W sensie pozytywnym Ezechiel wspomniał o „więzach przymierza”, gdyż przymierze miało moc wiążącą (Eze 20:37). Ludzi pozostających w związku małżeńskim uważa się za ‛związanych’ (Rz 7:2; 1Ko 7:27, 39). O miłości powiedziano, że jest „doskonałą więzią jedności” (Kol 3:14).

(hebr. zeʼéw; gr. lýkos).

Mięsożerne zwierzę podobne do dużego owczarka niemieckiego, od którego różni się jednak dłuższymi nogami, większymi łapami, szerszą głową i masywniejszą szczęką. W Palestynie i Syrii wilki zazwyczaj polują pojedynczo, parami lub trójkami, a nie całym stadem. Szukają pożywienia w nocy, a w dzień pozostają w ukryciu (Hab 1:8; Sof 3:3). Są dzikie, żarłoczne, śmiałe i łapczywe; często zabijają więcej owiec, niż są w stanie zjeść albo zabrać. Starożytni pasterze musieli więc być odważni i zaradni, by chronić przed nimi trzodę (Jn 10:12, 13).

Większość biblijnych wzmianek o wilkach ma znaczenie przenośne. W proroctwie wypowiedzianym na łożu śmierci Jakub przyrównał do wilka swego syna Beniamina, co zapewne miało wskazywać na wojowniczość wywodzącego się od niego plemienia (Rdz 49:27; zob. BENIAMIN 2). Do wilków przyrównano też pozbawionych skrupułów książąt Judy (Eze 22:27), fałszywych proroków (Mt 7:15), zawziętych przeciwników chrześcijańskiej służby kaznodziejskiej (Mt 10:16; Łk 10:3) oraz fałszywych nauczycieli, którzy mieli zagrażać zborowi chrześcijańskiemu od wewnątrz (Dz 20:29, 30). Choć wilki były znane z łupienia stad (Jer 5:6), w pewnym proroctwie ukazano, jak pod panowaniem Mesjasza wilk pasie się razem z barankiem; ten proroczy obraz nie tylko zapowiada zmiany w życiu ludzi, ale wskazuje też, że zapanuje pokój między zwierzętami (Iz 11:6; 65:25).

Czyn naruszający normy postępowania, wykroczenie, przewinienie, występek; odpowiedzialność za zły czyn; przyczyna, powód czegoś złego (Wj 5:16; Mt 18:15). W Biblii wina często odnosi się do zarzutu lub ujemnej oceny czyjegoś postępowania.

Występujący w Pismach Hebrajskich zwrot „wytykać winę” (Neh 5:7; 13:11, 17, 25; Ps 103:9) jest tłumaczeniem czasownika riw, który oznacza „walczyć” — cieleśnie, na słowa lub przed sądem, toteż bywa też oddawany przez „kłócić się”, „walczyć”, „przeprowadzić sprawę sądową” (Rdz 26:20; Pwt 33:7; 1Sm 24:15; zob. KŁÓTNIA).

Greckie słowo aitía, występujące w zwrocie „znaleźć winę”, jest także tłumaczone na „powód”, „przyczyna”, „zarzut” (Mt 19:3; Dz 13:28; 23:28; 25:18). Kiedy Piłat przesłuchał Jezusa Chrystusa w sprawie zarzutów podnoszonych przez Żydów, nie dostrzegł żadnych dowodów winy i trzykrotnie im oznajmił: „Ja nie znajduję w nim żadnej winy” (Jn 18:38; 19:4, 6).

Jak sobie radzić z cudzymi przewinieniami. Biblia zachęca chrześcijan: „Dalej znoście jedni drugich i wspaniałomyślnie przebaczajcie sobie nawzajem, jeśli ktoś ma powód do uskarżania się na drugiego” (Kol 3:13). Gdyby rozliczono nas z każdej winy, wszyscy zostalibyśmy potępieni. Wiele uchybień można pominąć milczeniem, a chrześcijanin na pewno nie chciałby rozgłaszać przewinień swych braci. W Piśmie Świętym powiedziano o niegodziwcu: „Siedzisz i mówisz przeciwko własnemu bratu, na niekorzyść syna twej matki wyjawiasz uchybienie” (Ps 50:16, 20).

