wspaniała ‛uczta dla wszystkich ludów’ (Iz 25:6). Jezus umiał też sprawić, że ludzka praca przynosiła znakomite efekty. Tak było np. wtedy, gdy uczniowie wysilali się przy łowieniu ryb. Ta umiejętność Jezusa stanowi gwarancję, że pod rządami jego Królestwa ludzie nie będą ciężko pracować po to, by ledwie związać koniec z końcem (Łk 5:4-9; por. Jn 21:3-7).

Co ważniejsze, wszystkie dzieła Jezusa miały związek ze sprawami duchowymi. Osobom duchowo ślepym, niemym i chorym niejako przywracał wzrok, mowę i zdrowie. Umożliwiał innym rozkoszowanie się obfitością duchowego pokarmu i napoju, a swym uczniom pełnienie owocnej służby (por. Łk 5:10, 11; Jn 6:35, 36). Gdy przy różnych okazjach w cudowny sposób zaspokajał fizyczne potrzeby ludzi, chciał przede wszystkim umocnić ich wiarę. Takie cuda nigdy nie były dla niego celem samym w sobie (por. Jn 6:25-27). Człowiek przecież ma najpierw szukać Królestwa i Bożej prawości, a nie jedzenia i picia (Mt 6:31-33). Jezus dał pod tym względem wspaniały przykład, gdy nie zgodził się dla zaspokojenia własnego głodu zamienić kamieni w chleb (Mt 4:1-3).

Wyzwolenie duchowe. Wcześniej naród izraelski słynął z walecznych mocarzy, ale moc Boga działająca poprzez Jego Syna była skierowana przeciw większym wrogom niż ludzkie armie. Jezus był Wyzwolicielem (Łk 1:69-74), który miał zapewnić oswobodzenie od głównej przyczyny ucisku — od Szatana i demonów (Heb 2:14, 15). Osobiście uwolnił wiele osób opętanych przez demony (Łk 4:33-36), a ponadto dobitnymi słowami prawdy otworzył drogę do wolności wszystkim, którzy pragnęli zrzucić uciążliwe jarzmo nałożone przez religię fałszywą (Mt 23:4; Łk 4:18; Jn 8:31, 32). Dzięki swej wierności i lojalności zwyciężył cały „świat”, nie tylko jakieś miasto czy imperium (Jn 14:30; 16:33).

Wartość cudów. Chociaż Jezus kładł nacisk przede wszystkim na głoszone przez siebie prawdy, to jednak wskazywał też na relatywną wartość swych potężnych dzieł — wielokrotnie zwracał na nie uwagę jako na potwierdzenie swego posłannictwa i orędzia. Największe znaczenie miało to, że spełniały one proroctwa (Jn 5:36-39, 46, 47; 10:24-27, 31-38; 14:11; 20:27-29). Na świadkach tamtych wydarzeń spoczywała więc szczególna odpowiedzialność (Mt 11:20-24; Jn 15:24). Później, w dniu Pięćdziesiątnicy 33 r., Piotr oznajmił tłumom, że Jezus był ‛mężem publicznie ukazanym im przez Boga potężnymi dziełami i proroczymi cudami, i znakami, których pośród nich Bóg przez niego dokonywał, jak to sami wiedzą’ (Dz 2:22). Owe dzieła ujawniły, że Królestwo Boże „zaskoczyło” tych ludzi (Mt 12:28, 31, 32).

Znamienny sposób, w jaki Bóg posługiwał się Synem, sprawił, że „zostały odsłonięte rozważania wielu serc” (Łk 2:34, 35). Ludzie widzieli „objawione ramię Jehowy”, ale w większości woleli inaczej zinterpretować obserwowane zdarzenia. Niektórzy pozwalali, by od właściwej reakcji na oglądane „znaki” powstrzymała ich samolubna dbałość o własne interesy (Jn 11:45-48; 12:37-43). Wielu chętnie czerpało osobiste korzyści z działania mocy Bożej, lecz nie łaknęło szczerze prawdy i prawości. Ich serca pozostawały niewrażliwe na współczucie i życzliwość, które skłaniały Jezusa do tylu cudownych dzieł (por. Mt 9:35, 36; 15:32-37; 20:34; Mk 1:40, 41; Łk 1:78; 7:11-15 z Łk 14:1-6; Mk 3:1-6) i które odzwierciedlały współczucie jego Ojca (Mk 5:18, 19).

