Zbory ściśle trzymały się wskazówek ciała kierowniczego, które nadzorowało też ustanawianie starszych (Tyt 1:1, 5). Zgodnie z jego zaleceniami, wydawanymi pod wpływem ducha świętego, w każdym zborze mianowano nadzorców i wspierających ich sług pomocniczych. Mężczyźni, którym powierzano tak odpowiedzialne funkcje, musieli spełniać określone wymagania (1Tm 3:1-13; Tyt 1:5-9). Podróżujący przedstawiciele ciała kierowniczego, tacy jak Paweł, naśladowali Chrystusa i byli dla współwyznawców wzorem (1Ko 11:1; Flp 4:9). Zresztą wszyscy duchowi pasterze mieli być „przykładami dla trzody” (1Pt 5:2, 3), okazywać serdeczną troskę o poszczególnych członków zboru (1Ts 2:5-12) i nieść pomoc osobom chorym pod względem duchowym (Gal 6:1; Jak 5:13-16; zob. NADZORCA; SŁUGA, USŁUGUJĄCY; STARSZY).

A zatem tak jak w zborze izraelskim Jehowa ustanowił starszych, naczelników, sędziów oraz urzędników (Joz 23:2), tak też zbór naśladowców Chrystusa powierzył pieczy wypróbowanych starszych (Dz 14:23). I podobnie jak w Izraelu odpowiedzialni mężczyźni występowali niekiedy w imieniu całej społeczności, np. w sprawach sądowniczych (Pwt 16:18), tak samo każdy zbór chrześcijański miał być reprezentowany w tego rodzaju sytuacjach przez godnych zaufania mężczyzn, których duch święty ustanowił nadzorcami (Dz 20:28; 1Ko 5:1-5). Jednak nieporozumienia między członkami zboru należało wyjaśniać zgodnie ze wskazówkami Jezusa Chrystusa zanotowanymi w Mateusza 18:15-17. (Początkowo wytyczne te odnosiły się również do zboru żydowskiego, ponieważ zostały podane, zanim Jehowa go odrzucił).

Jehowa Bóg rozmieścił członki duchowego „ciała” Chrystusowego „tak, jak mu się spodobało”. Paweł oświadczył: „Bóg tych umieścił w zborze: po pierwsze apostołów, po drugie proroków, po trzecie nauczycieli; potem potężne dzieła, potem dary uzdrawiania, pomocne usługi, zdolności kierowania, różne języki”. Nie wszyscy wykonywali takie same zadania, ale wszyscy byli w zborze potrzebni (1Ko 12:12-31). Paweł wyjaśnił, że apostołowie, prorocy, ewangelizatorzy, pasterze i nauczyciele zostali powołani „w celu korygowania świętych, dla dzieła usługiwania, dla budowania ciała Chrystusowego, aż wszyscy dojdziemy do jedności w wierze i w dokładnym poznaniu Syna Bożego, do męża dorosłego, do miary wzrostu właściwego pełni Chrystusowej” (Ef 4:11-16).

Zbór Izraela otrzymał od Boga prawa i miał pamiętać, iż „nie samym chlebem żyje człowiek, lecz człowiek żyje każdą wypowiedzią z ust Jehowy” (Pwt 8:1-3). Także Jezus Chrystus wiedział, że „nie samym chlebem ma żyć człowiek, lecz każdą wypowiedzią, która przechodzi przez usta Jehowy” (Mt 4:1-4). Dlatego zapewnia zborowi chrześcijańskiemu obfitość niezbędnego pokarmu duchowego. Jak wspomniał, udostępnia go „czeladzi” poprzez „niewolnika wiernego i roztropnego”. W proroctwie dotyczącym swej obecności i „zakończenia systemu rzeczy” Jezus zaznaczył, że „pan” tego „niewolnika” miał po przybyciu ustanowić go „nad całym swoim mieniem” (Mt 24:3, 45-47).