Niemniej Jezus Chrystus pouczył swych naśladowców, co powinni robić w wypadku pewnych poważnych grzechów. „Jeśli (...) twój brat popełni grzech, idź i jego winę odsłoń między tobą a nim samym. Jeśli cię posłucha, pozyskałeś swego brata”. Dalej wyjaśnił, jak należy postąpić, gdyby ten pierwszy krok nie przyniósł pożądanych rezultatów (Mt 18:15-17; zob. też Gal 6:1).

Hebrajskie słowo oznaczające „krew” (dam; lm. damím) czasami odnosi się do winy, którą ktoś się obciąża wskutek przelania niewinnej krwi, i dlatego bywa oddawane wyrażeniem „wina krwi” lub ‛wina za przelanie krwi’ (Pwt 19:10; Wj 22:2; 1Kl 2:37, przyp. w NW).

Od czasów prawego Abla, którego krew ‛wołała z ziemi’, jedną z najbardziej obrzydliwych rzeczy są dla Jehowy ‛ręce przelewające krew niewinną’ (Rdz 4:10; Prz 6:16, 17; Ps 5:6). Już dawno temu Bóg uświadomił ludziom świętość krwi: gdy Noe z rodziną wyszli z arki, poinformował ich, jak surowe konsekwencje ma ponieść każdy, kto by przelał czyjąś krew (Rdz 9:6; 37:21, 22; 42:22).

Z czasem wydano prawa ustalające, za jakie przestępstwa grozi kara śmierci, dzięki czemu łatwiej było uniknąć obciążenia się winą krwi. Przelaniu niewinnej krwi miały też zapobiegać jeszcze inne rozporządzenia. Na płaskim dachu domu należało zrobić balustradę, żeby nikt z niego nie spadł (Pwt 22:8). Właściciel musiał pilnować, by jego byk nie bódł ludzi (Wj 21:29). Zabicie złodzieja włamującego się w nocy nie pociągało za sobą winy krwi; inaczej było jednak, gdyby zdarzyło się to za dnia (Wj 22:2, 3). Dla ochrony nieumyślnego zabójcy przed mścicielem krwi wyznaczono miasta schronienia (Lb 35:25; Pwt 19:9, 10; Joz 20:2, 3; zob. MŚCICIEL KRWI). Gdyby Ezechiel nie wywiązał się ze swych obowiązków strażnika Izraela, spadłaby na niego krew jego rodaków (Eze 3:18, 20; 33:6, 8). Pomaga nam to zrozumieć, co miał na myśli apostoł Paweł, gdy powiedział, że nie jest splamiony niczyją krwią (Dz 18:6; 20:26).

Pismo Święte wspomina o osobach wolnych od winy krwi, ale też podaje ostrzegawcze przykłady ludzi, którzy się nią obarczyli. Saul najpierw uniknął winy krwi, gdy powstrzymał się od uśmiercenia Dawida, lecz potem się nią obciążył, gdy nierozsądnie zabił niektórych Gibeonitów (1Sm 19:5, 6; 2Sm 21:1). Również inni w różny sposób ściągnęli na siebie winę krwi (Sdz 9:24; 2Sm 1:16; 4:6-12). Dawid ustrzegł się jej, gdy posłuchał ostrzeżenia Jehowy przekazanego za pośrednictwem Abigail (1Sm 25:24-26, 31, 33). Jerozolima została zniszczona w 607 r. p.n.e., gdyż była winna rażącego przelewu krwi (Eze 22:2-4; 23:37, 45). Fałszywi przywódcy religijni współcześni Jezusowi nie mogli zrzucić z siebie winy krwi, podobnie jak ich odpowiednicy z czasów Jeremiasza, gdyż jedni i drudzy mieli szaty splamione krwią wiernych sług Jehowy (Jer 2:34; Mt 23:35, 36; 27:24, 25; Łk 11:50, 51). Na Babilonie Wielkim ciąży tak ogromna wina krwi, że o „nierządnicy” tej powiedziano, iż jest pijana krwią sług Jehowy (Obj 17:5, 6; 18:24).

Ludzie winni krwi rzeczywiście nie są godni przeżyć nawet połowy swych dni, jak to ujął Dawid (Ps 55:23). Wzorem Dawida wszyscy powinni się modlić o to, by Jehowa uwolnił ich od winy za przelanie krwi i od tych, którzy są nią obarczeni (Ps 51:14; 59:2; 139:19). W proroczej Księdze Objawienia przepowiedziano, że już niedługo nadejdzie chwila, gdy ku czci Jehowy rozlegnie się doniosła pieśń z powodu ostatecznego unicestwienia Babilonu Wielkiego i pomszczenia krwi wszystkich niewinnych (Obj 19:1, 2).