Odpowiedzialne korzystanie z mocy. Jezus zawsze korzystał z mocy odpowiedzialnie — nigdy nie robił tego dla samego efektu. Kiedy przeklął nieowocujące drzewo figowe, najwyraźniej miało to znaczenie symboliczne (Mk 11:12-14; por. Mt 7:19, 20; 21:42, 43; Łk 13:6-9). Nie dał się również namówić Szatanowi do urządzenia bezcelowego widowiska. Po wodzie chodził dlatego, że musiał gdzieś dotrzeć, a o tak późnej porze nie miał już do dyspozycji łodzi. Było to coś zupełnie innego niż skok z blanku świątyni, przypominający próbę samobójczą (Mt 4:5-7; Mk 6:45-50). Jezus nie uczynił też żadnego znaku dla zaspokojenia niewłaściwie motywowanej ciekawości Heroda (Łk 23:8). Wcześniej zaś odmówił faryzeuszom i saduceuszom, którzy domagali się „znaku z nieba”, jednak najwyraźniej nie chodziło im o umocnienie swej wiary w Słowo Boże, lecz o coś, co by negowało potrzebę takiej wiary. Mieli złe pobudki (Mt 16:1-4; por. 15:1-6; 22:23, 29).

Podobnie Jezus powstrzymał się przed dokonaniem wielu potężnych dzieł w Nazarecie — ale nie dlatego, że brakowało mu mocy, lecz właśnie ze względu na brak wiary tamtejszych mieszkańców; po prostu nie uzasadniały tego czy wręcz nie pozwalały na to okoliczności. Mocy Bożej nie należało trwonić na przekonywanie zatwardziałych sceptyków (Mk 6:1-6; por. Mt 10:14; Łk 16:29-31). Z drugiej strony czyjaś wiara nie była absolutnie konieczna, żeby Jezus dokonał cudu — np. uzdrowił niewolnika, któremu odcięto ucho, gdy przyszedł z tłumem go pojmać (Łk 22:50, 51).

Największym przejawem mocy Bożej w całej historii było wskrzeszenie Jezusa Chrystusa do życia duchowego. Bez tego wiara chrześcijan byłaby „daremna”, a oni sami ‛spośród wszystkich ludzi byliby najbardziej godni politowania’ (1Ko 15:12-19). Właśnie ten cud uczniowie przypominali najczęściej. Żadne inne pojedyncze wydarzenie nie umacniało wiary tak jak to. Kiedy Jezus jeszcze przebywał na ziemi, odległość nie stanowiła dla jego mocy przeszkody (Mt 8:5-13; Jn 4:46-53), toteż później, w dniu Pięćdziesiątnicy, już z pozycji niebiańskiej, mógł namaścić swych naśladowców duchem Bożym, by dokonywali potężnych dzieł podczas jego nieobecności. W rezultacie uwierzytelnił dawane przez nich świadectwo o jego zmartwychwstaniu (Dz 4:33; Heb 2:3, 4) oraz dostarczył dowodów, że tworzą zbór cieszący się uznaniem Bożym (Dz 2:1-4, 14-36, 43; 3:11-18).

Śmierć Syna Bożego żadną miarą nie umniejszyła mocy Jehowy, o czym świadczyły liczne potężne dzieła, znaki i prorocze cuda czynione m.in. przez apostołów (Dz 4:29, 30; 6:8; 14:3; 19:11, 12). Dokonywali oni takich samych niezwykłych czynów, jak ich Mistrz: uzdrawiali kulawych (Dz 3:1-9; 14:8-10) i chorych (Dz 5:12-16; 28:7-9), wskrzeszali zmarłych (Dz 9:36-41; 20:9-11), wypędzali demony (Dz 8:6, 7; 16:16-18), przy czym nie robili tego ani dla osobistych korzyści, ani dla własnej chwały (Dz 3:12; 8:9-24; 13:15-17). Za ich pośrednictwem — podobnie jak wcześniej za pośrednictwem proroków — Bóg osądzał winowajców, wzbudzając przez to należny respekt dla siebie i swych przedstawicieli (Dz 5:1-11; 13:8-12). Obdarzył ich nowymi umiejętnościami, np. zdolnością mówienia obcymi językami lub tłumaczenia języków. Dary te również miały „pożyteczny cel” — dzięki nim można było szybko rozszerzyć zasięg działalności kaznodziejskiej poza Izrael i opowiadać wśród narodów o cudownych czynach Jehowy (1Ko 12:4-11; Ps 96:3, 7).

