z darami poświęconymi Bogu. Jezus potępił za to faryzeuszy i nazwał ich obłudnikami, gdyż własną tradycję stawiali ponad prawo Boże. Twierdzili, że coś uznane za „korban” jest przeznaczone dla Boga, lecz w rzeczywistości lekceważyli w ten sposób nakaz szanowania rodziców (Mt 15:3-6). Ktoś mógł po prostu powiedzieć o całym swoim mieniu lub jego części: „Niech to będzie korban” albo „To jest korban”. Faryzeusze szerzyli pogląd, że jeśli ktoś uznał swe dobra za korban, czyli dar poświęcony Bogu, to nie mógł już ich przeznaczyć na wsparcie dla swych rodziców, bez względu na to, jak bardzo by tego potrzebowali. Jednak właściciel tych dóbr mógł, jeśli chciał, korzystać z nich do końca życia. Chociaż więc faryzeusze twierdzili, że czczą Boga, w sercu odrzucali Jego prawe wymagania (Mk 7:9-13).

Historyk Józef Flawiusz odniósł słowo „korban” do ludzi. Napisał: „Ci zaś, którzy nazywają siebie korbanem dla Boga — w tłumaczeniu na język grecki słowo to znaczy: dar — gdy chcą wywiązać się ze swego przyrzeczenia, muszą zapłacić kapłanom określoną sumę pieniędzy” (Dawne dzieje Izraela, IV, IV, 4). Na ogół jednak wyrazem tym określano dobra poświęcone jako dar dla Boga.

1. Lewita z rodu Kehatytów, „z synów Asafa”, potomek Koracha (Wj 6:16, 18, 21; 1Kn 9:19; 26:1). W 1 Kronik 9:19 jako „syn Korego, syna Ebiasafa, syna Koracha” został przedstawiony Szallum, jeden z „odźwiernych namiotu”. Nie wymieniono tu wszystkich pokoleń pomiędzy Szallumem a Ebiasafem, lecz podane imiona należą do tego samego rodowodu. W 1 Kronik 26:1 nazwano odźwiernego Meszelemiasza „synem Korego”.

2. Syn Lewity Jimnaha i „odźwierny od strony wschodniej” w świątyni za panowania Ezechiasza. Sprawował „pieczę nad dobrowolnymi darami ofiarnymi dla prawdziwego Boga, by wydawać daninę Jehowy oraz rzeczy najświętsze”, i miał pod sobą kilku innych ludzi (2Kn 31:14-16).

(hebr. szalách).

Duży ptak wodny z palcami nóg spiętymi błoną pławną; poluje na ryby, nurkując. W Piśmie Świętym został wymieniony jedynie w wykazie ptaków uznanych w Prawie Mojżeszowym za nieczyste i nienadających się do jedzenia — głównie drapieżnych i padlinożernych (Kpł 11:17; Pwt 14:17). Tłumacze Septuaginty oddali nazwę tego ptaka greckim słowem katarráktes („kormoran”); w łacińskiej Wulgacie określono go mianem mergulus („nurek”). W Palestynie kormorany (Phalacrocorax) występują powszechnie, zwłaszcza wzdłuż wybrzeży Morza Śródziemnego, a także nad niektórymi wodami śródlądowymi, np. nad Jeziorem Galilejskim. Są spokrewnione z pelikanami. Zazwyczaj mają długie ciało o ciemnym ubarwieniu. W wodzie poruszają się szybko i zwinnie, a w nurkowaniu bardzo im pomagają błony pławne. Dzięki ostremu, zagiętemu na końcu dziobowi świetnie chwytają ryby, toteż na Dalekim Wschodzie i w Indiach od dawna są tresowane i wykorzystywane w połowach; rybacy zakładają im na szyję dość luźną obrączkę, uniemożliwiającą połykanie większych ryb.

Setnik (centurion) — czyli oficer mający pod sobą stu żołnierzy — z oddziału italskiego (zob. SETNIK). Mieszkał w Cezarei, gdzie miał własny dom. Jego rzymskie imię może wskazywać, że należał do jakiegoś szlachetnego rodu w Rzymie. Był to „człowiek pobożny”, który „dawał ludowi wiele darów miłosierdzia oraz ciągle zanosił błagania do Boga”, „mąż prawy i bojący się Boga oraz cieszący się dobrą opinią u całego narodu żydowskiego”. Jesienią 36 r. n.e. ukazał mu się w wizji anioł i oznajmił: „Twoje modlitwy i dary miłosierdzia wzniosły się przed Boga jako przypomnienie”. Anioł polecił mu też sprowadzić z Joppy Piotra (Dz 10:1-22).

Po przybyciu apostoła Korneliusz w otoczeniu „swych krewnych oraz najbliższych przyjaciół” rzekł do niego: „Wszyscy jesteśmy tu teraz obecni przed Bogiem, aby usłyszeć wszystko, co ci Jehowa nakazał powiedzieć” (Dz 10:24, 33). „Kiedy Piotr jeszcze mówił (...), duch święty zstąpił na wszystkich słyszących to słowo”. W ten oto sposób zgromadzeni ludzie — a wśród nich Korneliusz wymieniony jako najwybitniejszy — zostali pierwszymi nieobrzezanymi poganami, czyli nie-Żydami, którzy otrzymali „wspaniałomyślny dar ducha świętego” (Dz 10:44, 45). Zaraz potem ochrzczono ich w wodzie. O późniejszym życiu i czynach Korneliusza nic już nie wiadomo.

