W czasach apostołów duża kraina we wsch. części Azji Mniejszej. Odznaczała się stosunkowo chłodnym klimatem i była rzadko porośnięta lasami. Zajmowała płaskowyż, którego większa część leży na wysokości ok. 900 m n.p.m. Na przestrzeni dziejów jej granice często się zmieniały, ale ogólnie rzecz biorąc była położona między Pontem na pn., Galacją i Likaonią na zach., Cylicją i górami Taurus na pd. oraz Armenią i górnym Eufratem na wsch. Mieszkańcy Kapadocji zajmowali się wypasaniem owiec, hodowali bydło i szlachetne konie oraz uprawiali pszenicę.

Za czasów Cyrusa Kapadocja została włączona do imperium perskiego i podzielona na dwie satrapie: Pont i Kapadocję. Później miała własnych królów będących wasalami syryjskiej dynastii Seleucydów. W r. 17 n.e. cesarz Tyberiusz uczynił ją prowincją rzymską, zarządzaną przez prokuratora. W r. 70 Wespazjan połączył ją z Armenią, przez co stała się ważną prowincją graniczną na wsch. cesarstwa. Kapadocja miała znaczenie strategiczne ze względu na przechodzące przez nią drogi. Jedna z nich biegła z Tarsu nad Morzem Śródziemnym przez Wrota Cylicyjskie (przełęcz w górach Taurus), przecinała Kapadocję i dochodziła do prowincji Pont i portów nad Morzem Czarnym.

Rodowici mieszkańcy Kapadocji byli najwyraźniej potomkami Jafeta, ale od II w. p.n.e. pojawiały się tam osady żydowskie. Żydzi z Kapadocji byli obecni w Jerozolimie na święcie Pięćdziesiątnicy w r. 33 n.e. (Dz 2:9). Zapewne przyczyniło się to do wczesnego rozwoju chrystianizmu na tym obszarze, toteż chrześcijanie z Kapadocji znaleźli się wśród adresatów pierwszego listu Piotra (1Pt 1:1).

(hebr. ʼawijjonáh).

Roślina, której owoce stanowią przyprawę. Hebrajski wyraz ʼawijjonáh, występujący w Kaznodziei 12:5, oddano w Biblii gdańskiej przez „żądza” („i żądza go ominie”). Jednakże tłumacze wielu współczesnych przekładów (Bp, BT, BWP, NŚ) uznali, że pisarz Księgi Kaznodziei, przedstawiając we wspomnianym rozdziale metaforyczny opis sędziwego człowieka, również w tym miejscu użył przenośni i że słowo ʼawijjonáh odnosi się do kaparów (pobudzających apetyt). Pogląd ten znajduje poparcie w greckiej Septuagincie, łacińskiej Wulgacie, syryjskiej Peszitcie i w przekładach arabskich.

Kapar ciernisty (Capparis spinosa) może osiągnąć wysokość nawet 1 m, ale zazwyczaj płoży się po ziemi niczym winorośl. Rozpowszechniony w Izraelu, często wyrasta ze skalnych szczelin bądź pnie się po ścianach lub ruinach tak jak bluszcz. Ma cierniste pędy z intensywnie zielonymi, owalnymi liśćmi. Kwitnie w maju, okrywając się dużymi białymi kwiatami, z których środka wychodzą fioletowe pręciki (ILUSTRACJA, t. 1, s. 543).

Częściej niż jagody kapara wykorzystuje się jego młode pąki. Marynowane stosuje się jako przyprawę pobudzającą łaknienie; właściwość tę znano już w starożytności. Tak więc pisarz Księgi Kaznodziei najwyraźniej chciał powiedzieć, że nawet kapary nie potrafią wzniecić u starszego człowieka niknącego apetytu.

Zanim powstał zbór chrześcijański, kapłani oficjalnie reprezentowali Jehowę wobec Jego prawdziwych chwalców, których pouczali o Nim i o Jego prawach. Występowali też przed Bogiem w ich imieniu, wstawiając się za nimi i składając za nich ofiary. W Hebrajczyków 5:1 wyjaśniono: „Każdy arcykapłan wzięty spośród ludzi jest ustanowiony dla dobra ludzi w sprawach dotyczących Boga, aby składać dary i ofiary za grzechy”. „Kapłan” to po hebrajsku kohén, a po grecku hiereús.

