„Każdy jest doświadczany, gdy go pociąga i nęci jego własne pragnienie. Potem pragnienie, gdy stanie się płodne, rodzi grzech; z kolei grzech, gdy zostanie popełniony, wydaje śmierć” (Jak 1:13-15). W ten sposób troje buntowników — wspomniany anioł, Ewa i Adam — korzystając z otrzymanej od Boga wolnej woli, świadomie zaprzepaściło swój stan bezgrzeszności i obrało drogę grzechu (zob. DOSKONAŁOŚĆ; GRZECH).

Istota kwestii spornej. Co w ten sposób zakwestionowano? Kogo oczernił i zniesławił anioł, nazwany później Szatanem Diabłem, którego swym buntowniczym postępkiem poparł Adam? Czy w wątpliwość podano sam fakt, że Jehowa posiada najwyższą władzę? Czy zagrożona została suwerenna pozycja Boga? Nie, ponieważ Jehowa niezaprzeczalnie ma najwyższą władzę i niedościgłą moc i nikt w niebie ani na ziemi nie może Mu tego odebrać (Rz 9:19). Wyzwanie rzucone przez Szatana musiało więc dotyczyć prawowitości i prawości zwierzchnictwa Boga — tego, czy sprawuje je w sposób szlachetny i prawy oraz w najlepszym interesie swych poddanych. Świadczą o tym słowa skierowane do Ewy: „Czy Bóg rzeczywiście powiedział, iż nie z każdego drzewa ogrodu wolno wam jeść?” Wąż dał tym do zrozumienia, że Bóg uczynił rzecz nie do wiary — nałożył przesadne ograniczenie, odmawiając ludziom czegoś, co im się słusznie należy (Rdz 3:1).

Czym było „drzewo poznania dobra i zła”?

Sięgnięcie po owoc z „drzewa poznania dobra i zła” było wyrazem buntu Adama i Ewy. Stwórca jako Władca Wszechświata miał pełne prawo wydać zakaz dotyczący wspomnianego drzewa, gdyż Adam, będąc istotą stworzoną, nie zaś niezależną, podlegał pewnym ograniczeniom i powinien był to akceptować. W interesie pokoju i harmonii we wszechświecie wszystkie rozumne stworzenia miały uznawać i popierać zwierzchnictwo Stwórcy. Adam powinien to rozumieć i powstrzymać się od jedzenia owoców z owego drzewa. Jako przyszły ojciec całej ludzkości powinien być posłuszny i lojalny nawet w najdrobniejszej sprawie. W grę wchodziła zasada: „Kto jest wierny w najmniejszym, jest też wierny w wielkim, a kto jest nieprawy w najmniejszym, jest też nieprawy w wielkim” (Łk 16:10). Adam był w stanie okazywać takie doskonałe posłuszeństwo. Owoc drzewa sam w sobie zapewne nie miał żadnych szkodliwych właściwości. (Zakaz nie dotyczył stosunków płciowych, ponieważ Bóg wcześniej polecił pierwszym ludziom ‛napełnić ziemię’ [Rdz 1:28]. Jak mówi Biblia, chodziło o owoc rzeczywistego drzewa). Czego symbolem było to drzewo, trafnie wyjaśnia przypis do Rodzaju 2:17 zamieszczony w przekładzie Pisma Świętego Starego Testamentu wydanym pod patronatem Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego (Pallottinum, Poznań 1962):

„Najprawdopodobniej drzewo poznania dobrego i złego symbolizuje możność osobistego decydowania o tym, co dobre, a co złe, bez oglądania się na zakaz Boży.

„Takiej wiedzy nie mógł Stwórca udzielić ludziom. Samowolne sięgnięcie po tę wiedzę było zamachem na najwyższą władzę Boga. Dokonali zaś tego zamachu pierwsi ludzie przez spożycie owocu z drzewa zakazanego. Ponieważ drzewo było przedmiotem zakazu, stąd jego nazwa drzewa poznania dobrego i złego”.

