przyprowadzić ją do kapłana. Podlegała wtedy osądzeniu przez Jehowę, znającego wszystkie fakty. Ale nie było to bynajmniej czymś w rodzaju tzw. sądów bożych (ordaliów). Sama ceremonia nie mogła wyrządzić takiej kobiecie szkody ani dowieść jej winy czy niewinności. To Jehowa sądził oskarżoną i objawiał swój wyrok. Jeżeli była niewinna, nie ponosiła żadnej szkody i miała ‛począć z nasienia’ swego męża. Jeśli zaś była winna, traciła zdolności rozrodcze. Gdyby jej winę mogło potwierdzić dwóch świadków wymaganych przez Prawo, sprawy nie przedstawiano by Jehowie, lecz sędziom, którzy skazaliby cudzołożnicę na śmierć przez ukamienowanie (Lb 5:11-31).

Dokumenty. Izraelici posługiwali się różnego rodzaju dokumentami. Jeżeli mąż chciał odprawić żonę, musiał jej dać świadectwo rozwodu (Pwt 24:1; Jer 3:8; por. Iz 50:1). Jak wynika zwłaszcza z 1 Kronik, spisywano też rodowody. Istnieją również wzmianki o aktach kupna nieruchomości (Jer 32:9-11). Poza tym pisano wiele listów, które mogły zostać przechowane i użyte w sprawie sądowej (2Sm 11:14; 1Kl 21:8-14; 2Kl 10:1; Neh 2:7).

Proces Jezusa. Rozprawa, podczas której skazano Jezusa Chrystusa, była największą w dziejach parodią sprawiedliwego procesu. Już wcześniej naczelni kapłani oraz starsi ludu naradzali się, jak go zgładzić. A zatem sędziowie byli do niego uprzedzeni i jeszcze przed rozprawą ustalili werdykt (Mt 26:3, 4). Przekupili Judasza, żeby im wydał Jezusa (Łk 22:2-6). Wiedzieli, iż postępują nikczemnie, dlatego nie uwięzili go za dnia w świątyni, lecz dopiero pod osłoną nocy posłali zgraję ludzi z pałkami i mieczami, żeby zatrzymali go w odludnym miejscu poza miastem (Łk 22:52, 53).

Jezusa zaprowadzono najpierw do domu byłego arcykapłana Annasza, który dalej cieszył się ogromnym autorytetem i którego zięć Kajfasz piastował wówczas urząd arcykapłański (Jn 18:13). Tam go przesłuchano i spoliczkowano (Jn 18:22). Związanego zawleczono go potem do domu arcykapłana Kajfasza. Naczelni kapłani i cały Sanhedryn szukali fałszywych świadków. Wystąpiło ich wielu, ale składali sprzeczne świadectwa, z wyjątkiem dwóch, którzy przekręcili słowa Jezusa zanotowane w Jana 2:19 (Mt 26:59-61; Mk 14:56-59). W końcu arcykapłan zaprzysiągł Jezusa i zapytał, czy jest Chrystusem, Synem Bożym. Ten potwierdził i nawiązał do proroctwa z Daniela 7:13. Wtedy arcykapłan rozdarł szaty i wezwał trybunał do uznania Jezusa winnym bluźnierstwa. Sędziowie zgodzili się z tym i skazali go na śmierć. Potem pluli mu w twarz, bili go pięściami i wyszydzali, choć Prawo na to nie zezwalało (Mt 26:57-68; Łk 22:66-71; por. Pwt 25:1, 2 z Jn 7:51 i z Dz 23:3).

Ta nielegalna rozprawa odbyła się nocą, po czym członkowie Sanhedrynu zebrali się znowu wczesnym rankiem, żeby potwierdzić wyrok i odbyć naradę (Mk 15:1). Rozkazali zaprowadzić związanego Jezusa do pałacu namiestnika Piłata, oświadczyli bowiem: „Nam nie wolno nikogo zabić” (Jn 18:31). Tym razem pomówili Jezusa, że zabrania płacić podatki Cezarowi i podaje się za Chrystusa, króla. Rzymianie mogliby zlekceważyć zarzut bluźnierstwa przeciwko Bogu Żydów, ale oskarżenie o działalność wywrotową musieli potraktować z całą powagą. Piłat nie zdołał nakłonić Jezusa do zeznań, więc powiedział Żydom, iż nie stwierdził u niego żadnego przestępstwa. Kiedy się jednak dowiedział, że jest on Galilejczykiem, chętnie wysłał go do Heroda, którego jurysdykcji podlegała Galilea. Ten zasypał Jezusa pytaniami, mając nadzieję ujrzeć jakiś znak, ale nie otrzymał żadnej odpowiedzi. Wtedy go poniżył, wyśmiał i odesłał do Piłata (Łk 23:1-11).

