. A oto inne przenośne sformułowania: ‛miejsce odpoczynku dla spodu stopy’ oznaczało miejsce zamieszkania lub siedlisko (Pwt 28:65; Rdz 8:9); „szerokość stopy” określała najmniejszy obszar, który mógł stanowić czyjąś własność (Dz 7:5; Pwt 2:5; por. Joz 1:3); ‛podniesienie nogi [dosł. „stopy”]’ miało związek