przypomnienie”. Anioł polecił mu też sprowadzić z Joppy Piotra (Dz 10:1-22).

Po przybyciu apostoła Korneliusz w otoczeniu „swych krewnych oraz najbliższych przyjaciół” rzekł do niego: „Wszyscy jesteśmy tu teraz obecni przed Bogiem, aby usłyszeć wszystko, co ci Jehowa nakazał powiedzieć” (Dz 10:24, 33). „Kiedy Piotr jeszcze mówił (...), duch święty zstąpił na wszystkich słyszących to słowo”. W ten oto sposób zgromadzeni ludzie — a wśród nich Korneliusz wymieniony jako najwybitniejszy — zostali pierwszymi nieobrzezanymi poganami, czyli nie-Żydami, którzy otrzymali „wspaniałomyślny dar ducha świętego” (Dz 10:44, 45). Zaraz potem ochrzczono ich w wodzie. O późniejszym życiu i czynach Korneliusza nic już nie wiadomo.

Dlaczego nawrócenie się Korneliusza było szczególnym wydarzeniem?

Chociaż Korneliusz znał pisma proroków, dawał Żydom jałmużnę, bał się Boga, ciągle modlił się do Niego i używał Jego imienia, Jehowa, to wbrew pewnym opiniom nie był prozelitą należącym do społeczności żydowskiej. Z Biblii wynika niezbicie, że był nieobrzezanym poganinem. W przeciwnym razie Piotr — który wiedział, co Prawo mówiło o osiadłym przybyszu — nie powiedziałby, że przebywanie z tym „człowiekiem innego rodu” jest dla niego jako Żyda niedozwolone (Kpł 19:33, 34; Dz 10:28). Gdyby Korneliusz był prozelitą, sześciu Żydów towarzyszących Piotrowi nie ‛zadziwiłoby się’ na widok wylania ducha świętego „na ludzi z narodów” (Dz 10:45; 11:12). A ponadto po co „zwolennicy obrzezania” mieliby wtedy toczyć z Piotrem spór w tej sprawie? (Dz 11:2).

W rzeczywistości Korneliusz był pierwociną nieobrzezanych pogan, którzy przyjęli chrystianizm. Odtąd już poganie nie musieli przed wejściem w skład zboru chrześcijańskiego zostawać żydowskimi prozelitami — takimi jak etiopski eunuch. W tamtej historycznej chwili Piotr oświadczył: „Z całą pewnością dostrzegam, że Bóg nie jest stronniczy, lecz w każdym narodzie godny jego upodobania jest człowiek, który się go boi i czyni to, co prawe” (Dz 10:34, 35). W dniu Pięćdziesiątnicy 33 r. Piotr pierwszy udostępnił Żydom możliwość należenia do „Drogi”, a teraz pierwszy zaniósł dobrą nowinę o wybawieniu nieobrzezanym poganom. Także Jakub był zdania, że właśnie w tym momencie „Bóg po raz pierwszy zwrócił uwagę na narody” (Dz 15:7, 14).

Bardziej lub mniej ozdobne przybranie głowy noszone przez znakomite osobistości, np. przez królów, królowe lub innych władców, kapłanów czy też ludzi z jakiegoś względu wyróżnionych. Po potopie korona stała się symbolem władzy, godności, potęgi i zaszczytnej pozycji.

Najdawniejsze korony miały zapewne postać diademu (hebr. nézer), prostej opaski, która początkowo prawdopodobnie służyła do przytrzymywania długich włosów, a później zaczęła być używana jako królewska ozdoba głowy nawet wśród ludów noszących krótkie włosy. Takie diademy widać na rzeźbach z Egiptu, Niniwy i Persepolis. W późniejszych czasach robiono je w różnych kolorach i wzorach, w zależności od pozycji noszących je osób. Mogły mieć ok. 5 cm szerokości i być wykonane z lnu, jedwabiu, a nawet srebra czy złota, oraz wysadzane drogimi kamieniami. Czasami zakładano je na miękkie nakrycie głowy. Z obręczy niektórych diademów promieniście rozchodziły się na zewnątrz ramiona.