Namiestnik ponownie próbował uwolnić Jezusa, tym razem powołując się na pewien obowiązujący zwyczaj, ale Żydzi woleli, by wypuścił znanego buntownika i mordercę (Jn 18:38-40). Wtedy Piłat kazał ubiczować Jezusa, a żołnierze znowu zaczęli się nad nim znęcać. Potem wyprowadził go na zewnątrz i jeszcze raz spróbował go uwolnić, lecz Żydzi zaczęli wrzeszczeć: „Na pal z nim! Na pal z nim!” W tej sytuacji rozkazał wykonać egzekucję (Jn 19:1-16; Mt 27:15-26; Łk 23:13-25).

Jakie prawa Boże pogwałcili Żydzi na czele z kapłanami podczas rozprawy Jezusa Chrystusa?

Podczas procesu Chrystusa Żydzi rażąco naruszyli wiele praw Bożych. Oto niektóre z ich występków: przekupstwo (Pwt 16:19; 27:25), zmowa i wypaczanie sprawiedliwości (Wj 23:1, 2, 6, 7; Kpł 19:15, 35), składanie fałszywego świadectwa za przyzwoleniem sędziów (Wj 20:16), żądanie uwolnienia mordercy (Barabasza), co ściągnęło na nich winę krwi i splugawiło ziemię (Lb 35:31-34; Pwt 19:11-13), ‛podążanie za tłumem w złych celach’ (Wj 23:2, 3). Kiedy domagali się uśmiercenia Jezusa na palu, złamali prawo zabraniające przejmowania ustaw innych narodów oraz zakaz stosowania tortur — przestępca bowiem miał najpierw zostać uśmiercony przez ukamienowanie, a dopiero potem zawieszony na palu (Kpł 18:3-5; Pwt 21:22). Prócz tego odrzucili Króla wybranego przez Boga na rzecz cudzoziemskiego, pogańskiego władcy (Cezara) (Pwt 17:14, 15), w końcu zaś stali się winni morderstwa (Wj 20:13).

Uczciwe, prawe postępowanie, obiektywne odnoszenie się do rzeczywistości; bezstronność, rzetelność. Hebrajskie słowo miszpát, często tłumaczone na „sprawiedliwość” lub „sąd”, może też oznaczać jakiś plan (Wj 26:30), zwyczaj (Rdz 40:13), regułę (2Kn 4:20) albo ustalony sposób postępowania (Kpł 5:10).

W wielu przekładach na „sprawiedliwość” są tłumaczone wyrazy cédek i cedakáh, które w Przekładzie Nowego Świata na ogół oddano przez „prawość” (Rdz 18:19; Hi 8:3). W Biblii oba te pojęcia mają w zasadzie podobne znaczenie, chociaż „sprawiedliwość” bardziej kojarzy się z systemem prawnym (por. Am 5:24).

Greckie słowo przetłumaczone na „zgodny ze sprawiedliwością” (NŚ) wskazuje na coś, co jest „sprawiedliwe”, „słuszne” lub zasłużone (Rz 3:8; Heb 2:2; por. Bp, BT, Bw). Dwa inne greckie wyrazy oddawane czasem przez „sprawiedliwość” (Mt 12:20, Bw, NŚ; Łk 18:7, NŚ) oznaczają przede wszystkim „sąd” i „pomstę”.

Jehowa Bóg, najwyższy Sędzia i Ustawodawca (Iz 33:22), ‛miłuje prawość i sprawiedliwość’ (Ps 33:5). „Nie zlekceważy sprawiedliwości i obfitej miary prawości” (Hi 37:23). Stanowi to gwarancję, iż nigdy nie opuści tych, którzy są wobec Niego lojalni (Ps 37:28). Jehowa nie jest stronniczy w kontaktach ze swymi stworzeniami — patrzy z uznaniem i zsyła błogosławieństwa na wszystkich ludzi, którzy się Go boją i czynią to, co prawe (Dz 10:34, 35). Nagradza lub karze stosownie do uczynków — zarówno poszczególne osoby, jak i całe narody (Rz 2:3-11; Ef 6:7-9; Kol 3:22 do 4:1). Sprawiedliwość Jehowy idzie w parze z miłosierdziem, dzięki czemu jednostki i narody mają szansę porzucić niegodziwe postępowanie i uniknąć Bożych wyroków (Jer 18:7-10; Eze 33:14-16; zob. UZNANIE ZA PRAWEGO).

