ona i jej brat — podobnie jak wielu innych — złożyli przysięgę na wierność rzymskiemu cesarzowi Wespazjanowi. Jego syn Tytus zabrał Berenike do Rzymu, gdyż pragnął ją poślubić, choć była od niego dziesięć lat starsza. Rozstał się z nią jednak z powodu niechęci ludu rzymskiego do żydowskiej królowej.

Syn Cofacha, głowa rodziny z plemienia Aszera (1Kn 7:36, 40).

(„z nieszczęściem”).

1. Czwarty wymieniony z imienia syn Aszera. Gdy rodzina Jakuba przenosiła się do Egiptu, również się tam udał, przypuszczalnie z dwoma swymi synami, Cheberem i Malkielem (Rdz 46:8, 17). On i jego dwaj synowie zostali przedstawieni jako głowy domów patriarchalnych. Potomkami Berii byli Beriaici (Lb 26:44, 45; 1Kn 7:30, 31).

2. Syn Efraima, który urodził się po tym, jak mężowie z Gat zabili jego starszych braci. Ojciec „nadał mu (...) imię Beria, bo [matka Berii] była w jego domu z nieszczęściem [hebr. weraʽáh]” (1Kn 7:20-23).

3. Jeden z pięciu synów Elpaala, głowa rodu w plemieniu Beniamina. Należał do tych, którzy wypędzili mieszkańców Gat (1Kn 8:12, 13).

4. Ostatni z wymienionych imiennie synów Szimeja, potomek Lewiego poprzez Gerszona. Beria i jego brat Jeusz „nie mieli wielu synów; stali się więc domem patriarchalnym dla jednej grupy urzędniczej” (1Kn 23:6-11).

(„[od; należący do] Berii”).

Rodzina Aszerytów pochodząca od Berii (Lb 26:44).

Ozdobna laska noszona przez władcę jako symbol władzy królewskiej. „Berło” występuje też czasem w sensie przenośnym i oznacza królów (Eze 19:10, 11, 14) lub władzę (Za 10:11), zwłaszcza królewską.

W starożytnej Persji obowiązywało szczególne prawo: jeśli król nie wyciągnął złotego berła do osoby, która pojawiła się przed nim nieproszona, to skazywano ją na śmierć (Est 4:11; 5:2; 8:4).

Prorocza zapowiedź Jakuba, że ‛berło nie oddali się od Judy’, wskazywała, iż plemieniu temu przypadnie władza królewska i pozostanie przy nim aż do nadejścia Szilo (Rdz 49:10; zob. LASKA ROZKAZODAWCY). Setki lat później Babilończycy, występując w roli egzekucyjnego „miecza” Jehowy, położyli kres królestwu Judy i uprowadzili jej władcę do niewoli. Nawiązują do tego słowa Jehowy zapisane przez Ezechiela: „Miecz, miecz! Został naostrzony, jest też wypolerowany. (...) Czy odrzuca berło mojego syna, tak jak odrzuca każde drzewo? Dokonano bowiem sprawdzenia i cóż, jeśli odrzuca też berło?” (Eze 21:9, 10, 13). A zatem ów „miecz” potraktował „berło” Judy należące do królów z dynastii Dawida tak jak każde inne drzewo (przeznaczone na ścięcie), czyli tak jak innych królów i królestwa, które doprowadził do upadku.

Według proroczego Psalmu 2, który Piotr odniósł do Jezusa Chrystusa (Dz 4:25-27), pomazaniec Jehowy roztrzaska narody berłem żelaznym (Ps 2:2, 6, 9; por. Obj 12:5; 19:15). Ponieważ Chrystus zawsze korzysta ze swej królewskiej władzy we właściwy sposób, jego berło jest „berłem prostolinijności” (Ps 45:6, 7; Heb 1:8, 9).

W Psalmie 125:3 powiedziano, że „berło niegodziwości nie będzie spoczywać na losie prawych”. Słowa te zapewniają, że prawi nie będą zawsze uciskani przez tych, którzy sprawują władzę w sposób niegodziwy.

