grecki odpowiednik wyrazu „słuchać” może się odnosić do zwracania uwagi na słyszane słowa, zrozumienia ich i podjęcia odpowiedniego działania. Wynika to np. z wypowiedzi Jezusa Chrystusa: „Moje owce słuchają mego głosu” oraz: „Za obcym na pewno nie będą podążać, lecz będą od niego uciekać, ponieważ nie znają głosu obcych” (Jn 10:5, 27).

Natomiast buntownicy mają uszy ‛znieczulone’ („twarde”, Bl) (Iz 6:10; Dz 28:27). Tacy niegodziwcy zostali przyrównani do kobry, która „zatyka swe ucho”, by nie słuchać głosu zaklinacza (Ps 58:4).

Za pośrednictwem swych sług Jehowa mówił o zawziętych, nieposłusznych Izraelitach, że mają ‛nieobrzezane uszy’ — jakby zakryte czymś, co osłabia zdolność słyszenia (Jer 6:10; Dz 7:51). Bóg pozwolił, żeby ich duchowy słuch pozostawał przytępiony, ponieważ otwiera uszy zrozumienia tylko tym, którzy Go szukają i są Mu posłuszni (Pwt 29:4; Rz 11:8). Apostoł Paweł przepowiedział czasy, kiedy ludzie podający się za chrześcijan odejdą od wiary i zamiast słuchać prawdy ze Słowa Bożego, zwrócą się ku fałszywym nauczycielom głoszącym nauki, które będą ‛łechtać ich uszy’ (2Tm 4:3, 4; 1Tm 4:1). Biblia wspomina również, że komuś może ‛zadzwonić w uszach’ pod wpływem alarmujących wiadomości, np. o nadciągającym nieszczęściu (1Sm 3:11; 2Kl 21:12; Jer 19:3).

Czy gdy Saul z Tarsu został oślepiony nadprzyrodzonym światłem, jego towarzysze słyszeli głos, który do niego przemówił?

Fragment dotyczący nawrócenia Saula z Tarsu oraz jego późniejsza relacja z tego zdarzenia ukazują różnicę między zwykłym odbieraniem dźwięków a słyszeniem połączonym ze zrozumieniem (Dz 9:3-8; 22:6-11). W Dziejach 9:7 powiedziano, że wędrujący z Saulem mężczyźni słyszeli „brzmienie głosu” („jakiś głos”, BWP). Tymczasem w Dziejach 22:9 Paweł (Saul) mówi, że jego towarzysze „nie usłyszeli głosu”. Wniknięcie w znaczenie tych wersetów pokazuje, że wcale nie są ze sobą sprzeczne. W tekście greckim odpowiednik słowa „głos” (foné) występuje w Dziejach 9:7 w dopełniaczu (fonés) i oznacza samo słyszenie głosu, czyli jedynie odbieranie dźwięków, a nie rozumienie słów. Natomiast w Dziejach 22:9 foné ma formę biernika (fonén). A zatem mężczyźni „nie usłyszeli głosu” w tym sensie, że choć słyszeli jego brzmienie, czyli odbierali jakieś dźwięki, to nie rozpoznawali słów. W przeciwieństwie do Saula nie rozumieli, co mówił do niego Jezus (Dz 9:4). Świadomość, że w Biblii słowo „słyszeć” może mieć dwa powyższe znaczenia, pomaga wyjaśnić taką pozorną sprzeczność.

Mojżeszowi polecono, by podczas uroczystego wprowadzenia na urząd kapłański Aarona i jego synów wziął nieco krwi barana i posmarował nią płatek prawego ucha oraz palec prawej ręki i nogi każdego z nich. A zatem wszystko, czego słuchali, co robili i gdzie szli, winno było mieć ścisły związek ze znaczeniem tej doniosłej uroczystości (Kpł 8:22-24). Ponadto Prawo Mojżeszowe nakazywało, by w trakcie oczyszczania trędowatego kapłan posmarował płatek jego prawego ucha krwią baranka stanowiącego dar ofiarny za przewinienie oraz niewielką ilością ofiarowanej oliwy (Kpł 14:14, 17, 25, 28). A gdy jakiś człowiek pragnął na zawsze pozostać niewolnikiem swego pana, ten miał go przyprowadzić do drzwi i przekłuć jego ucho szydłem. Taki widoczny znak na narządzie słuchu wyraźnie potwierdzał, że niewolnik dalej pragnie okazywać posłuszeństwo swemu panu (Wj 21:5, 6).

