konia będzie: ‚Świętość należy do Jehowy!’” (Za 14:20; por. Wj 28:36, 37). Usunięcie rydwanu wojennego i konia oznacza też przywrócenie pokoju (Za 9:10).

Apostoł Jan ujrzał w wizji wyniesionego do chwały Jezusa Chrystusa jadącego na białym koniu oraz towarzyszące mu wojsko, również dosiadające białych koni. Wizja ta przedstawia sprawiedliwą wojnę, którą Chrystus stoczy ze wszystkimi wrogami w imieniu swego Boga i Ojca, Jehowy (Obj 19:11, 14). Wcześniej pod postacią jeźdźców dosiadających różnych koni ukazano Chrystusa jako Króla przystępującego do czynu, a także nieszczęścia mające się rozgrywać w tym samym okresie (Obj 6:2-8).

Zobacz BRAMA.

(gr. ánethon).

Współcześni leksykografowie zgadzają się co do tego, że rośliną określaną greckim wyrazem ánethon jest koper ogrodowy (Anethum graveolens), a nie anyż (gr. ánneson), występujący w starszych przekładach (Bb, Bg). Obecnie w Palestynie koper jest uprawiany powszechniej od anyżu, a dowody wskazują, że już w starożytności sadzono go na Bliskim Wschodzie, a także w Grecji i Rzymie. Między innymi z kopru skrupulatnie dawali dziesięcinę obłudni faryzeusze, którzy jednak lekceważyli poważniejsze obowiązki wynikające z Prawa (Mt 23:23). Według żydowskiej Miszny (Maaserot 4:5) dziesięcinę należało składać nie tylko z nasion, ale też z pozostałych części rośliny.

Koper rośnie niczym chwast, przypomina anyż i osiąga ok. 0,5 m wysokości. Ma wyraźnie pierzaste, sinozielone liście i drobne żółte kwiatki zebrane w baldachy. Jest uprawiany ze względu na aromatyczne nasiona, bardzo cenione jako przyprawa do potraw, a także wykorzystywane do leczenia dolegliwości żołądkowych.

Miara objętości ciał sypkich, używana też do odmierzania oliwy. Kor był odpowiednikiem chomera i mieścił dziesięć miar bat (1Kl 4:22; 5:11; 2Kn 2:10; Eze 45:14). Przyjmując, że bat to 22 l, jeden kor równał się 220 l.

(prawdopodobnie: „łysy; łysina”).

1. Jeden z trzech synów Ezawa i jego chiwwickiej żony Oholibamy. Urodził się w Kanaanie, zanim Ezaw przeniósł się do górzystego regionu Seir (Rdz 36:2, 5-8, 14; 1Kn 1:35). Korach został szejkiem w Edomie (Rdz 36:18).

„Szejka Koracha” wymieniono w Rodzaju 36:16 jako syna Elifaza i wnuka Ezawa. Jednakże imię to nie pojawia się wśród potomków Elifaza w Rodzaju 36:11, 12 ani w 1 Kronik 1:36. Pięcioksiąg samarytański pomija to imię w Rodzaju 36:16 i niektórzy uczeni sugerują, że w tekście masoreckim pojawiło się ono w wyniku błędu kopisty.

2. Jeden z synów Hebrona z plemienia Judy (1Kn 2:43).

3. Lewita z rodu Kehata, z rodziny Icchara (Wj 6:16, 18, 21; 1Kn 6:1, 2, 22 [Icchar prawdopodobnie nosił też imię Amminadab]). Podczas wędrówki Izraelitów po pustkowiu Korach razem z Rubenitami: Datanem, Abiramem i Onem, oraz z 250 „naczelnikami zgromadzenia”, „mężami sławnymi”, zbuntowali się przeciwko władzy Mojżesza i Aarona (Lb 16:1, 2). Wysunęli zarzut: „Całe zgromadzenie, wszyscy oni są święci i Jehowa jest pośród nich. Czemuż więc mielibyście się wynosić ponad zbór Jehowy?” (Lb 16:3-11). Później Mojżesz posłał po Datana i Abirama, ale ci odmówili przyjścia, uważając, że Mojżesz nie ma prawa ich wzywać (Lb 16:12-15). Z kolei Korachowi i jego poplecznikom oraz arcykapłanowi Aaronowi polecono stawić się przed Jehową z płonącym kadzidłem w kadzielnicach (Lb 16:16, 17).

