dotyczące powalenia ‛ustalonego miejsca sanktuarium’ (Dn 8:11) oraz ‛zbezczeszczenia sanktuarium’ (Dn 11:31) najwyraźniej wskazują na wydarzenia związane z tymi, którzy usługują jako kapłani w wielkiej duchowej świątyni Boga.

Namaszczeni członkowie zboru chrześcijańskiego, czyli ciała Chrystusa, stanowią świątynię, inaczej sanktuarium, w którym Bóg przebywa swym duchem (1Ko 3:17; Ef 2:21, 22; 1Pt 2:5, 9; zob. ŚWIĄTYNIA [Namaszczeni chrześcijanie — świątynią duchową]).

(prawdopodobnie: „gałązka daktyli”).

Miejscowość w pd. części terytorium plemienia Judy (Joz 15:21, 31). Utożsamia się ją z Chirbat asz-Szamsanijat (Chorbat Sansanna), położonym ok. 12 km w kierunku pn.-pn.-wsch. od Beer-Szeby. Porównanie Jozuego 15:31 z równoległymi zestawieniami miast w Jozuego 19:5 i w 1 Kronik 4:31 wskazuje, że może chodzić o tę samą miejscowość, co Chacar-Susa lub Chacar-Susim (zob. CHACAR-SUSA).

(„księżniczka”), SARAJ (prawdopodobnie: „swarliwa”).

Przyrodnia siostra i żona Abrahama, matka Izaaka (Rdz 11:29; 20:12; Iz 51:2). Początkowo miała na imię Saraj (Rdz 17:15). Była o dziesięć lat młodsza od Abrahama (Rdz 17:17) i została jego żoną, gdy mieszkał jeszcze w chaldejskim mieście Ur (Rdz 11:28, 29). Pozostawała bezpłodna do czasu, gdy w cudowny sposób przywrócono jej zdolności rozrodcze — mimo że już zanikło u niej miesiączkowanie (Rdz 18:11; Rz 4:19; Heb 11:11).

Sara mogła mieć ok. 60 lat, gdy razem z Abrahamem opuściła Ur i zamieszkała w Charanie. W wieku 65 lat wyruszyła u boku męża z Charanu do ziemi Kanaan (Rdz 12:4, 5). Przez jakiś czas mieszkali w Szechem, potem w górzystym regionie na wsch. od Betel i w różnych innych miejscach, aż zmuszeni przez klęskę głodu udali się do Egiptu (Rdz 12:6-10).

Mimo podeszłego wieku Sara odznaczała się pięknym wyglądem. Dlatego Abraham poprosił ją, by w razie konieczności podczas podróży przedstawiała się jako jego siostra — obawiał się, że ktoś mógłby go zabić i wziąć ją sobie za żonę (Rdz 20:13). W Egipcie wskutek takiego postępowania zabrano Sarę do domu faraona, za namową jego książąt. Bóg jednak nie dopuścił, by faraon się do niej zbliżył. Potem faraon odesłał Sarę do Abrahama i polecił im, by opuścili jego kraj. Zadbał też o to, żeby mogli bezpiecznie wyjść z Egiptu ze wszystkim, co mieli (Rdz 12:11-20).

Co ciekawe, pewien starożytny papirus wspomina o faraonie, który kazał uzbrojonym ludziom schwytać piękną kobietę i zabić jej męża. A zatem lęk Abrahama o własne życie ze względu na Sarę nie był bezpodstawny. Zamiast narażać się na śmiertelne niebezpieczeństwo, bezskutecznie próbując bronić czci swej żony w obcym kraju, Abraham postąpił w sposób, który uznał za najrozsądniejszy. Należy pamiętać, że był panem swej żony. Sara chętnie podporządkowywała się Jehowie i Abrahamowi. Biblia nigdzie nie potępia Abrahama za to, co uczynił w tej sprawie.

Dziesięć lat po wkroczeniu do Kanaanu 75-letnia Sara, chcąc mieć dzieci, poprosiła Abrahama, by współżył z jej egipską służącą Hagar (Rdz 16:1-3). Wynikłe z tego trudności świadczyły o tym, iż nie był to sposób, w jaki Jehowa zamierzał spełnić daną Abrahamowi obietnicę dotyczącą „potomstwa” (Rdz 15:1-16). Gdy Hagar zaszła w ciążę, zaczęła pogardzać swą panią. Sara poskarżyła się Abrahamowi, a ten pozwolił, by postąpiła z Hagar według własnej woli. Hagar uciekła od swej pani, która ją upokarzała, ale potem okazała posłuszeństwo Bożemu nakazowi, wróciła do niej i urodziła Ismaela (Rdz 16:4-16).

Jakieś 13 lat później Bóg polecił Abrahamowi obrzezać wszystkich mężczyzn w jego domu. Przy tej okazji powiedział mu też, by już nie nazywał swej żony imieniem „Saraj”, gdyż odtąd ma na imię „Sara”, co znaczy „księżniczka”. Bóg rzekł o niej: „Będę jej błogosławił, a także dam ci z niej syna; i będę jej błogosławił, i ona rozkrzewi się w narody; od niej będą się wywodzić królowie ludów” (Rdz 17:9-27). Wkrótce potem w Mamre jeden z trzech anielskich posłańców potwierdził, że Sara urodzi syna. Usłyszawszy to, „roześmiała się w sobie, mówiąc: ‚Czy naprawdę mam zaznać rozkoszy, gdy już jestem sterana wiekiem, a i mój pan się zestarzał?’” Skarcona za taką reakcję, wystraszona Sara zaprzeczyła, że się śmiała (Rdz 18:1-15; Rz 9:9). Ponieważ w Hebrajczyków 11:11 wymieniono ją jako przykład wiary, jej śmiech najwyraźniej nie wyrażał całkowitego niedowierzania, lecz wskazywał, że myśl o urodzeniu syna w starości wydała jej się dość zabawna. Okoliczność, iż Abrahama nazywała (i to w sercu) swym panem, świadczy o jej posłuszeństwie i uległości wobec niego jako głowy, słusznie więc zachęcono chrześcijańskie żony, by brały z niej przykład (1Pt 3:5, 6).

Sara i jej mąż zamieszkali w Gerarze. Podobnie jak wcześniej, Abraham przedstawiał ją jako swą siostrę. Król Geraru, Abimelech, zabrał ją do siebie. I znowu interwencja Jehowy uchroniła Sarę. Abimelech zwrócił ją Abrahamowi i dał mu