Niektórzy pragnęliby zobaczyć Boga. Jednakże Biblia kładzie nacisk przede wszystkim na słuchanie Go, czyli zwracanie bacznej uwagi na Jego wypowiedzi i wprowadzanie ich w życie. Profesor R. C. Dentan zauważył: „Kluczowym słowem opisującym w Biblii kontakt człowieka z Bogiem jest ‚słuchanie’, a nie ‚widzenie’ (...) W kultach misteryjnych najwznioślejsze doznanie religijne polegało na ‚widzeniu’ bóstwa, ale Biblia podkreśla, że podstawowy obowiązek religijny człowieka to dawanie posłuchu słowu Boga, a więc ‚słuchanie’ Jego głosu. Nieprzypadkowo najważniejsza formuła w religii Izraela brzmiała: ‚Słuchaj, Izraelu’. A zatem ‚kto jest z Boga’, nie jest mistykiem doznającym wizji, lecz człowiekiem, który ‚słucha słów Bożych’ (Jana 8:47)” (The Interpreter’s Dictionary of the Bible, red. G. A. Buttrick, 1962, t. 2, s. 1).

Zobacz też hasła GŁUCHOTA oraz UCHO IGŁY.

Chcąc zilustrować kwestię wejścia do Królestwa, Jezus Chrystus oznajmił: „Łatwiej jest wielbłądowi przedostać się przez ucho igły, niż bogaczowi dostać się do królestwa Bożego” (Mt 19:24; Mk 10:25). Według pewnej hipotezy „ucho igły” oznacza tu niewielką furtkę, przez którą wielbłąd zdołałby się przecisnąć po zdjęciu z niego obciążenia. Jednakże greckie słowo rafís tłumaczone w Mateusza 19:24 i Marka 10:25 na „igła” pochodzi od czasownika „szyć”. A wyrazem belòne, występującym w równoległym sprawozdaniu w Łukasza 18:25, określano igłę chirurgiczną. Na temat tych dwóch greckich słów w dziele Vine’s Expository Dictionary of Old and New Testament Words (1981, t. 3, s. 106) powiedziano: „Pogląd, iż ‚ucho igielne’ to jakaś mała furtka, przyjął się w czasach nowożytnych — nic nie wskazuje na to, by uważano tak w starożytności. Wypowiedź Pana miała wskazać na coś niemożliwego dla ludzi i nie ma potrzeby łagodzić jej twierdzeniem, że chodziło o coś innego niż o zwykłą igłę”.

Przykład ten, będący hiperbolą, podkreśla, jak trudno jest bogatemu człowiekowi nie tyle zacząć służyć Bogu, ile dostać się do Królestwa (Łk 13:24; 1Tm 6:17-19).

Greckie słowo thlípsis, zazwyczaj tłumaczone w Biblii na „ucisk”, przede wszystkim oznacza udrękę, uciśnienie lub cierpienie wywołane warunkami zewnętrznymi. Używa się go w odniesieniu do udręki związanej z rodzeniem dzieci (Jn 16:21), prześladowaniami (Mt 24:9; Dz 11:19; 20:23; 2Ko 1:8; Heb 10:33; Obj 1:9), uwięzieniem (Obj 2:10), ubóstwem i innymi przeciwnościami, jakie spotykają sieroty i wdowy (Jak 1:27), a także z klęską głodu (Dz 7:11) oraz karą za złe postępowanie (Rz 2:9; Obj 2:22). „Ucisk” wspomniany w 2 Koryntian 2:4 najwyraźniej dotyczy zgryzoty, jaką odczuwał apostoł Paweł z powodu niewłaściwego postępowania chrześcijan w Koryncie, których musiał surowo skarcić.

