w Hebronie Dawida na króla. Pozostałe plemiona poparły jednak dom Saula i ustanowiły królem nad sobą jego syna Isz-Boszeta. Pomiędzy obiema stronami dochodziło do wielu walk, dopóki najsilniejszy stronnik Isz-Boszeta, Abner, nie stanął po stronie Dawida. Wkrótce potem Isz-Boszet został zamordowany (2Sm 2:1-4, 8, 9; 3:1 do 4:12).

Gdy Dawid z czasem otrzymał władzę nad całym Izraelem, ‛synowie Jakuba’, czyli członkowie wszystkich plemion izraelskich, sławili Judę i padali na twarz przed władcą pochodzącym z tego plemienia. Dawid mógł więc wyruszyć przeciw Jerozolimie, leżącej w zasadzie na terytorium Beniamina, i po zdobyciu twierdzy Syjon uczynić to miasto swą stolicą. Dawid na ogół postępował w sposób przykładny. Dlatego plemię Judy mogło być dzięki niemu sławione za sprawiedliwość i prawość, jak również za służbę na rzecz narodu, m.in. za zapewnienie mu bezpieczeństwa, co na łożu śmierci zapowiedział Jakub w swym błogosławieństwie. Ręka Judy istotnie była na karku nieprzyjaciół, gdyż Dawid pokonał Filistynów (którzy dwukrotnie próbowali pozbawić go władzy królewskiej, gdy panował w Hebronie), jak również Moabitów, Syryjczyków, Edomitów, Amalekitów i Ammonitów. Pod rządami Dawida terytorium Izraela zostało rozszerzone do granic ustalonych przez Boga (Rdz 49:8-12; 2Sm 5:1-10, 17-25; 8:1-15; 12:29-31).

Na mocy zawartego z Dawidem wiecznotrwałego przymierza co do Królestwa plemię Judy przez 470 lat dzierżyło berło i laskę rozkazodawcy (Rdz 49:10; 2Sm 7:16). Jednakże tylko za panowania Dawida i Salomona królestwo było zjednoczone i wszystkie plemiona niejako padały na twarz przed Judą. Z powodu odstępstwa, którego dopuścił się Salomon pod koniec swych rządów, Jehowa odebrał następnemu królowi z plemienia Judy, Rechoboamowi, dziesięć plemion i dał je Jeroboamowi (1Kl 11:31-35; 12:15-20). Tylko potomkowie Lewiego, Beniamina i Judy pozostali lojalni wobec domu Dawida (1Kl 12:21; 2Kn 13:9, 10).

3. Dwuplemienne królestwo, które obejmowało (oprócz Judejczyków) także Beniaminitów (2Kn 25:5). Po śmierci Salomona dziesięć pozostałych plemion utworzyło niezależne królestwo pod władzą Efraimity Jeroboama.

Wkrótce potem, w piątym roku panowania Rechoboama, Judę najechał faraon Sziszak, dotarł aż do Jerozolimy i zdobył warowne miasta leżące po drodze (1Kl 14:25, 26; 2Kn 12:2-9).

Przez jakieś 40 lat za panowania judzkich królów Rechoboama, Abijama (Abijasza) i Asy pomiędzy królestwami Judy i Izraela dochodziło do częstych walk (1Kl 14:30; 15:7, 16). Ale następca Asy, Jehoszafat, spowinowacił się z niegodziwym królem izraelskim Achabem, żeniąc swego syna Jehorama z jego córką Atalią. Choć małżeństwo to oznaczało pokój między tymi dwoma królestwami, dla Judy okazało się tragiczne w skutkach. Pod wpływem Atalii Jehoram dopuszczał się rażącego bałwochwalstwa. Za jego panowania Judę najechali Filistyni i Arabowie, którzy uprowadzili i pozabijali wszystkich jego synów z wyjątkiem najmłodszego, Achazjasza (Jehoachaza). Gdy Achazjasz został królem, również słuchał niegodziwej Atalii. Po jego nagłej śmierci Atalia pozabijała wszystkich potomków króla. Jednak dzięki opatrzności Bożej prawowity dziedzic tronu Dawida, Jehoasz, który był wtedy niemowlęciem, został ukryty i ocalał. Uzurpatorka Atalia sprawowała władzę jako królowa do czasu, gdy została stracona na rozkaz arcykapłana Jehojady (2Kn 18:1; 21:1, 5, 6, 16, 17; 22:1-3, 9-12; 23:13-15).