Zobacz MERODACH-BALADAN.

(„studnie”).

W wizji Ezechiela dotyczącej terytorialnego dziedzictwa Izraela wymieniono Berotę wśród miejsc stanowiących północną granicę pomiędzy Chamatem a Damaszkiem (Eze 47:16). Wydaje się, że jest to ta sama miejscowość, co Berotaj z 2 Samuela 8:8. Z tego miasta, należącego do Hadadezera, króla Coby, Dawid zabrał „bardzo dużo miedzi”. W równoległym sprawozdaniu w 1 Kronik 18:8 występuje w tym miejscu nazwa Kun. Berotę (lub Berotaj) na ogół utożsamia się z dzisiejszym Britel (Berajtan), ok. 10 km na pd. zach. od Baalbeku w dolinie Bekaa, leżącej między górami Liban i Antyliban.

Zobacz BEEROTCZYK.

Przeświecający lub nieprzezroczysty minerał zbudowany z krzemianu berylu i glinu. Jest twardszy niż kwarc i zazwyczaj ma barwę żółtozieloną, choć czasami jest zielony, żółty, niebieski, biały, bladoczerwony lub bezbarwny. Ciemnozielony beryl nazywany jest szmaragdem, niebieskozielony — akwamarynem, a odmiana różowa — morganitem. Beryl występuje zazwyczaj w skałach granitowych w postaci sześciobocznych kryształów. Odnaleziono pojedyncze kryształy berylu o wadze przekraczającej 25 t.

W czasach starożytnych beryl był popularnym kamieniem ozdobnym. Grecy wykonywali w nim piękne rzeźby wklęsłe (intaglio), a Rzymianie wprawiali naturalne kryształy w kolczyki. Pismo Święte wspomina o berylu (gr. béryllos) tylko raz — jako ósmym fundamencie muru Nowej Jerozolimy (Obj 21:2, 19, 20, BT, Bw, NŚ).

Przodek pewnych netynejczyków, którzy powrócili do Jerozolimy z Babilonu w 537 r. p.n.e. (Ezd 2:1, 2, 43, 49; Neh 7:6, 7, 46, 52).

(„w zaufanym gronie Jah”).

Ojciec Meszullama, który pod nadzorem Nehemiasza pomagał w naprawie Bramy Staromiejskiej (Neh 3:6).

Dolina potoku wspomniana jedynie w relacji o zwycięstwie Dawida nad Amalekitami, którzy podczas najazdu zdobyli i spalili miasto Ciklag (1Sm 30:1, 10, 21). Zapewne najeźdźcy zmierzali następnie na pd., w kierunku swych ziem w Negebie, ale nie podano dokładnej trasy ich wędrówki. Dlatego nie da się jednoznacznie ustalić położenia doliny potoku Besor, gdzie z powodu zmęczenia zatrzymało się 200 ludzi Dawida. Na ogół jednak uważa się, że chodzi o Wadi Ghazza (Nachal Besor), duże wadi na pd. zach. od Ciklag, dochodzące do Morza Śródziemnego poniżej Gazy.

Po zwycięstwie nad Amalekitami Dawid polecił uwzględnić przy podziale łupów tych wojowników, którzy zostali w dolinie przy tobołach; najwyraźniej postąpił zgodnie z zasadą podaną wcześniej przez Jehowę w Liczb 31:27 — po zwycięstwie Izraelitów nad Midianem. Dawid następnie kazał przestrzegać tego „jako przepisu i sądowniczego rozstrzygnięcia dla Izraela” (1Sm 30:21-25).

Zobacz ZWIERZĘTA SYMBOLICZNE.

(ב) (bet).

Druga litera alfabetu hebrajskiego. Przypisana jej nazwa znaczy „dom”.

Kropka umieszczona w środku tego hebrajskiego znaku wskazuje na twardą wymowę i wówczas chodzi o spółgłoskę wargową przypominającą polskie „b”. Bez kropki brzmi ona bardziej miękko i jest zbliżona do głoski „w” w słowie „wino”.