Małżeństwo przynosi „udrękę w ciele”. Zalecając stan wolny jako lepszą drogę życiową, apostoł Paweł oznajmił: „Ale nawet gdybyś zawarł związek małżeński, nie popełnisz grzechu. (...) Jednakże tacy będą mieć udrękę w ciele” (1Ko 7:28). Małżeństwo wiąże się z pewnymi zmartwieniami oraz troską o męża lub żonę i dzieci (1Ko 7:32-35). Stresów i trudności może przysporzyć rodzinie choroba któregoś z jej członków. Zdarza się, że z powodu prześladowań, z jakimi spotykają się chrześcijanie, rodzina musi opuścić swój dom. Ojcom może być ciężko zaspokajać podstawowe potrzeby domowników. Nieraz rodzice i dzieci żyją w rozłące na skutek uwięzienia, cierpią z rąk brutalnych prześladowców, a nawet ponoszą śmierć.

Wierność w ucisku. Ucisk w postaci prześladowania może osłabić wiarę niektórych. W przykładzie o siewcy Chrystus Jezus wskazał, że pewne osoby właśnie z tego powodu się zgorszą (Mt 13:21; Mk 4:17). Zdając sobie sprawę z takiego niebezpieczeństwa, apostoł Paweł bardzo się niepokoił o nowo założony zbór w Tesalonice. Jego członkowie przyjęli chrystianizm w ogromnym ucisku (1Ts 1:6; por. Dz 17:1, 5-10) i dalej go doznawali. Dlatego apostoł posłał do nich Tymoteusza, który miał ich umocnić i pokrzepić, „aby nikt się nie zachwiał wskutek tych ucisków” (1Ts 3:1-3, 5). Gdy Paweł usłyszał od Tymoteusza, że Tesaloniczanie wiernie trwają w służbie dla Boga, odczuł wielką ulgę (1Ts 3:6, 7). Na ich postawę niewątpliwie wpłynęło to, że Paweł wcześniej przygotował ich na takie trudne sytuacje (1Ts 3:4; por. Jn 16:33; Dz 14:22).

Chociaż ucisk nie jest przyjemny, chrześcijanie radują się, gdy wytrwale go znoszą, ponieważ wiedzą, że taka postawa prowadzi do zdobycia uznania w oczach Bożych i spełnienia się wspaniałej nadziei (Rz 5:3-5; 12:12). Sam ucisk w gruncie rzeczy jest chwilowy i lekki w porównaniu z wieczną chwałą, będącą nagrodą za wierność (2Ko 4:17, 18). Poza tym wierni chrześcijanie mogą mieć pewność, że bez względu na to, jaki ucisk przyszłoby im znosić, Bóg niezmiennie darzy ich lojalną miłością (Rz 8:35-39).

W liście do chrześcijan w Koryncie apostoł Paweł zwrócił uwagę na jeszcze inne czynniki, które pomagają trwać mimo ucisku. Napisał: „Błogosławiony niech będzie Bóg (...) wszelkiego pocieszenia, który nas pociesza we wszelkim naszym ucisku, abyśmy tych, co są w jakimkolwiek ucisku, mogli pocieszać tym pocieszeniem, którym sami jesteśmy pocieszani przez Boga. (...) Jeśli więc jesteśmy w ucisku, dzieje się to dla waszego pocieszenia i wybawienia, a jeśli doznajemy pocieszenia, dzieje się to dla waszego pocieszenia, które oddziałuje, by was przysposobić do przetrzymania takich samych cierpień, jakie i my cierpimy” (2Ko 1:3-6). Chrześcijanie znoszący ucisk czerpią pociechę ze wspaniałych obietnic Bożych. Poza tym Jehowa pomaga im swoim świętym duchem i odpowiada na ich modlitwy. Dzięki własnym przeżyciom mogą oni pokrzepiać współwyznawców i swym przykładem wierności oraz niezłomności pobudzać ich do zachowywania takiej samej postawy.

Sam Paweł cenił sobie pocieszenie, jakiego w ciężkich chwilach udzielali mu współwyznawcy. Pochwalił za to Filipian: „Postąpiliście dobrze, stając się współuczestnikami mego ucisku” (Flp 4:14). Kiedy był więziony w Rzymie, szczerze się nim interesowali i pomagali mu znieść ucisk, wspierając go materialnie (Flp 4:15-20).

Jednakże niektórych na wieść o ucisku współwyznawców ogarniał strach. Właśnie dlatego Paweł zachęcał chrześcijan z Efezu: „Proszę zatem, żebyście nie dawali za wygraną z powodu tych