Jehoasz dobrze rozpoczął swe panowanie, ale po śmierci arcykapłana Jehojady porzucił prawdziwe wielbienie Boga (2Kn 24:2, 17, 18). Jego syn Amacjasz również nie wytrwał w prawości. Za jego panowania po wielu latach pokoju znowu doszło do wojny między królestwem dziesięcioplemiennym i królestwem Judy, które poniosło sromotną klęskę (2Kn 25:1, 2, 14-24). Z wyjątkiem wtargnięcia do sanktuarium kolejny król judzki, Uzzjasz (Azariasz), czynił to, co słuszne w oczach Jehowy. Jego następca, Jotam, był wiernym władcą. Ale syn Jotama, Achaz, stał się znany z rażącego bałwochwalstwa (2Kn 26:3, 4, 16-20; 27:1, 2; 28:1-4).

Za panowania Achaza Judę najechali Edomici i Filistyni, jak również Izraelici z północy i Syryjczycy. Pojawiła się nawet groźba, iż koalicja syryjsko-izraelska usunie Achaza z tronu judzkiego i osadzi na nim kogoś spoza dynastii Dawida. Chociaż prorok Izajasz zapewnił, że do tego nie dojdzie, niewierny Achaz przekupił asyryjskiego króla Tiglat-Pilesera III, by przyszedł mu na pomoc. Ten niemądry czyn sprowadził na Judę ciężkie jarzmo Asyrii (2Kn 28:5-21; Iz 7:1-12).

Syn Achaza Ezechiasz przywrócił czyste wielbienie i zbuntował się przeciwko królowi Asyrii (2Kl 18:1-7). Dlatego Sancherib najechał Judę i zajął wiele warownych miast. Nie zdobył jednak Jerozolimy, gdyż anioł Jehowy w ciągu jednej nocy zabił w obozie asyryjskim 185 000 żołnierzy. Upokorzony Sancherib wrócił do Niniwy (2Kl 18:13; 19:32-36). Jakieś osiem lat wcześniej, w 740 r. p.n.e., królestwo dziesięcioplemienne dobiegło swego kresu, gdy Asyryjczycy zdobyli jego stolicę, Samarię (2Kl 17:4-6).

Kolejny król judzki, Manasses, syn Ezechiasza, wznowił bałwochwalczy kult. Gdy jednak został uprowadzony przez króla Asyrii do niewoli w Babilonie, okazał skruchę i po powrocie do Jerozolimy dokonał istotnych reform religijnych (2Kn 33:10-16). Niestety, jego syn Amon znowu pogrążył kraj w bałwochwalstwie (2Kn 33:21-24).

Ostatnią kampanię przeciwko bałwochwalstwu podjął następca Amona, jego syn Jozjasz. Było już wtedy jednak za późno na to, by cały naród okazał szczerą skruchę. Dlatego Jehowa postanowił, że Juda i Jerozolima zostaną całkowicie spustoszone. Jozjasz zginął pod Megiddo, gdy próbował powstrzymać wojska egipskie podążające w kierunku Karkemisz na pomoc królowi Asyrii (2Kl 22:1 do 23:30; 2Kn 35:20).

Czterech ostatnich królów judzkich: Jehoachaz, Jehojakim, Jehojachin i Sedekiasz, było złymi władcami. Jehoachaza zdetronizował faraon Necho, który ustanowił królem jego brata Jehojakima i nałożył na Judę wysoki haracz (2Kl 23:31-35). Później, prawdopodobnie po ośmiu latach panowania, Jehojakim został poddanym króla Babilonu Nebukadneccara, który wcześniej pokonał Egipcjan pod Karkemisz. Przez trzy lata Jehojakim służył królowi Babilonu, ale potem się zbuntował (2Kl 24:1; Jer 46:2). Wtedy Nebukadneccar wyruszył przeciwko Jerozolimie, zapewne z zamiarem uprowadzenia zbuntowanego króla do niewoli w Babilonie (2Kn 36:6). Jehojakim uniknął jednak tego losu, gdyż zmarł w okolicznościach nieopisanych w Biblii. Kolejnym królem został Jehojachin. Panował zaledwie trzy miesiące i dziesięć dni, po czym dobrowolnie poddał się Nebukadneccarowi i razem z innymi członkami rodziny królewskiej oraz tysiącami swych poddanych poszedł na wygnanie do Babilonu. Na tronie judzkim Nebukadneccar osadził jego wuja, Sedekiasza (2Kl 24:6, 8-17; 2Kn 36:9, 10).

W dziewiątym roku swego panowania Sedekiasz zbuntował się przeciwko Babilonowi i zwrócił się o pomoc wojskową do Egiptu (2Kl 24:18 do 25:1; 2Kn 36:11-13; Eze 17:15-21). Wtedy Nebukadneccar poprowadził swe wojska do Judy. Po 18-miesięcznym oblężeniu zrobiono wyłom w murach Jerozolimy. Sedekiasz próbował uciec, ale został schwytany; na jego oczach pozabijano jego synów, a potem go oślepiono. W następnym miesiącu większość Żydów, którzy przeżyli, uprowadzono do niewoli. Namiestnikiem nad nieliczną grupą pozostawionych mieszkańców Judy, ludzi niskiego stanu, ustanowiono Gedaliasza. Wkrótce jednak został on zamordowany, a lud uciekł do Egiptu. W ten sposób w siódmym miesiącu 607 r. p.n.e. Juda kompletnie opustoszała (2Kl 25:1-26; zob. hasła dotyczące poszczególnych królów).