W najdawniejszych czasach. W czasach patriarchalnych kapłanem w rodzinie był ojciec, a po jego śmierci pierworodny syn. Już Noe usługiwał swym bliskim w charakterze kapłana (Rdz 8:20, 21). Patriarcha Abraham przenosił się ze swą liczną rodziną z miejsca na miejsce, a tam, gdzie obozował, budował ołtarze i składał ofiary dla Jehowy (Rdz 12:7, 8; 13:4; 14:14). Bóg powiedział o nim: „Zapoznałem się z nim, żeby nakazywał swym synom i swemu domowi po sobie, by stale strzegli drogi Jehowy celem wprowadzania w czyn prawości i sądu” (Rdz 18:19). Tak samo postępowali Izaak i Jakub (Rdz 26:25; 31:54; 35:1-7, 14) oraz Hiob. Ten ostatni co prawda nie był Izraelitą, lecz przypuszczalnie dalekim krewnym Abrahama, niemniej regularnie składał Jehowie ofiary za swe dzieci, mówiąc: „Może zgrzeszyli moi synowie i przeklęli Boga w swym sercu” (Hi 1:4, 5; zob. też 42:8). Jednakże żaden z tych mężczyzn nie został w Biblii określony słowem kohén czy hiereús. Natomiast patriarchę Jetrę, teścia Mojżesza, nazywano „kapłanem [kohén] Midianu [„midianickim”]” (Wj 2:16; 3:1; 18:1).

Zupełnie wyjątkowym kapłanem (kohén) był Melchizedek, król Salem. Biblia nic nie mówi o jego pochodzeniu, narodzinach ani śmierci, nie wspomina też o żadnym jego poprzedniku ani następcy. Był zarazem królem i kapłanem. Kapłaństwo Melchizedeka przewyższało kapłaństwo lewickie, bo gdy Abraham dawał mu dziesięcinę i został przez niego pobłogosławiony, wraz z nim dziesięcinę tę niejako zapłacił również Lewi, będący jeszcze w lędźwiach swego praojca (Rdz 14:18-20; Heb 7:4-10). Pod tym względem król Salem wyobrażał Jezusa Chrystusa, „kapłana na wieki na sposób Melchizedeka” (Heb 7:17).

Wśród potomków Jakuba (Izraela) patriarcha, czyli głowa rodu, był dla swych bliskich także kapłanem, i to najwyraźniej aż do czasu ustanowienia przez Boga kapłaństwa lewickiego. Dlatego gdy Bóg przyprowadził Izraelitów do góry Synaj, nakazał: „Niech uświęcą się także kapłani, którzy regularnie zbliżają się do Jehowy, by Jehowa nie wystąpił gwałtownie przeciwko nim” (Wj 19:22). Działo się to jeszcze przed wyznaczeniem Lewitów na kapłanów. Jednakże Aaron mógł do pewnego miejsca towarzyszyć Mojżeszowi, ponieważ później on i jego potomkowie otrzymali urząd kapłański (Wj 19:24). W ten sposób Bóg już wtedy dał do zrozumienia, że postanowił dokonać zmiany w kwestii kapłaństwa: funkcji tej nie mieli odtąd pełnić ojcowie rodzin, lecz mężczyźni z rodu Aarona.

Po zawarciu przymierza Prawa. Kiedy Jehowa podczas dziesiątej plagi zgładził pierworodnych Egipcjan, uświęcił dla siebie wszystkich pierworodnych Izraelitów, przebywających jeszcze wtedy w niewoli (Wj 12:29; Lb 3:13). Odtąd pierworodni w Izraelu stali się własnością Jehowy, który mógł im wyznaczyć specjalną służbę, np. mianować ich wszystkich kapłanami i opiekunami przybytku. Ponieważ jednak zadanie to postanowił powierzyć członkom plemienia Lewiego, wziął ich w zamian za pierworodnych mężczyzn z pozostałych 12 plemion (potomkowie Efraima i Manassesa, synów Józefa, byli liczeni jako dwa plemiona). Podczas spisu okazało się, że owych pierworodnych w wieku od miesiąca wzwyż jest o 273 więcej niż Lewitów, toteż Bóg nakazał, by za każdego zapłacić cenę okupu w wysokości pięciu sykli (11 dolarów) (Lb 3:11-16, 40-51). Pieniądze te przekazano Aaronowi i jego synom, których Jehowa nieco wcześniej wyznaczył na kapłanów w Izraelu (Lb 1:1; 3:6-10).