Dlaczego nawrócenie się Korneliusza było szczególnym wydarzeniem?

Chociaż Korneliusz znał pisma proroków, dawał Żydom jałmużnę, bał się Boga, ciągle modlił się do Niego i używał Jego imienia, Jehowa, to wbrew pewnym opiniom nie był prozelitą należącym do społeczności żydowskiej. Z Biblii wynika niezbicie, że był nieobrzezanym poganinem. W przeciwnym razie Piotr — który wiedział, co Prawo mówiło o osiadłym przybyszu — nie powiedziałby, że przebywanie z tym „człowiekiem innego rodu” jest dla niego jako Żyda niedozwolone (Kpł 19:33, 34; Dz 10:28). Gdyby Korneliusz był prozelitą, sześciu Żydów towarzyszących Piotrowi nie ‛zadziwiłoby się’ na widok wylania ducha świętego „na ludzi z narodów” (Dz 10:45; 11:12). A ponadto po co „zwolennicy obrzezania” mieliby wtedy toczyć z Piotrem spór w tej sprawie? (Dz 11:2).

W rzeczywistości Korneliusz był pierwociną nieobrzezanych pogan, którzy przyjęli chrystianizm. Odtąd już poganie nie musieli przed wejściem w skład zboru chrześcijańskiego zostawać żydowskimi prozelitami — takimi jak etiopski eunuch. W tamtej historycznej chwili Piotr oświadczył: „Z całą pewnością dostrzegam, że Bóg nie jest stronniczy, lecz w każdym narodzie godny jego upodobania jest człowiek, który się go boi i czyni to, co prawe” (Dz 10:34, 35). W dniu Pięćdziesiątnicy 33 r. Piotr pierwszy udostępnił Żydom możliwość należenia do „Drogi”, a teraz pierwszy zaniósł dobrą nowinę o wybawieniu nieobrzezanym poganom. Także Jakub był zdania, że właśnie w tym momencie „Bóg po raz pierwszy zwrócił uwagę na narody” (Dz 15:7, 14).

Bardziej lub mniej ozdobne przybranie głowy noszone przez znakomite osobistości, np. przez królów, królowe lub innych władców, kapłanów czy też ludzi z jakiegoś względu wyróżnionych. Po potopie korona stała się symbolem władzy, godności, potęgi i zaszczytnej pozycji.

Najdawniejsze korony miały zapewne postać diademu (hebr. nézer), prostej opaski, która początkowo prawdopodobnie służyła do przytrzymywania długich włosów, a później zaczęła być używana jako królewska ozdoba głowy nawet wśród ludów noszących krótkie włosy. Takie diademy widać na rzeźbach z Egiptu, Niniwy i Persepolis. W późniejszych czasach robiono je w różnych kolorach i wzorach, w zależności od pozycji noszących je osób. Mogły mieć ok. 5 cm szerokości i być wykonane z lnu, jedwabiu, a nawet srebra czy złota, oraz wysadzane drogimi kamieniami. Czasami zakładano je na miękkie nakrycie głowy. Z obręczy niektórych diademów promieniście rozchodziły się na zewnątrz ramiona.

Hebrajskie słowo nézer, tłumaczone na „diadem” (2Kn 23:11), może też oznaczać coś wybranego, oddzielonego lub poświęconego — np. arcykapłan miał na sobie „znak poświęcenia, olejek do namaszczania od swego Boga” (Kpł 21:10-12; por. Pwt 33:16, przyp. w NW). Biorąc pod uwagę to znaczenie słowa nézer, w Przekładzie Nowego Świata słusznie oddano je jako „znak poświęcenia”, gdy odnosi się do złotej płytki umocowanej na zawoju arcykapłana. Wypisano na niej słowa: „Świętość należy do Jehowy” (Wj 29:6; 39:30, przyp. w NW; por. BT; Kpł 8:9).

Diadem był symbolem władzy hebrajskich królów, np. Saula (2Sm 1:10). Jednakże w języku hebrajskim ozdobne przybranie głowy było najczęściej określane słowem ʽataráh, które jest zazwyczaj tłumaczone na „korona”, a wywodzi się od czasownika ʽatár („otaczać”; por. Ps 5:12) i wcale nie musi oznaczać diademu. Korona (ʽataráh), którą Dawid zdobył jako łup w Rabbie (ammonickiej), spoczywała wcześniej na głowie ich bożka Malkama. Nie wiadomo, jak wyglądała, ale ważyła „talent złota [ok. 34 kg] i były w niej drogocenne kamienie”. Skoro była tak ciężka, zapewne „spoczęła na głowie Dawida” tylko na chwilę; być może Dawid chciał w ten sposób zamanifestować zwycięstwo nad tym fałszywym bożkiem (1Kn 20:2; zob. MOLOCH).

Korony mogły być wykonane z oczyszczonego złota (Ps 21:3) i ozdobione drogocennymi kamieniami (2Sm 12:30). Niekiedy łączono ze sobą kilka diademów — prawdopodobnie tak wyglądała