Władza nie utracona na zawsze. Ten tragiczny koniec królestwa judzkiego nie oznaczał jednak, że berło i laska rozkazodawcy zostały odebrane plemieniu Judy na zawsze. Zgodnie z proroctwem wypowiedzianym na łożu śmierci przez Jakuba w plemieniu tym miał się kiedyś pojawić Szilo (co znaczy: „ten, którego to jest; ten, do którego to należy”), by na zawsze odziedziczyć władzę królewską (Rdz 49:10). Słusznie więc przed upadkiem królestwa Judy Jehowa za pośrednictwem Ezechiela skierował do Sedekiasza następujące słowa: „Usuń zawój i zdejmij koronę. To nie będzie takie samo. Wynieś wysoko to, co niskie, a poniż wyniosłego. Ruinę, ruinę, ruinę z tego uczynię. A co się jej tyczy, niechybnie stanie się niczyja, aż przyjdzie ten, do którego należy tytuł prawny, i jemu to dam” (Eze 21:26, 27). Tym, do którego należał tytuł prawny, okazał się sam Jezus, Syn Boży, na co wskazują słowa wypowiedziane jakieś 600 lat później przez anioła Gabriela do żydowskiej dziewicy Marii (Łk 1:31-33). Dlatego Jezus Chrystus słusznie nosi tytuł: „Lew, który jest z plemienia Judy” (Obj 5:5).

Porównanie z królestwem północnym. Królestwo Judy istniało 133 lata dłużej niż królestwo północne i było znacznie bardziej stabilne. Przyczyniło się do tego kilka czynników. 1) Ze względu na przymierze, jakie Bóg zawarł z Dawidem, została zachowana ciągłość dynastii królewskiej, podczas gdy w królestwie północnym mniej niż połowa królów odziedziczyła tron po swych ojcach. 2) Działalność kapłanów z rodu Aarona usługujących w świątyni jerozolimskiej cieszyła się błogosławieństwem Jehowy i sprzyjała nawracaniu się niewiernego narodu do Boga (2Kn 13:8-20). Natomiast w królestwie północnym ustanowiono i praktykowano kult cielca, uważając to za warunek zachowania niezależności od Judy. Zapewne właśnie dlatego nie podejmowano prób usunięcia owego kultu (1Kl 12:27-33). 3) Czterech z 19 królów judzkich: Asa, Jehoszafat, Ezechiasz i Jozjasz, dało dowód niezwykłego przywiązania do prawdziwego wielbienia i przeprowadziło znaczące reformy religijne.

Jednak historia obu królestw ukazuje, jak niemądre jest lekceważenie nakazów Jehowy i pokładanie ufności w sojuszach wojskowych. Podkreśla również wielkoduszną cierpliwość Jehowy wobec Jego nieposłusznego ludu. Jehowa wielokrotnie posyłał swych proroków, by nawoływali do okazania skruchy, ale mało kto słuchał ich ostrzeżeń (Jer 25:4-7). Na terytorium Judy służbę pełnili tacy prorocy, jak Szemajasz, Iddo, Azariasz, Oded, Chanani, Jehu, Eliezer, Jachazjel, Micheasz, Ozeasz, Izajasz, Sofoniasz, Habakuk i Jeremiasz (zob. IZRAEL 2 i 3).

Po niewoli babilońskiej. Gdy w 537 r. p.n.e. Cyrus zezwolił Izraelitom na powrót do Judy i odbudowę świątyni, do ojczyzny najwyraźniej przybyli przedstawiciele różnych plemion (Ezd 1:1-4; Iz 11:11, 12). Zgodnie z zapowiedzią z Ezechiela 21:27 narodem tym już nigdy nie rządził żaden król z dynastii Dawida. Warto też zauważyć, że nie ma żadnych wzmianek o zazdrości między plemionami, co wskazuje, iż Efraim i Juda istotnie zostały zjednoczone (Iz 11:13).

4. Przypuszczalnie ten sam człowiek, co Lewita Hodawiasz albo Hodewa, którego synowie powrócili do Jerozolimy z Zerubbabelem (Ezd 2:40; 3:9; Neh 7:43).