Następnego dnia Korach wraz z 250 mężczyznami zapalili kadzidło i stanęli przy wejściu do namiotu spotkania obok Mojżesza i Aarona. Całemu zgromadzeniu ukazała się chwała Jehowy i Bóg rzekł do Mojżesza i Aarona: „Odłączcie się od tego zgromadzenia, bym w jednej chwili mógł ich wytracić”. Gdy Mojżesz oraz Aaron wstawili się za ludem, Bóg za pośrednictwem Mojżesza nakazał Izraelitom oddalić się od siedzib Koracha, Datana i Abirama, co też uczynili (Lb 16:18-27). Zaraz potem „otworzyła ziemia swą paszczę i pochłonęła ich oraz ich domowników i wszystkich ludzi, którzy należeli do Koracha, jak również całe mienie”. Buntownicy oraz ich zwolennicy żywcem zstąpili do Szeolu i ziemia ich zakryła (Lb 16:28-34).

Również ci, którzy stali z kadzielnicami przed namiotem spotkania, nie uniknęli kary, gdyż „wyszedł od Jehowy ogień i pochłonął tych dwustu pięćdziesięciu mężów, którzy ofiarowali kadzidło” (Lb 16:35). Korach był wśród nich i też zginął z ręki Boga (Lb 26:10).

Kadzielnice Koracha i jego stronników zostały przekute na cienkie płytki, którymi następnie pokryto ołtarz, ‛gdyż przynieśli je przed oblicze Jehowy, toteż stały się święte; i miały służyć za znak dla synów Izraela’ (Lb 16:36-40). Mimo niezbitego dowodu, że był to wyrok Boży, już następnego dnia cały naród szemrał przeciwko Mojżeszowi i Aaronowi: „To wy uśmierciliście lud Jehowy”. Wtedy Jehowa zapłonął oburzeniem i mimo błagań Mojżesza i Aarona zesłał plagę, od której zginęło 14 700 osób. Powstrzymał ją dopiero wówczas, gdy Aaron dokonał przebłagania za lud (Lb 16:41-50). Później zakwitnięcie laski Aarona potwierdziło jego kapłańską pozycję (Lb 17).

Synowie Koracha nie poparli buntu ojca, na co wyraźnie wskazuje następująca wypowiedź biblijna: „Lecz synowie Koracha nie ponieśli śmierci” (Lb 26:9-11). W późniejszym czasie jego potomkowie pełnili zaszczytne funkcje jako lewici (zob. KORACHITA).

Juda w swym liście wymienił Koracha razem z Kainem i Balaamem, gdy ostrzegał chrześcijan przed zezwierzęciałymi ludźmi, którzy „poginęli w buntowniczej mowie Koracha”. Korach najwyraźniej szukał chwały dla siebie. Kwestionował pozycję osób wyznaczonych przez Boga, stał się buntownikiem i za swe złe postępowanie zasłużenie poniósł śmierć (Judy 10, 11).

(„[od; należący do] Koracha”).

Potomek tego Koracha, który podniósł bunt w czasach Mojżesza. Korachici stanowili dom patriarchalny w lewickim rodzie Kehata, a wywodzili się od trzech synów Koracha: Assira, Elkany i Abiasafa (Wj 6:18, 21, 24; Lb 16:1-3). „Synowie Koracha nie ponieśli śmierci” razem ze swym ojcem (Lb 26:10, 11), gdyż najwyraźniej nie przyłączyli się do jego buntu.

