w złoto Ofirem (1Kl 9:26-28). Nieco później wspomniano o „flocie okrętów Tarszisz”, którą Salomon utrzymywał na morzu „przy flocie Chirama” i która raz na trzy lata przywoziła złoto, srebro, kość słoniową, małpy i pawie (1Kl 10:22). Jak się uważa, terminem „okręty Tarszisz” z czasem zaczęto określać typ statków, toteż w pewnym leksykonie podano, że chodziło o „duże statki morskie, zdolne dopłynąć do Tarszisz” (A Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, red. F. Brown, S. R. Driver i C. A. Briggs, 1980, s. 1077). Podobnie angielska nazwa „Indiaman” oznaczała pierwotnie okręt kursujący między Europą a Indiami, a z biegiem lat przylgnęła do wszystkich statków tego typu, bez względu na ich port macierzysty czy docelowy. Pozwala to zrozumieć, dlaczego w 1 Królów 22:48 powiedziano, że król Jehoszafat (936-911 p.n.e.) „zbudował okręty Tarszisz, by płynęły do Ofiru po złoto”.

Jednakże w Księdze 2 Kronik czytamy, że okręty Salomona raz na trzy lata „wyruszały do Tarszisz” (2Kn 9:21). Również okręty Jehoszafata miały ‛popłynąć do Tarszisz’, a kiedy uległy rozbiciu, „nie można już było popłynąć do Tarszisz” (2Kn 20:36, 37). Wynikałoby stąd, że izraelskie „okręty Tarszisz” żeglowały nie tylko do Ofiru, lecz także po wodach Morza Śródziemnego. Stwarza to rzecz jasna pewien problem, ponieważ przynajmniej niektóre z tych statków budowano w Ecjon-Geber nad zatoką Akaba (1Kl 9:26). Aby dotrzeć na Morze Śródziemne, musiałyby pokonać jakiś kanał między Morzem Czerwonym a Nilem lub okrążyć Afrykę. Chociaż nie da się w żaden sposób ustalić szczegółowego przebiegu szlaków żeglugowych (łącznie z kanałami) w czasach Salomona i Jehoszafata, to nie ma też powodów, żeby kwestionować wiarogodność relacji o ich morskich przedsięwzięciach.

W proroctwach. Tarszisz najwyraźniej było ważnym partnerem handlowym kupieckiego Tyru, a w pewnym okresie może nawet źródłem jego największych bogactw. W Hiszpanii od najdawniejszych czasów istniały kopalnie, w których eksploatowano obfite złoża srebra, żelaza, cyny i innych metali (por. Jer 10:9; Eze 27:3, 12). Dlatego zapowiadając upadek Tyru, prorok Izajasz opisuje, jak okręty Tarszisz, które dotarły do Kittim (Cypr, gdzie mogły mieć ostatni postój w drodze na wsch.), ‛wyją’ na wieść o tym, że ów bogaty port został złupiony (Iz 23:1, 10, 14).

Inne proroctwa przepowiadają, że Bóg pośle do Tarszisz niektórych swoich sług, by mówili tam o Jego chwale (Iz 66:19), i że „okręty Tarszisz” sprowadzą z daleka synów Syjonu (Iz 60:9). „Królowie Tarszisz i wysp” zapłacą daninę królowi wyznaczonemu przez Jehowę (Ps 72:10). Z kolei według Ezechiela 38:13 „kupcy z Tarszisz” wraz z innymi kupieckimi ludami okażą samolubne zainteresowanie propozycją Goga z Magog, by złupić lud zebrany ponownie przez Jehowę. Podobnie jak inne symbole hardości, pychy i wyniosłości, również okręty Tarszisz zostaną poniżone, wywyższony zaś będzie tylko sam Jehowa — ‛w dniu, który należy do Jehowy Zastępów’ (Iz 2:11-16).

Bóstwo czczone przez Awwitów, których król Asyrii osiedlił na terytorium Samarii po uprowadzeniu na wygnanie Izraelitów z dziesięcioplemiennego królestwa (2Kl 17:31). Według Talmudu Babilońskiego Tartak miał postać osła (Sanhedrin 63b). Opierając się na założeniu, że imię Tartak jest podobne do słowa tar-tach (w pers. języku pahlawi: „gęsta ciemność; bohater ciemności”), niektórzy sugerują, iż mógł on być demonem świata podziemnego. Jednakże krótka wzmianka o Tartaku w Piśmie Świętym nie pozwala na wyciągnięcie jednoznacznych wniosków co do natury tego boga.

Jak wynika z dokumentów asyryjskich, określenie „tartan” było tytułem wysokiego urzędnika, prawdopodobnie ustępującego rangą tylko królowi. W dziele Ancient Near Eastern Texts (1974, s. 274) James B. Pritchard tak opisał porządek tytułów obowiązujący w asyryjskich listach eponimów: „Później o kolejności decydowała pozycja urzędnika w hierarchii; najwyższy urzędnik (tartanu) pojawiał się zaraz po królu, a inni dworzanie (...) i namiestnicy najważniejszych prowincji występowali w ustalonym porządku” (zob. CHRONOLOGIA [Spisy eponimów („limmu”)]). W pewnej inskrypcji asyryjskiego króla Asurbanipala, znajdującej się obecnie w Muzeum Brytyjskim, można przeczytać: „Bardzo się rozgniewałem z powodu tych wydarzeń, moja dusza była rozpalona. Wezwałem turtanu, namiestników i ich pomocników i natychmiast wydałem rozkaz” (Ancient Near Eastern Texts, s. 296).

Król Sancherib wysłał tartana razem z innymi urzędnikami, m.in. rabszakiem, wielkim podczaszym występującym w roli królewskiego rzecznika, by zażądali kapitulacji Jerozolimy. Tartana wymieniono na pierwszym miejscu, być może ze względu na jego najwyższe stanowisko (2Kl 18:17, 28-35). Za czasów proroka Izajasza asyryjski król Sargon II wysłał tartana, by zdobył miasto Aszdod (Iz 20:1).