W tekście hebrajskim literą tą zaczyna się każdy z ośmiu wyrazów rozpoczynających wersety 9-16 w Psalmie 119, który jest ułożony w stylu zwanym akrostychem (zob. HEBRAJSKI, JĘZYK).

Zobacz BETANIA 2.

Miasto wymienione razem z Berotaj w związku ze zwycięstwem Dawida nad Hadadezerem, królem Coby (2Sm 8:8). Uważa się, że aramejskie królestwo Coby znajdowało się na pn. od Damaszku, jednak miejsce o nazwie Betach jest nieznane. W równoległej relacji o zwycięstwie Dawida, zawartej w 1 Kronik 18:8, podano nazwę „Tibchat” i część leksykografów uznaje tę formę za poprawniejszą. W syryjskiej Peszitcie w 2 Samuela 8:8 zamiast Betach jest „Tebach”. Warto zauważyć, że w języku hebrajskim wystarczy odwrócić kolejność dwóch pierwszych spółgłosek, by Betach stało się Tebach. Ponieważ Betach (lub Tibchat) było miastem Aramejczyków, niektórzy łączą je z osobą Tebacha, syna Nachora (Rdz 22:24; zob. TIBCHAT).

(„dom Anat”).

Jedno z warownych miast przydzielonych plemieniu Naftalego (Joz 19:38, 39). Kananejscy mieszkańcy Bet-Anat nie zostali jednak wygnani, lecz zatrudnieni do pracy przymusowej (Sdz 1:33). Najprawdopodobniej chodzi o Safad al-Battich, leżące 24 km na wsch. pd. wsch. od Tyru. Bet-Anat pojawia się w spisach różnych władców egipskich z okresu Nowego Państwa.

1. Wioska „w odległości około trzech kilometrów” od Jerozolimy; pisarz Ewangelii posłużył się w oryginale rzymską miarą długości „piętnaście stadiów”, czyli ok. 2,8 km (Jn 11:18, przyp. w NW; por. BT, Bw). Betania leżała na wsch. stoku Góry Oliwnej przy starożytnej drodze prowadzącej z Jerycha i znad Jordanu do Jerozolimy (Mk 10:46; 11:1; Łk 19:29). Dziś w tym miejscu, 2,5 km na wsch. pd. wsch. od Wzgórza Świątynnego, znajduje się niewielka wioska Al-ʽAzarija, której arabska nazwa znaczy „miejsce Łazarza” (ILUSTRACJA, t. 2, s. 950).

Tak jak Kafarnaum było domem Jezusa w Galilei (Mk 2:1), tak Betanię można nazwać jego siedzibą w Judei. Była to „pewna wioska”, którą odwiedził podczas swej późniejszej działalności w Judei (mniej więcej od października do grudnia 32 n.e.) i w której znajdował się dom jego serdecznych przyjaciół: Marty, Marii i Łazarza (Łk 10:38). Tam też dokonał cudu wskrzeszenia Łazarza (Jn 11:1, 38-44).

Sześć dni przed swą ostatnią Paschą (gdy zaczynał się cotygodniowy sabat, 8 Nisan 33 n.e.) Jezus przybył do Betanii (Jn 12:1). Po sabacie (czyli na początku 9 Nisan) spożywał w domu Szymona trędowatego wieczerzę, na której byli też Marta, Maria i Łazarz. To wtedy Maria namaściła go kosztownym olejkiem, co wywołało obłudny sprzeciw Judasza, skarconego następnie przez Jezusa (Mt 26:6-13; Mk 14:3-9; Jn 12:2-8). Do Jerozolimy dotarła już wiadomość, że Jezus znajduje się w pobliżu, więc po sabacie wielu Żydów przyszło zobaczyć jego oraz wskrzeszonego Łazarza (Jn 12:9). Nazajutrz (wciąż jeszcze 9 Nisan) Jezus tryumfalnie