Hebrajskie słowo nézer, tłumaczone na „diadem” (2Kn 23:11), może też oznaczać coś wybranego, oddzielonego lub poświęconego — np. arcykapłan miał na sobie „znak poświęcenia, olejek do namaszczania od swego Boga” (Kpł 21:10-12; por. Pwt 33:16, przyp. w NW). Biorąc pod uwagę to znaczenie słowa nézer, w Przekładzie Nowego Świata słusznie oddano je jako „znak poświęcenia”, gdy odnosi się do złotej płytki umocowanej na zawoju arcykapłana. Wypisano na niej słowa: „Świętość należy do Jehowy” (Wj 29:6; 39:30, przyp. w NW; por. BT; Kpł 8:9).

Diadem był symbolem władzy hebrajskich królów, np. Saula (2Sm 1:10). Jednakże w języku hebrajskim ozdobne przybranie głowy było najczęściej określane słowem ʽataráh, które jest zazwyczaj tłumaczone na „korona”, a wywodzi się od czasownika ʽatár („otaczać”; por. Ps 5:12) i wcale nie musi oznaczać diademu. Korona (ʽataráh), którą Dawid zdobył jako łup w Rabbie (ammonickiej), spoczywała wcześniej na głowie ich bożka Malkama. Nie wiadomo, jak wyglądała, ale ważyła „talent złota [ok. 34 kg] i były w niej drogocenne kamienie”. Skoro była tak ciężka, zapewne „spoczęła na głowie Dawida” tylko na chwilę; być może Dawid chciał w ten sposób zamanifestować zwycięstwo nad tym fałszywym bożkiem (1Kn 20:2; zob. MOLOCH).

Korony mogły być wykonane z oczyszczonego złota (Ps 21:3) i ozdobione drogocennymi kamieniami (2Sm 12:30). Niekiedy łączono ze sobą kilka diademów — prawdopodobnie tak wyglądała „wspaniała korona” (Hi 31:36). Wyrażenie „okazała korona” z Zachariasza 6:14 po hebrajsku dosłownie znaczy „korony”, ale towarzyszący mu czasownik występuje w liczbie pojedynczej. Dlatego wydaje się, że w tym wypadku liczba mnoga wskazuje na dostojeństwo i wspaniałość.

Niewiernemu Sedekiaszowi, ostatniemu królowi judzkiemu, Jehowa polecił: „Usuń zawój i zdejmij koronę”. Może tu chodzić o królewski zawój, na który nakładano koronę (por. Ps 21:3; Iz 62:3). Oba symbole władzy miały zostać odłożone, gdyż Bóg postanowił, że nikt nie będzie zasiadał na „tronie Jehowy” (1Kn 29:23), dopóki nie nadejdzie Jego mesjański Król (Rdz 49:10; Eze 21:25-27).

W Estery 1:11; 2:17; 6:6-10 wspomniano o „królewskim nakryciu głowy” i „królewskiej ozdobie głowy”, noszonych w imperium perskim. Hebrajski odpowiednik tych określeń (kéter) pochodzi od słowa katár („otaczać”) (por. Sdz 20:43). Biblia nie opisuje, jak wyglądało to „królewskie nakrycie głowy”, ale perscy władcy na co dzień nosili sztywną czapkę z tkaniny lub filcu owiniętą niebiesko-białą przepaską, pełniącą funkcję diademu.

Władca zjednoczonego Egiptu nosił nakrycie głowy powstałe z połączenia korony Dolnego Egiptu (ścięty czerwony kołpak podwyższony w tylnej części, ze wznoszącym się ukośnie drutem zawiniętym do góry) i korony Górnego Egiptu (biały, wysoki, owalny kołpak, zwężający się u góry w kształcie gałki). Koronę faraona zazwyczaj zdobił ureus (wizerunek egipskiej świętej kobry). Nakrycie głowy władców asyryjskich, zwane mitrą, często było ozdobione wzorami kwiatowymi i owinięte przepaskami z jedwabiu albo lnu. Miało kształt ściętego stożka i przypominało współczesny fez, choć było wyższe. Grecy i Rzymianie nosili prostsze korony; niekiedy były to promieniste diademy lub wieńce.