W zborze izraelskim przywiązywano bardzo dużą wagę do zgromadzeń mających na celu wielbienie Jehowy i analizowanie Jego praw (Pwt 31:12; Neh 8:1-8). Tak samo w chrześcijańskim zborze Bożym ogromną rolę odgrywają wspólne zebrania, na których oddaje się cześć Jehowie i studiuje Pismo Święte. Adresatów Listu do Hebrajczyków usilnie zachęcono, by nie opuszczali takich zebrań (Heb 10:24, 25). W synagogach, powstałych w nieco późniejszym okresie historii Żydów, czytano i objaśniano Pisma, modlono się i wysławiano Boga. Te same elementy zostały przeniesione do chrześcijańskich miejsc zebrań, aczkolwiek bez rytuałów, w które z czasem obrosły nabożeństwa synagogalne. W synagogach nie było wyodrębnionej klasy duchownych — czytać i komentować Pisma mógł każdy pobożny Żyd. Również w zborze wczesnochrześcijańskim nie istniał podział na kler i laików. Oczywiście tak jak w synagogach, kobiety nie nauczały ani nie sprawowały zwierzchnictwa nad mężczyznami (1Tm 2:11, 12).

Jehowa, który zorganizował naśladowców Jezusa Chrystusa w zbory, „nie jest Bogiem nieporządku, lecz pokoju”, dlatego na spotkaniach chrześcijańskiego zboru Bożego panował ład i porządek, co przyczyniało dobrodziejstw duchowych wszystkim obecnym (1Ko 14:26-35, 40; zob. ZGROMADZENIE).

Zobacz BROŃ, ZBROJA.

Zobacz UMIEJĘTNOŚĆ MYŚLENIA.

Ten, kto zawodzi czyjeś zaufanie, nie dotrzymuje podjętych zobowiązań albo sprzeniewierza się swemu krajowi bądź władcy. Największym wiarołomcą opisanym w Biblii był „Judasz Iskariot, który się stał zdrajcą” (Łk 6:16). Grecki rzeczownik prodòtes („ten, kto wydaje; zdrajca”, od czasownika oznaczającego „wydawać; przekazywać; zdradzać”) trafnie określa Judasza, który został powołany do grona apostołów, ale potem stał się chciwym, notorycznym złodziejem (Jn 12:6), a w końcu wydał Jezusa władzom za stosunkowo niewielką sumę (Mt 26:14-16, 25, 48, 49). Nie chodziło jedynie o chwilowe opuszczenie Chrystusa w niebezpieczeństwie (Mk 14:50), lecz o rozmyślne oddanie go w ręce ludzi czyhających na jego życie.

„Zdrajcami i mordercami” słusznie zostali nazwani żydowscy przywódcy religijni. Nie tylko opłacili zdrajcę Judasza, ale też sami przekazali swego rodaka Jezusa Rzymianom, a potem jawnie drwili ze sprawiedliwości, sprzeciwiając się uznaniu go za niewinnego i żądając jego śmierci (Dz 3:13-15; 7:52; Jn 18:28 do 19:16).

Kolejnym osławionym zdrajcą wymienionym w Biblii jest Achitofel. Chociaż był zaufanym doradcą króla Dawida, przyłączył się do buntu Absaloma (2Sm 15:12, 31; 16:20-23; por. Ps 55:20, 21). Bóg pokrzyżował radę Achitofela, co skłoniło tego zdrajcę do popełnienia samobójstwa (2Sm 17:23). Dawid najwidoczniej miał do czynienia z jeszcze innymi osobami, które się obróciły przeciw niemu. W Psalmie 59:5 napisał: „Nie okaż łaski żadnemu z nikczemnych zdrajców”. Wyraz „zdrajcy” jest tłumaczeniem imiesłowowej formy hebrajskiego słowa bagád („postępować zdradziecko”), występującego tutaj w liczbie mnogiej. Jak wynika z nagłówka, psalm ten nawiązuje do czasu, gdy Saul wysłał ludzi, którzy mieli czuwać pod domem Dawida, a potem go zabić (1Sm 19:11-18). Wspomnianymi „zdrajcami” mogli więc być towarzysze Dawida, którzy go opuścili lub byli gotowi go wydać w godzinie próby. Ale ponieważ wcześniejsze słowa tego wersetu wzywają Boga do zwrócenia uwagi „na wszystkie narody”, określenie „zdrajcy” mogło się też odnosić do wszystkich przeciwstawiających się woli Bożej, zarówno w Izraelu, jak i poza jego obrębem.

