w pieśni zawierającej jakąś wskazówkę co do sposobu wykonania. W Psalmie 9:16 obok wyrazu Sela występuje określenie „higgajon”, które bywa kojarzone z muzyką graną na harfie.

(prawdopodobnie od rdzenia oznaczającego: „skakać [z radości]”).

Syn Nadaba, potomek Jerachmeela z plemienia Judy. Umarł, nie mając synów (1Kn 2:25, 30).

Warowny port nad Morzem Śródziemnym obsługujący Antiochię Syryjską, położony ok. 20 km na pd. zach. od niej. Oba miasta łączyła droga, a żeglowna rzeka Orontes przepływająca przez Antiochię uchodziła do morza nieco na pd. od Seleucji. Około 47 r. n.e. Paweł z Barnabasem wypłynęli z Seleucji w pierwszą podróż misjonarską (Dz 13:4). Chociaż w późniejszych relacjach z Dziejów Apostolskich nie wymieniono już nazwy tego portu, zapewne miał on związek z opisanymi w nich wydarzeniami (Dz 14:26; 15:30-41). Żeby odróżnić tę Seleucję od innych miejscowości na Bliskim Wschodzie noszących w starożytności tę samą nazwę, niekiedy określano ją jako Seleucja Pieria. Na pd. od jej pozostałości leży dziś współczesne tureckie miasto Samandağı. Port w Seleucji został z czasem zamulony osadami naniesionymi przez Orontes.

(„imię; sława”).

Jeden z trzech synów Noego, od których po ogólnoziemskim potopie „wywodzi się cała ludność ziemi” (Rdz 6:10; 9:18, 19).

Chociaż ci trzej synowie konsekwentnie są wymieniani jako „Sem, Cham i Jafet”, nie ma całkowitej pewności co do tego, w jakiej kolejności się urodzili. Okoliczność, iż Sem jest wymieniany jako pierwszy, nie musi oznaczać, że był pierworodnym synem Noego, gdyż pierworodny syn Sema (Arpachszad) pojawia się w rodowodach na trzecim miejscu (Rdz 10:22; 1Kn 1:17). Hebrajski tekst Rodzaju 10:21 można oddać w różny sposób; niektóre przekłady nazywają Sema „bratem Jafeta, najstarszego [„starszego”, Bg]”, podczas gdy inne mówią o nim „starszy brat Jafeta” (Bp, BT, Bw, KUL, Wk). Również starożytne przekłady nie są zgodne w tej sprawie — Septuaginta, przekład Symmacha i Targum Onkelosa przedstawiają Jafeta jako starszego, a Pięcioksiąg samarytański, łacińska Wulgata i przekłady syryjskie uznają Sema za starszego brata Jafeta. Świadectwo innych fragmentów Biblii zdaje się jednak wskazywać, że Sem był drugim synem Noego, młodszym od Jafeta.

Biblia podaje, że synowie Noego zaczęli się rodzić, gdy miał on 500 lat (2470 p.n.e.), a potop nastał w 600 roku jego życia (Rdz 5:32; 7:6). Sem miał już żonę przed potopem (Rdz 6:18), a pierwszy syn, Arpachszad, urodził mu się dwa lata po potopie (2368 p.n.e.), gdy Sem miał 100 lat (Rdz 11:10). To by znaczyło, że Sem urodził się Noemu, gdy ten miał 502 lata (2468 p.n.e.); a ponieważ wydaje się, że Chama nazwano „najmłodszym synem” (Rdz 9:24), Jafet logicznie byłby pierwszym synem, który urodził się, gdy Noe miał 500 lat.

Po Arpachszadzie Semowi urodzili się inni synowie (i córki), m.in.: Elam, Aszszur, Lud i Aram (Rdz 10:22; 11:11). W równoległym sprawozdaniu w 1 Kronik 1:17 po Aramie wymieniono jeszcze „Uca i Chula, i Getera, i Masza”, ale z Rodzaju 10:23 wynika, iż byli to synowie Arama. Biblia i inne źródła historyczne wskazują więc, że Sem był przodkiem ludów semickich: Elamitów, Asyryjczyków, pierwotnych Chaldejczyków, Hebrajczyków, Aramejczyków (Syryjczyków), różnych plemion arabskich i być może także Lidyjczyków z Azji Mniejszej. Oznaczałoby to, że ludność wywodząca się od Sema zasiedliła głównie pd.-zach. część kontynentu azjatyckiego, zajmując większą część obszaru Żyznego Półksiężyca oraz znaczną część Półwyspu Arabskiego (zob. hasła dotyczące poszczególnych synów Sema).