Chrześcijańskie Pisma Greckie ukazują trzy dziedziny, w których chrześcijanin mógłby obciążyć się przed Bogiem winą krwi: 1) morderstwo, czyli przelanie krwi — dotyczy to tych, którzy bezpośrednio lub pośrednio popierają organizacje obciążone winą krwi (np. Babilon Wielki [Obj 17:6; 18:2, 4] albo inne organizacje, które przelały mnóstwo niewinnej krwi [Obj 16:5, 6; por. Iz 26:20, 21]); 2) picie lub spożywanie krwi pod jakąkolwiek postacią (Dz 15:20) i 3) powstrzymywanie się od głoszenia dobrej nowiny o Królestwie i tym samym pozbawianie ludzi dostępu do zbawiennych informacji (Dz 18:6; 20:26, 27; por. Eze 33:6-8).

Zobacz TŁOCZNIA.

Zobacz WINOROŚL.

Zobacz WINO I MOCNY NAPÓJ; WINOROŚL.

W językach, w których spisano Biblię, jest kilka wyrazów odnoszących się do wina (hebr. tiròsz [Rdz 27:28, 37; Oz 2:8, 9, 22] i chémer [Pwt 32:14; Iz 27:2] oraz jego aram. odpowiednik chamár [Dn 5:1, 2, 4, 23]; gr. gleúkos [Dz 2:13]). Ale najczęściej w takim znaczeniu występuje w Biblii hebrajskie słowo jájin. Po raz pierwszy użyto go w Rodzaju 9:20-24, gdzie opisano, jak po potopie Noe zasadził winnicę, a potem upił się pochodzącym z niej winem. Greckie słowo oínos (będące w zasadzie odpowiednikiem hebr. jájin) pierwszy raz pojawia się w wypowiedzi Jezusa o tym, że nowego, częściowo sfermentowanego wina nie wlewa się do starych bukłaków, gdyż ciśnienie wywołane fermentacją mogłoby je rozsadzić (Mt 9:17; Mk 2:22; Łk 5:37, 38).

Hebrajski termin szechár zazwyczaj odnosi się do różnych mocnych napojów alkoholowych otrzymywanych z granatów, daktyli, fig itp. (Lb 28:7; Pwt 14:26; Ps 69:12). Słowo ʽasís, które w Pieśni nad Pieśniami 8:2 oznacza „świeży sok” z granatów, w innych wersetach odnosi się do wina, na co wskazuje kontekst (Iz 49:26; Jl 1:5). A hebrajskie sòweʼ to prawdopodobnie piwo (Iz 1:22; Nah 1:10).

Wyrób wina. W zależności od odmiany winorośli i klimatu panującego w danym regionie Palestyny winogrona zbierano w sierpniu lub we wrześniu. Obchodzone na początku jesieni Święto Szałasów przypadało właściwie już po winobraniu (Pwt 16:13). Owoce umieszczano w wapiennych kadziach, gdzie mężczyźni deptali je, na ogół boso, śpiewając przy tym pieśni (Iz 16:10; Jer 25:30; 48:33). Ta stosunkowo delikatna metoda nie powodowała miażdżenia szypułek i pestek, toteż tanina wydostawała się tylko ze skórek owoców, dzięki czemu wino miało dobrą jakość — było łagodne dla podniebienia (PnP 7:9). Niekiedy zamiast deptać winogrona, rozgniatano je za pomocą ciężkich kamieni (zob. TŁOCZNIA).

Najlepsze wino uzyskuje się z soku otrzymanego na początku tłoczenia winogron, oddzielonego od reszty moszczu. Fermentacja zaczyna się już w kadziach jakieś sześć godzin po rozgnieceniu winogron, przebiega powoli i trwa kilka miesięcy. Zawartość alkoholu w naturalnych winach wynosi od 8 do 16 procent, ale można ją zwiększyć, dodając potem spirytusu. Jeśli winogrona zawierają mało cukru i fermentacja trwa za długo lub jeśli wino nie jest dobrze zabezpieczone przed utlenieniem, powstaje ocet (Rut 2:14).