Proroctwo z 2 Tymoteusza 3:1-5, opisujące warunki w „dniach ostatnich”, zapowiadało, iż pojawi się wielu zdrajców (gr. prodòtai). Chrześcijanom doradzono, by się od takich ‛odwrócili’ — jak przystało ludziom, którzy we wszystkim pragną być lojalni i uczciwi (1Ts 2:10; Heb 13:18).

Pobieranie za coś wygórowanej opłaty lub sprzedawanie czegoś za zbyt wysoką cenę. Podstawowe znaczenie greckiego odpowiednika wyrazu „zdzierca” (hárpaks) to „rabuś” (1Ko 5:10, Bp). Pokrewne słowa greckie mogą się też odnosić do wymuszania, czyli uzyskiwania czegoś od innych przez stosowanie siły, gróźb lub nadużywanie swej władzy albo pozycji. Biblia wielokrotnie przestrzega przed szukaniem niesprawiedliwego zysku, kierując te pouczenia zwłaszcza do tych, których obdarzono pewną miarą władzy bądź odpowiedzialności (Wj 18:21; Prz 1:19; 15:27).

Mimo to w Palestynie pod panowaniem Rzymian żydowscy poborcy podatków często dopuszczali się zdzierstwa. Ze względu na swój urząd mieli liczne okazje do tego, by cudzym kosztem czerpać nieuczciwe zyski dla siebie i niewątpliwie także dla swych rzymskich zwierzchników. Prawdopodobnie właśnie do takich praktyk nawiązał Jezus w swej przypowieści o zarozumiałym faryzeuszu, który modlił się obok poborcy podatkowego i chełpił się przed Bogiem, że nie jest zdziercą (Łk 18:11). Poborcy, którzy pytali Jana Chrzciciela, co mają czynić, usłyszeli radę: „Nie żądajcie więcej, niż wynosi stawka podatkowa” (Łk 3:13).

Kiedy bogaty Zacheusz, naczelny poborca podatkowy, gościł w swym domu Jezusa, okazał skruchę i postanowił zaniechać złego postępowania. Oświadczył: „Cokolwiek od kogoś wymusiłem fałszywym oskarżeniem, zwracam poczwórnie” (Łk 19:2, 8; zob. OSKARŻENIE). Tymczasem Prawo wymagało, by skruszony winowajca zwrócił pokrzywdzonej osobie tylko 120 procent wartości zawłaszczonego mienia (Kpł 6:2-5).

W Chrześcijańskich Pismach Greckich powiedziano, że zdziercy — podobnie jak rozpustnicy, cudzołożnicy, bałwochwalcy, chciwcy, pijacy, rzucający obelgi i homoseksualiści — nie wejdą do Królestwa Bożego. Apostoł Paweł napisał w liście do chrześcijan w Koryncie, że niektórzy z nich kiedyś tak postępowali, ale potem ‛zostali umyci’. Chociaż więc nie mogli całkowicie uniknąć kontaktów z takimi osobami ze świata, mieli przestać się zadawać z tymi, którzy podawali się za „braci”, a dopuszczali się tego rodzaju występków. Należało ich usunąć ze zboru (1Ko 5:9-11; 6:9-11).

Chrześcijański pogląd na branie łapówek, które też jest formą zdzierstwa, ilustruje przykład apostoła Pawła. Rzymski namiestnik Feliks przetrzymywał go przez dwa lata w więzieniu, licząc na to, że otrzyma od niego pieniądze. Paweł o tym wiedział, ale nic mu nie dał. W końcu urząd Feliksa przejął namiestnik Festus (Dz 24:26, 27).

(„ofiara”).

Król midianicki, który brał udział w gnębieniu Izraelitów. Można przypuszczać, że on i Calmunna byli władcami w ciągu siedmiu lat, gdy Midian napadał na ziemię izraelską, niszczył plony i powodował w kraju nędzę (Sdz 6:1-6). W bliżej nieokreślonym czasie królowie ci zabili też członków rodziny Gedeona (Sdz 8:18, 19).