Jehowa Bóg dokonywał też innego rodzaju potężnych dzieł, najczęściej niewidocznych dla ogółu: otwierał przed swymi sługami „drzwi prowadzące do działalności” na pewnych terenach, kierował ich krokami czy też chronił ich przed przeciwnikami ewangelizacji (1Ko 16:8, 9; Dz 5:17-20; 8:26-29, 39, 40; 9:1-8; 10:19-22, 44-48; 12:6-11; 13:2; 16:6-10, 25-33; 18:9, 10).

W Biblii zapowiedziano, że cudowne zdolności udzielone apostołom jako dary ducha i przekazane przez nich innym będą istnieć tylko w okresie ‛niemowlęctwa’ zboru chrześcijańskiego, a potem ustaną (1Ko 13:8-11; zob. DARY OD BOGA [Dary ducha]). W dziele Cyclopædia pod red. J. M’Clintocka i J. Stronga (t. VI, s. 320) podano: „Nie ma praktycznie żadnych doniesień o tym, by w ciągu pierwszych stu lat po śmierci apostołów chrześcijanie czynili cuda”. Jednak Jezus i apostołowie ostrzegali przed zwodniczymi potężnymi dziełami, których mieli dokonywać wrogowie Boga, tacy jak odstępcy czy symboliczna bestia (Mt 7:21-23; 24:23-25; 2Ts 2:9, 10; Obj 13:11-13; zob. ZWIERZĘTA SYMBOLICZNE).

Punktem kulminacyjnym działania mocy Bożej miało być ustanowienie Królestwa pod władzą Chrystusa Jezusa i wykonanie wynikających z tego wyroków.

Zobacz też hasło NAPEŁNIENIE RĘKI MOCĄ.

(1, 2: „wychodzenie”)

1. Potomek Judy, syn Kaleba i jego nałożnicy Efy (1Kn 2:46).

2. Beniaminita pochodzący od króla Saula. Syn Zimriego i ojciec Binei (1Kn 8:33-37; 9:42, 43).

3. („Wysączony; wyciśnięty”). Miasto Beniaminitów (Joz 18:21, 26). Współcześnie lokalizowane na terenie lub w pobliżu wioski Kalonia (Mewasseret Cijon), leżącej ok. 7 km na zach. pn. zach. od Wzgórza Świątynnego w Jerozolimie. W Jerychu i w Tall an-Nasba znaleziono ucha dzbanów z odciśniętą nazwą Moca.

Zobacz WINO I MOCNY NAPÓJ.

Nacechowane czcią zwracanie się do prawdziwego Boga albo do bogów fałszywych. Samo mówienie do Boga niekoniecznie musi być modlitwą, o czym świadczy rozprawa przeprowadzona w Edenie czy też przykład Kaina (Rdz 3:8-13; 4:9-14). Modlitwa wiąże się z oddaniem, zaufaniem i szacunkiem oraz poczuciem zależności od tego, do kogo jest kierowana. Odnoszące się do niej słowa hebrajskie i greckie wyrażają m.in. żarliwą, gorącą prośbę, usilne błaganie, upraszanie o łaskę, pytanie o coś i zabieganie o kierownictwo czy wreszcie wysławianie, dziękowanie i błogosławienie.

Oczywiście także człowieka można o coś prosić i błagać, toteż w tekście hebrajskim i greckim sformułowania odnoszone do modlitwy używane są również w takich sytuacjach (Rdz 44:18; 50:17; Dz 24:4), ale nie mają wtedy znaczenia religijnego i nie oznaczają modlitwy. Okoliczność, że ktoś błaga lub uprasza o coś innego człowieka, nie dowodzi bynajmniej, jakoby uważał go za swego Boga. Nie będzie np. przedstawiał swej prośby bezgłośnie ani pod nieobecność danej osoby.

‛Ten, który wysłuchuje modlitwę’. Całe Pismo Święte wyraźnie poświadcza, że wszelkie modlitwy należy kierować do Jehowy (Ps 5:1, 2;