Jehowa wspomniał o tym, że mężczyźni wkładali na ręce Oholi i Oholiby bransoletki, a na ich głowy — „piękne korony” (Eze 23:36, 42). W minionych wiekach bogate, dostojne Arabki nosiły na nakryciach głowy złote obręcze wysadzane klejnotami. Być może podobnie zdobiły głowy niektóre kobiety w starożytności.

Greckim słowem tłumaczonym na „koronę” jest stéfanos. Rzymscy żołnierze, szydząc z królewskiej pozycji Chrystusa i zapewne chcąc mu przysporzyć cierpień, upletli koronę z cierni i włożyli mu na głowę (Mt 27:29; Mk 15:17; Jn 19:2). Wysuwane są różne hipotezy, jeśli chodzi o to, z jakiej rośliny wykonano tę koronę, ale pisarze Ewangelii tego nie precyzują.

Z okazji zawodów sportowych wykonywano korony w postaci wieńców lub girland z kwiatów (2Tm 2:5). Zwycięzcy igrzysk greckich zazwyczaj otrzymywali wieńce z liści drzew, przyozdobione kwiatami: w igrzyskach pytyjskich był to wieniec laurowy, w istmijskich (urządzanych niedaleko Koryntu) — sosnowy, a w olimpijskich — wieniec z gałązek dzikiego drzewa oliwnego.

Znaczenie przenośne. Dzielną żonę nazwano „koroną dla tego, kto ją ma”, gdyż jej przykładne zachowanie przysparza mężowi szacunku i uznania (Prz 12:4). Symboliczna niewiasta Syjon została ukazana jako „piękna korona” w ręku Jehowy, co może wskazywać na to, iż Bóg ją ukształtował i niejako trzyma wysoko, by inni mogli ją podziwiać (Iz 62:1-3).

Paweł ze swymi współpracownikami przyczynił się do powstania zboru w Tesalonice. Nazwał go „koroną radosnego uniesienia”, ponieważ był on dla niego źródłem ogromnej radości (1Ts 2:19, 20; por. Flp 4:1).

Siwizna przypomina wspaniałą „koronę piękna, gdy się ją znajduje na drodze prawości” — życie przeżyte w bojaźni wobec Jehowy jest piękne w Jego oczach i zasługuje na szacunek ludzi, stanowiąc dobry przykład (Prz 16:31; por. Kpł 19:32). Mądrość, podobnie jak korona, wywyższa tego, kto ją posiada, i przysparza mu szacunku (Prz 4:7-9). Jezus Chrystus, na pewien okres uczyniony „nieco niższym od aniołów”, później został „ukoronowany chwałą i szacunkiem [jako niebiańska istota duchowa zajął stanowisko nieporównanie wyższe od aniołów] za wycierpienie śmierci” (Heb 2:5-9; Flp 2:5-11). Namaszczeni duchem naśladowcy Jezusa w nagrodę za wierność otrzymują w niebie „niewiędnącą koronę chwały”, która jest „niezniszczalna” (1Pt 5:4; 1Ko 9:24-27; 2Tm 4:7, 8; Obj 2:10). Ale niewierność w odniesieniu do ziemskich spraw Królestwa pociąga za sobą utratę tej niebiańskiej korony. Dlatego wyniesiony do chwały Jezus Chrystus zachęcał: „Trzymaj mocno, co masz, żeby nikt nie wziął twej korony” (Obj 3:11).

Występujące w Chrześcijańskich Pismach Greckich słowo diádema jest tłumaczone we współczesnych przekładach na „diadem”. Zawsze symbolizuje godność królewską, zarówno rzeczywistą, jak i taką, którą ktoś sobie uzurpuje. „Wielki smok barwy ognistej” (Szatan Diabeł) ma diadem na każdej ze swych siedmiu głów (Obj 12:3, 9). Diadem zdobi też każdy z dziesięciu rogów symbolicznej siedmiogłowej „bestii wychodzącej z morza” (Obj 13:1). Jezus Chrystus, zwany Wiernym i Prawdziwym, ma na głowie „wiele diademów”; otrzymał je od Jehowy, który ma prawo