Słudzy Boży oskarżeni o samolubstwo. Podniesiona kwestia ma też dodatkowy aspekt, związany z tym, co Szatan powiedział Bogu o Jego wiernym słudze Hiobie. Zapytał: „Czyż za nic Hiob boi się Boga? Czy ty sam nie posadziłeś żywopłotu wokół niego i wokół jego domu, i wokół wszystkiego, co ma dookoła? Pracy jego rąk pobłogosławiłeś, a jego dobytek mnoży się na ziemi. Ale dla odmiany wyciągnij, proszę, swą rękę i dotknij wszystkiego, co ma, i zobacz, czy nie będzie cię przeklinał prosto w twarz”. Ponadto wystąpił z zarzutem: „Skórę za skórę — i wszystko, co człowiek ma, da za swą duszę” (Hi 1:9-11; 2:4). A zatem Szatan oskarżył Hioba, że posłusznie służy Bogu nie z serca, lecz z samolubnych przyczyn, dla osobistych korzyści. Tym samym zarzucił Bogu, że nie sprawuje zwierzchnictwa w odpowiedni sposób, oraz zakwestionował lojalność ludzi wobec tego zwierzchnictwa. W gruncie rzeczy twierdził, że jeśli będzie mógł poddać ich próbie, to żaden człowiek na ziemi nie pozostanie lojalny względem władzy Jehowy.

Jehowa postanowił odpowiedzieć na te zarzuty. Nie dlatego, jakoby sam nie był pewny, czy sprawuje władzę w sposób prawy. Niczego nie musiał sobie udowadniać. To z miłości do swych rozumnych stworzeń wyznaczył czas na wyjaśnienie tej sprawy. Zgodził się, by na oczach całego wszechświata Szatan poddał ludzi próbie. Jednocześnie swoim stworzeniom dał wspaniałą sposobność — mogły udowodnić, że Diabeł jest kłamcą, oraz oczyścić z oszczerczych zarzutów nie tylko imię Boże, ale też własne. Szatan w swym samouwielbieniu ‛został wydany w stan umysłu niegodny upodobania’. Słowa, które wypowiedział do Ewy, ujawniają sprzeczność w jego rozumowaniu (Rz 1:28). Z jednej strony oskarżał Boga o krzywdzące, niesprawiedliwe sprawowanie zwierzchnictwa, a z drugiej liczył chyba na Jego rzetelność: Najwyraźniej sądził, że jeśli udowodni słuszność swego zarzutu co do lojalności stworzeń Bożych, Jehowa poczuje się zobowiązany pozostawić go przy życiu.

Konieczność rozstrzygnięcia kwestii spornej. Rozstrzygnięcie omawianej kwestii spornej ma istotne znaczenie dla wszystkich żyjących stworzeń, ponieważ dotyczy ona ich stosunku do zwierzchnictwa Boga. Po jej wyjaśnieniu już nigdy nie trzeba będzie do niej wracać. Wydaje się oczywiste, że Jehowa pragnął, aby wszystkie pytania związane z tą kwestią były dokładnie znane i rozumiane. Podjęte przez Niego działania wzbudzają zaufanie do Jego niezmienności oraz sprawiają, że w oczach osób, które opowiadają się za Jego zwierzchnictwem, staje się ono bardziej realne i pożądane (por. Mal 3:6).

Kwestia natury moralnej. Kwestia sporna nie dotyczy zatem mocy, potęgi Bożej; jest to przede wszystkim kwestia natury moralnej. Ponieważ jednak Bóg jest niewidzialny, a Szatan usilnie stara się zaślepić ludziom umysły, to nierzadko podają oni w wątpliwość zarówno moc, jak i nawet samo istnienie Jehowy (1Jn 5:19; Obj 12:9). Nie rozumieją, dlaczego Bóg okazuje cierpliwość i życzliwość, i coraz bardziej utwierdzają się w swej buntowniczej postawie (Kzn 8:11; 2Pt 3:9). Dlatego lojalne służenie Bogu wymaga wiary i wiąże się z cierpieniami (Heb 11:6, 35-38). Niemniej Jehowa postanowił, że wszyscy dowiedzą się o Jego zwierzchnictwie i imieniu. Egipskiemu faraonowi powiedział: „Właśnie w tym celu zostawiłem cię przy życiu, by ci pokazać swoją moc i by moje imię oznajmiano po całej ziemi” (Wj 9:16). Podobnie temu światu i jego bogu, Szatanowi Diabłu, dał pewien okres na istnienie i trwanie w niegodziwości, ale wyznaczył też czas ich zagłady (2Ko 4:4; 2Pt 3:7). Psalmista w swej proroczej modlitwie rzekł: „Aby wiedziano, że ty, który masz na imię Jehowa, ty sam jesteś Najwyższym nad całą ziemią” (Ps 83:18). A sam Jehowa przysiągł: „Ugnie się przede mną każde kolano, każdy język przysięgnie, mówiąc: ‚Zaiste, w Jehowie jest zupełna prawość oraz siła’” (Iz 45:23, 24).