Kiedy Sem i jego brat Jafet przykryli nagość Noego, gdy pewnego razu się upił, okazali mu szacunek nie tylko jako ojcu, ale też jako człowiekowi, którym Bóg się posłużył do ocalenia ich podczas potopu (Rdz 9:20-23). W późniejszym błogosławieństwie Noe wskazał, że potomkowie Sema będą cieszyć się szczególnym uznaniem Boga i przyczynią się do uświęcenia Jego imienia, gdyż nazwał Jehowę „Bogiem Sema” (Rdz 9:26). To właśnie od Sema, za pośrednictwem jego syna Arpachszada, pochodził Abraham, któremu obiecano, że poprzez jego potomstwo zostaną pobłogosławione wszystkie rodziny ziemi (Rdz 12:1-3; 22:15-18; 1Kn 1:24-27). Zapowiedź Noego, iż Kanaan stanie się „niewolnikiem” Sema, spełniła się, gdy Kananejczycy zostali podbici przez Semitów podczas izraelskiego podboju ziemi Kanaan (Rdz 9:26).

Po urodzeniu się Arpachszada Sem żył jeszcze 500 lat i zmarł w wieku 600 lat (Rdz 11:10, 11). A zatem zmarł jakieś 13 lat po śmierci Sary (1881 p.n.e.) i 10 lat po ślubie Izaaka z Rebeką (1878 p.n.e.). W związku z tym niektórzy uważają, że Sem mógł być Melchizedekiem (co znaczy: „król prawości”), królem i kapłanem, któremu Abraham dał dziesięcinę (Rdz 14:18-20). Biblia jednak tego nie potwierdza, a apostoł Paweł wskazał, że nie zachowały się ani rodowody, ani inne dodatkowe informacje dotyczące Melchizedeka, tak iż stanowi on stosowny pierwowzór Chrystusa Jezusa, który jest Królem i Kapłanem na zawsze (Heb 7:1-3).

(„Jehowa wspiera”).

Lewita, wnuk Obed-Edoma, za panowania Dawida ustanowiony odźwiernym po pd. stronie sanktuarium. Semachiasza i jego cielesnych braci pochwalono za dzielną służbę (1Kn 26:1, 4, 6-8, 15).

Potomek Dawida; przodek Marii, matki Jezusa (Łk 3:26).

1. Okres odpoczynku charakteryzujący się przerwaniem świadomej aktywności, konieczny dla zachowania zdrowia i życia. Z jego znaczenia zdawał sobie sprawę Jezus Chrystus, toteż troszczył się o to, by uczniowie mieli czas trochę wytchnąć (Mk 6:31). Przykład Jezusa pokazuje, że nawet doskonały człowiek potrzebuje odpoczynku i snu (por. Mk 4:38).

Spokojny i ożywczy sen zależy m.in. od tego, czy ktoś się napracuje (Kzn 5:12), ma czyste sumienie (por. Ps 32:3-5), nie zamartwia się niepotrzebnie i czy ufa Jehowie (Ps 3:5; 4:8; Prz 3:24-26). Poza tym sługa Boży zadowala się tym, co niezbędne (por. 1Tm 6:8), i nie poświęca niezliczonych godzin na mozolną pracę, która pozbawiałaby go potrzebnego snu i nie przynosiła mu rzeczywistych korzyści (por. Ps 127:1, 2).

Oczywiście niekiedy słudzy Boży spędzają noce bezsennie. Jeżeli nie jest to spowodowane chorobą bądź innymi cierpieniami czy też niepomyślnymi okolicznościami, może wynikać z troski o współwyznawców i o rozwój religii prawdziwej (2Ko 6:3-5; 11:23, 27; por. Ps 132:3-5, gdzie wspomniano nie o literalnym śnie, lecz o zaprzestaniu działania). Chrześcijanie nie powinni jednak pozwalać, by sen z powiek spędzało im niepotrzebne zamartwianie się o dobra materialne (Kzn 5:12; por. Mt 6:25-34). Jeśli zaś chodzi o niegodziwców, to są usatysfakcjonowani dopiero wtedy, gdy zrobią coś złego: „Nie zasną, dopóki nie popełnią zła, a sen ich odbiega, dopóki nie przywiodą kogoś do potknięcia” (Prz 4:16).