Jehowa zdecydowanie góruje mądrością nad niedoskonałymi ludźmi, dlatego właśnie oni — a nie Bóg — muszą ‛uczyć się ścieżki sprawiedliwości’ (Iz 40:14). Nie mają prawa oceniać, czy Jego poczynania są sprawiedliwe, czy nie, muszą natomiast dostosowywać swój sposób myślenia do wzorca sprawiedliwości, który On objawił w swym Słowie. Bóg zapytał Izraelitów: „Czy moje drogi nie są słuszne, domu Izraela? Czyż to nie wasze drogi nie są słuszne?” (Eze 18:29). Ponadto Jehowa jest Stwórcą, toteż żadne stworzenie nie ma podstaw do podawania w wątpliwość Jego postępowania (Rz 9:20, 21; zob. też Hi 40:8 do 41:34).

Jehowa słusznie więc wymaga, by osoby pragnące zyskać Jego upodobanie poznały i respektowały ustanowiony przez Niego wzorzec sprawiedliwości (Iz 1:17, 18; 10:1, 2; Jer 7:5-7; 21:12; 22:3, 4; Eze 45:9, 10; Am 5:15; Mi 3:9-12; 6:8; Za 7:9-12). Muszą też naśladować Jego bezstronność, gdyż stronniczość jest niesprawiedliwa i sprzeczna z prawem miłości (Jak 2:1-9). Trzymanie się sprawiedliwości opartej na zasadach Bożych nie tylko nie jest uciążliwe, ale wręcz stanowi warunek szczęśliwego życia (Ps 106:3; por. Iz 56:1, 2). Przyznał to znany angielski prawnik W. Blackstone: „[Bóg] tak ściśle połączył, tak nierozerwalnie powiązał ze sobą prawa wiekuistej sprawiedliwości i szczęście jednostki, że szczęścia nie da się osiągnąć bez przestrzegania tych praw; z kolei skrupulatne kierowanie się sprawiedliwością po prostu musi przysparzać szczęścia” (Chadman’s Cyclopedia of Law, 1912, t. I, s. 88).

Również sprawiedliwe postępowanie władz przyczynia się do szczęścia i pomyślności poddanych (por. Prz 29:4). Ponieważ Chrystus Jezus oraz wszyscy współwładcy Królestwa Bożego będą zawsze kierować się sprawiedliwością, lojalni poddani tego rządu z przyjemnością mu się podporządkują (Iz 9:6, 7; 32:1, 16-18; 42:1-4; Mt 12:18-21; Jn 5:30; por. Prz 29:2).

Wymierzanie sprawiedliwości oraz wchodzące w grę zasady omówiono pod hasłami PRAWO; SĄD; SPRAWA SĄDOWA.

Cenny biały metal o silnym połysku. Ponieważ rzadko występuje w stanie rodzimym, trzeba było oddzielać go od skały płonnej, żużlu i obcych domieszek, a także od innych metali, np. ołowiu, przez wytapianie i oczyszczanie (Ps 12:6; Prz 27:21; Eze 22:20-22; Mal 3:3). Hebrajski odpowiednik słowa „srebro” (késef) bywa tłumaczony na „pieniądze”, a grecki (argýrion) — na „srebrne pieniądze” lub „srebrniki” (Rdz 17:12, przyp. w NW; Mt 25:18; 26:15; zob. PIENIĄDZE).

Oczyszczone srebro miało dwa główne zastosowania. 1) Stanowiło środek płatniczy i uchodziło za oznakę zamożności. Abraham kupił za nie pole na rodzinne miejsce pochówku (Rdz 13:2; 23:15-18). Zapłatę w srebrze odważano, gdyż monety zaczęto bić dopiero setki lat później. 2) Od czasów patriarchów z tego metalu wykonywano ozdoby i inne piękne przedmioty (Rdz 24:53; 44:2; Wj 11:2; 12:35). Zrobiono z niego dwie trąby