Zasięg kwestii spornej. Kogo dotyczy omawiana kwestia? Skoro do grzechu został namówiony człowiek, i to przez anioła, który również zgrzeszył, kwestia ta objęła także stworzenia niebiańskie, a nawet jednorodzonego Syna Bożego, istotę najbliższą Jehowie. Ów Syn, który zawsze czynił to, co się podoba Ojcu, gorąco pragnął stanąć w obronie zwierzchnictwa Jehowy (Jn 8:29; Heb 1:9). Bóg wyznaczył go do tego zadania i wysłał na ziemię, by tu urodził się jako syn dziewicy Marii (Łk 1:35). Jezus był doskonały i zachował tę doskonałość oraz nienaganność przez całe życie, aż do haniebnej śmierci (Heb 7:26). Przed śmiercią powiedział: „Teraz odbywa się sąd nad tym światem; teraz władca tego świata zostanie wyrzucony precz” oraz: „Nadchodzi władca świata. A on nic we mnie nie ma” (Jn 12:31; 14:30). Szatan nie znalazł w Chrystusie niczego, co pozwoliłoby mu złamać jego nieskazitelną lojalność, dlatego został uznany za pokonanego, zasługującego na ‛wyrzucenie’. Jezus ‛zwyciężył świat’ (Jn 16:33).

Jezus Chrystus jako Obrońca prawowitości zwierzchnictwa Jehowy. A zatem Jezus Chrystus dowiódł ponad wszelką wątpliwość, że Diabeł jest kłamcą i że człowiek w każdej próbie czy doświadczeniu może dochować wierności Bogu. Dlatego Wszechwładny Bóg uczynił Jezusa Wykonawcą swych zamierzeń i posłuży się nim do usunięcia z wszechświata wszelkiego zła, w tym także Diabła. Jezus, przed którym ‛zegnie się wszelkie kolano’ i którego ‛uzna za Pana wszelki język’, będzie sprawował tę władzę „ku chwale Boga, Ojca” (Flp 2:5-11; Heb 2:14; 1Jn 3:8).

W wyznaczonym zakresie Syn panuje w imieniu swego Ojca i ‛obróci wniwecz’ wszelkie rządy i władze, które się przeciwstawiają zwierzchnictwu Jehowy. Apostoł Paweł wyjawia, że następnie Jezus Chrystus złoży największy hołd zwierzchnictwu Jehowy, bo „gdy już wszystko będzie mu podporządkowane, wtedy również sam Syn podporządkuje się temu, który mu wszystko podporządkował, tak by Bóg był wszystkim dla każdego” (1Ko 15:24-28).

Z Księgi Objawienia wynika, że po zakończeniu Tysiącletniego Panowania Chrystusa — czyli po okresie, gdy położy on kres wszelkiej władzy usiłującej rywalizować ze zwierzchnictwem Jehowy — Diabeł na krótko odzyska swobodę. Spróbuje na nowo podnieść kwestię sporną, ale wtedy nie trzeba będzie poświęcać dużo czasu temu, co już rozstrzygnięto. Szatan i jego stronnicy zostaną na zawsze unicestwieni (Obj 20:7-10).

Inni, którzy stanęli po stronie Jehowy. Chociaż Chrystus swą wiernością jednoznacznie wykazał, że w kwestii spornej Bóg ma rację, innym także pozwolono dowodzić tego swoją postawą (Prz 27:11). O rezultatach niezłomnej lojalności Chrystusa, obejmującej ofiarną śmierć, apostoł Paweł napisał: „Przez jeden akt usprawiedliwienia dochodzi w wypadku ludzi wszelkiego pokroju do uznania ich za prawych, ku życiu” (Rz 5:18). Chrystus został uczyniony Głową „ciała”, czyli zboru (Kol 1:18), którego członkowie tak jak on zachowują lojalność aż do śmierci. A Chrystus cieszy się, że będą mogli być jego współdziedzicami, sprawującymi z nim władzę w Królestwie (Łk 22:28-30; Rz 6:3-5; 8:17; Obj 20:4, 6). Wierni słudzy Boga z czasów starożytnych, oczekując spełnienia Jego obietnic, pozostali wobec Niego lojalni, chociaż byli niedoskonali (Heb 11:13-16). Podobnie uczyni wielu innych, którzy ostatecznie zegną kolana w dowód szczerego uznania prawości Boga i prawowitości Jego zwierzchnictwa. Słusznie więc psalmista proroczo śpiewał: „Wszystko, co oddycha, niechaj wysławia Jah. Wysławiajcie Jah!” (Ps 150:6).