5. Lewita wymieniony wśród osób, które powróciły razem z Zerubbabelem (Neh 12:1, 8).

6. Jeden z Lewitów, którzy odprawili swe cudzoziemskie żony i ich synów (Ezd 10:23, 44).

7. Beniaminita, który po powrocie z niewoli zamieszkał w Jerozolimie i usługiwał tam jako nadzorca (Neh 11:7, 9).

8. Jeden z uczestników pochodu zorganizowanego przez Nehemiasza po ukończeniu odbudowy muru Jerozolimy (Neh 12:31, 34).

9. Jeden z kapłańskich muzyków uczestniczących w tym pochodzie (Neh 12:31, 35, 36).

10. Pisarz natchnionego listu noszącego jego imię, który przedstawił się słowami: „niewolnik Jezusa Chrystusa, a brat Jakuba”. Wszystko wskazuje na to, że nie należy go utożsamiać z „Judasem [inaczej Judą], synem Jakuba”, z grona 11 wiernych apostołów (Łk 6:16). Nazwał się „niewolnikiem”, nie zaś apostołem Jezusa Chrystusa. Ponadto o apostołach pisze w trzeciej osobie (Judy 1, 17, 18).

Wprawdzie Chrześcijańskie Pisma Greckie wspominają także o innych mężczyznach noszących imię Judas czy Judasz (różne formy imienia Juda), ten pisarz biblijny podał pewien charakterystyczny szczegół — wymienił imię swego brata (zob. JUDAS 4). Nasuwa się więc wniosek, że jego brat Jakub był powszechnie znany wśród chrześcijan. Wydaje się, że może chodzić tylko o jedną osobę — o Jakuba, którego apostoł Paweł zaliczył do „filarów” zboru w Jerozolimie i nazwał „bratem Pana” (Gal 1:19; 2:9; zob. też Dz 12:17; 15:13-21). A zatem ten Juda to najwidoczniej Judas, przyrodni brat Jezusa (Mt 13:55; Mk 6:3). Nie próbował jednak zwracać uwagi na swe pokrewieństwo z Synem Bożym, lecz pokornie przedstawił się jako „niewolnik Jezusa Chrystusa”.

O życiu Judy wiadomo niewiele. Być może i on w początkach służby Jezusa mówił o nim jak inni: „Postradał zmysły” (Mk 3:21). Ale nawet jeśli tak nie było, ani on, ani pozostali bracia nie wierzyli w Chrystusa Jezusa (Jn 7:5).

Jednakże Jezus po zmartwychwstaniu ukazał się swemu przyrodniemu bratu Jakubowi (1Ko 15:7). Niewątpliwie wydarzenie to w ogromnym stopniu przyczyniło się do tego, że nie tylko Jakub, ale też Juda i pozostali bracia nabrali pewności, iż Jezus naprawdę jest Mesjaszem. Dlatego jeszcze przed Pięćdziesiątnicą 33 r. n.e. trwali na modlitwie razem z 11 wiernymi apostołami i innymi zgromadzonymi w górnej izbie pewnego domu w Jerozolimie. Prawdopodobnie znajdowali się również wśród ok. 120 osób, które były obecne, gdy w wyniku losowania wybrano Macieja na miejsce niewiernego Judasza Iskariota (Dz 1:14-26). A jeśli tak, to razem z nimi otrzymali ducha świętego w dniu Pięćdziesiątnicy (Dz 2:1-4).

Żydowski system religijny (Gal 1:13, 14). W I w. n.e. judaizm w swych różnych formach nie opierał się wyłącznie na Pismach Hebrajskich. Saduceusze, stanowiący jeden z jego głównych odłamów, odrzucali biblijną naukę o zmartwychwstaniu i nie wierzyli w istnienie aniołów (Mk 12:18-27; Dz 23:8). Faryzeusze, którzy tworzyli inne ważne ugrupowanie, co prawda w tych kwestiach byli przeciwnego zdania niż saduceusze (Dz 23:6-9), ale za to unieważniali Słowo Boże swymi licznymi niebiblijnymi tradycjami (Mt 15:1-11). Właśnie te tradycje — a nie Prawo Mojżeszowe, które było „wychowawcą prowadzącym do Chrystusa” (Gal 3:24) — utrudniły wielu osobom przyjęcie Syna Bożego. Samo Prawo było dobre i święte (Rz 7:12), natomiast ludzkie tradycje zniewoliły Żydów (Kol 2:8). Niezwykła gorliwość o ‛tradycje ojców’ uczyniła z Saula (Pawła) zajadłego prześladowcę chrześcijan (Gal 1:13, 14, 23; zob. FARYZEUSZE; SADUCEUSZE).

(z hebr.; forma imienia Juda).

1. Przodek Marii, matki Jezusa; potomek Natana, syna Dawida. Judas był synem Józefa i ojcem Symeona; stanowił siódme pokolenie od Natana, a zatem żył przed niewolą babilońską (Łk 3:30, 31).

2. Judas (Juda) Galilejczyk, o którym wspomniał Gamaliel w swym wystąpieniu przed