Chociaż sen jest ważny, to nie należy ‛kochać snu’ (Prz 20:13). „Lenistwo sprowadza głęboki sen” — powoduje, że ktoś jest bezczynny, gdy powinien działać (Prz 19:15). Jeśli dana osoba woli spać — czyli być nieaktywna — w czasie, kiedy trzeba pracować, to wybiera styl życia, który w końcu doprowadzi ją do ubóstwa (Prz 6:9-11; 10:5; 24:33, 34).

W odróżnieniu od ludzi Jehowa Bóg nie drzemie ani nie potrzebuje snu. Jego słudzy mogą więc być pewni, że w każdej chwili jest w stanie udzielić im koniecznej pomocy (Ps 121:3, 4). Nieraz wprawdzie bywa przyrównywany do kogoś śpiącego, ale tylko wtedy, gdy ma własne, uzasadnione powody, by zwlekać z działaniem — np. w stosunku do osób, które podają się za członków Jego ludu, lecz okazują się niewierne (Ps 44:23; 78:65).

Czujność duchowa. Kiedy apostoł Paweł zachęcał chrześcijan z Rzymu, żeby nie byli ospali i żeby nie zapominali o swych powinnościach, napisał: „Już nastała godzina, abyście się przebudzili ze snu, bo teraz nasze wybawienie jest bliżej niż wtedy, gdyśmy uwierzyli. Noc bardzo się posunęła; dzień się przybliżył. Odłóżmy więc uczynki typowe dla ciemności, a nałóżmy oręż światła. Chodźmy przyzwoicie jak za dnia, nie w hulankach i pijatykach, nie w niedozwolonym współżyciu i rozpasaniu, nie w waśni i zazdrości” (Rz 13:11-13; por. Ef 5:6-14; 1Ts 5:6-8; Obj 16:15). Kto wikła się w niegodziwe praktyki lub krzewi fałszywe nauki, ten niejako śpi — nie czyni bowiem tego, co prawe — toteż jeśli chce zyskać Boże uznanie, musi się ocknąć.

Zestawienie snu ze śmiercią. Jak wiadomo, w czasie snu cyklicznie powtarzają się różne fazy i stadia. Sen płytszy przeplata się z głębokim. Ze snu głębokiego bardzo trudno kogoś obudzić. Osoba taka zupełnie nie wie, gdzie jest i co się z nią dzieje. Nie wykazuje świadomie żadnej aktywności. Podobnie umarli „nie są świadomi niczego” (Kzn 9:5, 10; Ps 146:4). Dlatego śmierć — czy to człowieka, czy zwierzęcia — bywa przyrównywana do snu (Ps 13:3; Jn 11:11-14; Dz 7:60; 1Ko 7:39; 15:51; 1Ts 4:13). Psalmista napisał: „Od zgromienia przez ciebie, Boże Jakuba, twardo zasnął zarówno woźnica, jak i koń” (Ps 76:6; por. Iz 43:17). Ludzie nigdy by nie powstali ze snu śmierci, gdyby Bóg nie postanowił ich obudzić (por. Hi 14:10-15; Jer 51:39, 57; zob. ZMARTWYCHWSTANIE).

Jednakże sen bywa też przeciwstawiany śmierci. O zmarłej dziewczynce Chrystus Jezus powiedział: „Dziewczynka nie umarła, lecz śpi” (Mt 9:24; Mk 5:39; Łk 8:52). Ponieważ zamierzał ją wskrzesić, zapewne wyjaśnił tymi słowami, że nie przestała żyć na zawsze, ale że będzie przypominać kogoś obudzonego ze snu. Nie została nawet pogrzebana ani nie upłynęło tyle czasu, by jej ciało zaczęło się rozkładać, jak to było w wypadku Łazarza (Jn 11:39, 43, 44). Jezus mógł się tak wypowiedzieć, ponieważ działał z upoważnienia Ojca, „który ożywia umarłych i który nazywa rzeczy nie