Przez długi czas tylko Izraelici mieli sposobność wejścia w skład „królestwa kapłanów i narodu świętego” (Wj 19:6). Ale gdy jako naród odrzucili Syna Bożego, zaszczyt ten udostępniono również innym ludziom (por. Mt 21:43; 1Pt 2:7-10).

Początkowo Królem Izraelitów był Jehowa. Później jednak powierzył panowanie rodowi Dawida. Królowie z tej dynastii sprawowali władzę świecką w imieniu Jehowy, który dalej pozostawał niewidzialnym Królem Izraela. Mówiono o nich, że zasiadają na „tronie Jehowy” (1Kn 29:23). Natomiast kapłaństwo niezmiennie pozostawało w rękach potomków Aarona. A zatem zarówno królowie, jak i kapłani Jehowy Boga, pełniący „świętą służbę”, wywodzili się wyłącznie z narodu izraelskiego (Rz 9:3, 4).

Ustanowienie kapłaństwa. Kapłan musi zostać powołany przez samego Boga, nie może objąć tego urzędu z własnej inicjatywy (Heb 5:4). Jehowa postanowił, że Jego kapłani będą „po czas niezmierzony” wywodzić się z domu Aarona, wyodrębnionego spośród Kehatytów, jednego z trzech głównych rodów plemienia Lewiego (Wj 6:16; 28:43). Najpierw jednak Mojżesz (który też był Lewitą), jako pośrednik przymierza Prawa i przedstawiciel Boga, uświęcił Aarona oraz jego synów i ‛napełnił ich ręce mocą’, wyznaczając ich na kapłanów, co opisano w 29 rozdz. Wyjścia i 8 rozdz. Kapłańskiej. Wprowadzenie ich na urząd trwało siedem dni — najpewniej od 1 do 7 Nisan 1512 r. p.n.e. (zob. WPROWADZENIE NA URZĄD). Nowo mianowani kapłani zaczęli usługiwać Izraelitom następnego dnia, 8 Nisan.

Kwalifikacje. Jehowa wyraźnie podał, jakim wymaganiom muszą odpowiadać członkowie rodu Aarona, którzy będą usługiwali przy Jego ołtarzu. Kapłan musiał być zdrowy fizycznie i nie mógł mieć żadnej ułomności. W przeciwnym razie nie wolno mu było składać na ołtarzu ofiar ani zbliżać się do zasłony oddzielającej w przybytku Miejsce Święte od Najświętszego. Mógł jednak korzystać z dziesięcin i „rzeczy świętych” przeznaczonych na pokarm dla kapłanów (Kpł 21:16-23).

Wiek wstępowania do służby nie został bezpośrednio podany, choć Kehatyci objęci spisem przy górze Synaj mieli od 30 do 50 lat (Lb 4:3). Lewici rozpoczynali usługiwanie w sanktuarium w wieku 25 lat (za czasów Dawida obniżono tę granicę do 20 lat) (Lb 8:24; 1Kn 23:24). Lewici niebędący kapłanami kończyli obowiązkową służbę w przybytku w wieku 50 lat, natomiast kapłani nie przechodzili w stan spoczynku (Lb 8:25, 26; zob. STAN SPOCZYNKU).

Źródło utrzymania. Potomkowie Lewiego nie otrzymali w dziedzictwie osobnej ziemi, lecz zostali ‛rozproszeni w Izraelu’ — dostali 48 miast, w których mieli zamieszkać ze swymi rodzinami i stadami. Trzynaście z tych miast przypadło kapłanom (Rdz 49:5, 7; Joz 21:1-11), a jedno, Hebron, było miastem schronienia (Joz 21:13). Jehowa tak wyjaśnił, dlaczego nie przydzielił plemieniu Lewiego dziedzicznej posiadłości: „Ja jestem twoim