Dusze żyjące, które nie są ludźmi (por. Lb 31:28). Hebrajskie słowo behemáh odnosi się do większych czworonogów, na ogół do zwierząt domowych, choć czasem też do dzikich. Tłumaczone jest na „zwierzęta domowe”, „zwierzęta czworonożne”, „dobytek” lub „bydło” (Rdz 1:26; 9:10; 34:23; Ps 107:38). Wyraz rémes, oddawany jako „poruszające się zwierzęta” lub „stworzenia pełzające”, pochodzi od rdzenia ramás, który znaczy „ruszać się; pełzać” (Rdz 1:28, przyp. w NW; por. BT, wyd. III; 6:20; Eze 8:10). Natomiast wyraz chajjáh, dosłownie „żywe stworzenie”, jest używany w odniesieniu do „dzikich zwierząt” (Rdz 1:28; 3:14; Iz 56:9). Greckim odpowiednikiem tych określeń jest wyraz zòion („żywe stworzenie”), tłumaczony też na ‛zwierzę’ (Obj 4:7; 2Pt 2:12).

Biblia informuje, że Jehowa Bóg stworzył zwierzęta ‛według ich rodzajów’, czyli najwyraźniej stworzył pierwszych przedstawicieli każdej istniejącej dziś rodziny (Rdz 1:25). Niniejsze hasło dotyczy głównie zwierząt lądowych.

Bóg powierzył doskonałemu człowiekowi panowanie nad różnymi stworzeniami na ziemi, słusznie więc zlecił Adamowi nadanie im nazw (Rdz 1:26; 2:19, 20). Podporządkowanie zwierząt człowiekowi nałożyło na niego obowiązek opiekowania się nimi, za co miał być zawsze odpowiedzialny przed Bogiem (Łk 12:48).

Zwierzęta z natury odczuwają strach przed człowiekiem, który ma nad nimi władzę (Rdz 9:2, 3). Według przyrodników dzikie zwierzęta, takie jak lampart czy kobra królewska, na ogół uciekają przed ludźmi i atakują ich wtedy, gdy są zaskoczone, sprowokowane, osaczone lub ranne. Niektórzy twierdzą, iż tygrys staje się ludojadem tylko wówczas, gdy zmuszają go do tego okoliczności, np. gdy nie może złowić zwierzyny wskutek starości lub jakiejś rany albo dlatego, że została ona wytrzebiona przez człowieka.

Zwierzęta zabijano już przed potopem, żeby pozyskać z nich skóry na ubranie albo żeby złożyć je na ofiarę (Rdz 3:21; 4:4). Dopiero jednak po potopie Jehowa zezwolił Noemu i jego rodzinie spożywać mięso zwierząt, pod warunkiem że najpierw je wykrwawią (Rdz 9:3, 4). Chociaż więc człowiek mógł zabijać zwierzęta na pokarm, nie wolno mu było tego robić dla przyjemności ani w celu popisania się zręcznością, co niewątpliwie czynił Nimrod, który przeciwstawiał się Bogu (Rdz 10:9).

Zdaniem krytyków obecność zwierząt na odosobnionych lądach i wyspach, takich jak Australia czy Nowa Zelandia, świadczy o tym, że nie wszystkie zwierzęta lądowe przebywające poza arką zginęły w potopie. Ale z odkryć oceanografów wynika, że niegdyś istniały pomosty lądowe łączące oddalone dziś od siebie lądy i wyspy. Na przykład Grzbiet Śródatlantycki prawdopodobnie wystawał kiedyś ponad powierzchnię oceanu. Być może było więcej takich grzbietów i zanim znikły pod powierzchnią wody, mogły nimi wędrować zwierzęta. Inne badania oceanograficzne wskazują, że na pd. Pacyfiku istniał kiedyś ogromny kontynent obejmujący Australię i wiele wysp. Jeśli tak było, to zwierzęta nie miałyby kłopotów z dotarciem na te tereny.

Zwierzęta czyste i nieczyste. Rozróżnienie to pojawiło się, gdy Bóg polecił Noemu wprowadzić do arki po siedem sztuk zwierząt czystych i po dwie sztuki zwierząt nieczystych (Rdz 7:2, 3, 8, 9). Ponieważ wtedy nie wolno jeszcze było jeść mięsa, podział ten prawdopodobnie był oparty na tym, które zwierzęta nadawały się na ofiarę dla Jehowy. Dlatego po wyjściu z arki Noe wiedział, które z nich są czyste i mogą zostać ofiarowane na ołtarzu (Rdz 8:20). Noego i jego rodziny nie obowiązywały wtedy żadne ograniczenia co do rodzaju spożywanego mięsa; wskazują na to słowa Jehowy: „Wszelkie poruszające się zwierzę, które żyje, może służyć wam za pokarm” (Rdz 9:3).

A zatem prawo Boże dane Izraelitom wprowadzało nowy podział, gdyż uznawało pewne zwierzęta za czyste i nadające się na pokarm, a inne