Podczas spisu Izraelitów dokonanego na równinach moabskich „rodzina Korachitów” została policzona z rodzinami Lewitów (Lb 26:57, 58). Pewni Korachici znaleźli się wśród mocarzy, którzy przyszli do Dawida do Ciklag, „gdy on jeszcze podlegał ograniczeniom z powodu Saula” (1Kn 12:1, 6). Korachitami byli prorok Samuel i śpiewak Heman (1Kn 6:33-38); król Dawid wyznaczył członków rodziny Hemana do służby w charakterze śpiewaków (1Kn 15:16, 17; 16:37, 41, 42; 25:1, 4-6). Poza tym Korachici usługiwali jako odźwierni w domu Jehowy (1Kn 26:1-9, 19), a w czasach Jehoszafata „powstali Lewici spośród synów Kehatytów i synów Korachitów, by wysławiać Jehowę, Boga Izraela, nader donośnym głosem” w związku z obietnicą obronienia narodu przed sprzymierzonymi wojskami Moabu, Ammonu i Seiru (2Kn 20:14-19).

Synowie Koracha zostali wymienieni w nagłówkach Psalmów 42, 44-49, 84, 85, 87 i 88. Chociaż ich przodek okazał się buntownikiem, Jehowa nie ukarał ich za jego błędy, a ponieważ byli wierni, błogosławił im i powierzył zaszczytne zadania w przybytku i świątyni.

Wapienne szkielety organizmów morskich zwanych polipami. Te niewielkie ciepłowodne stworzenia, żyjące w koloniach, pobierają z morza związki wapniowe i budują z nich pięknie rozgałęzione, podobne do krzewów konstrukcje twarde jak kamień. Z czasem ze szkieletów niektórych koralowców mogą powstać wielkie rafy i wyspy koralowe. Korale przybierają różne barwy: rozmaite odcienie bieli, czerni lub czerwieni; w starożytności te ostatnie uchodziły za najcenniejsze i najbardziej pożądane (por. Lam 4:7). W pewnym okresie z handlu koralami, pozyskiwanymi z Morza Śródziemnego, Morza Czerwonego i Oceanu Indyjskiego, słynął Tyr (Eze 27:16). Z surowego korala zręczni rzemieślnicy wytwarzali przeróżne artystyczne ozdoby, które były wysoko cenione.

Z powodu uznanej wartości korala użyto go w Biblii w kilku ciekawych porównaniach. Wiedza i mądrość z pewnością są znacznie cenniejsze od korali (Hi 28:18; Prz 3:15; 8:11; 20:15). To samo powiedziano o dzielnej żonie: „Wartość jej daleko większa niż korali” (Prz 31:10).

Niewielkie ozdoby z otworami, wykonane ze szkła, kamieni szlachetnych, złota lub srebra. Zwykle robiono z nich naszyjniki. Ozdoby takie znaleziono na egipskich mumiach, w greckich i rzymskich grobach, w ruinach asyryjskich świątyń, a także w Megiddo, Aszdodzie i Bet-Szemesz.

W Pieśni nad Pieśniami o pięknej Szulamitce powiedziano: „Twe policzki są pełne wdzięku wśród warkoczy, twoja szyja w sznurze koralików” (PnP 1:10). Nie ulega zatem wątpliwości, że w dawnych czasach również Hebrajki ozdabiały się sznurami koralików (zob. OZDOBA).

Jak wyjaśniono w Marka 7:11, „korban” to „dar poświęcony Bogu”. Greckie słowo korbán jest odpowiednikiem hebrajskiego korbán, oznaczającego dar ofiarny. Ten hebrajski wyraz występuje w księgach Kapłańskiej i Liczb i odnosi się zarówno do krwawych, jak i bezkrwawych darów ofiarnych (Kpł 1:2, 3; 2:1; Lb 5:15; 6:14, 21). Użyto go także w Ezechiela 20:28 i 40:43. W Mateusza 27:6 pojawia się spokrewnione z nim określenie korbanás. Gdy Judasz wrzucił do świątyni srebrniki, które otrzymał za zdradzenie Jezusa, naczelni kapłani nie chcieli ich przyjąć do „świętego skarbca [forma słowa korbanás]”, ponieważ były one „zapłatą za krew”.

Podczas ziemskiej służby Jezusa Chrystusa powszechny był pewien naganny zwyczaj związany