aż do Tyru (Ps 72:15; Iz 60:6; Eze 27:2, 22-24). Pewna gliniana pieczęć znaleziona w Betel poświadcza istnienie wymiany handlowej między Palestyną a pd. Arabią. Odkrycia dokonane podczas wykopalisk w Marib nasuwają wniosek, że Sabejczycy byli stosunkowo pokojowym ludem, zajmującym się handlem. W swej stolicy wybudowali ogromną świątynię dla boga księżyca.

Królowa Szeby. Jakiś czas po ukończeniu przez Salomona wielu przedsięwzięć budowlanych odwiedziła go „królowa Szeby”, która usłyszała ‛wieść o nim w związku z imieniem Jehowy’. Królowa ta, niewymieniona w Biblii z imienia, przybyła do Jerozolimy z „nader okazałym orszakiem, z wielbłądami niosącymi olejek balsamowy i bardzo dużo złota, i drogocenne kamienie” (1Kl 10:1, 2). Jak sugeruje sposób jej podróżowania i rodzaj prezentów, pochodziła z królestwa Szeby w pd.-zach. części Półwyspu Arabskiego. Wskazuje na to również wypowiedź Jezusa, że była „królową z południa” i że „przyszła (...) z krańców ziemi” (Mt 12:42). Z punktu widzenia mieszkańców Jerozolimy rzeczywiście przybyła z odległych stron znanego wówczas świata (Ps 72:10; Jl 3:8). Marib było oddalone od Ecjon-Geber, leżącego na pn. krańcu Morza Czerwonego, o jakieś 1900 km.

Zgodnie ze słowami Jezusa królowa Szeby przyszła, „aby usłyszeć mądrość Salomona” (Łk 11:31). To, co od niego usłyszała, a także dobrobyt w jego królestwie oraz mądre zorganizowanie służby zrobiły na niej ogromne wrażenie. Powiedziała, że szczęśliwi są jego słudzy, którzy mogą słuchać jego mądrości, i błogosławiła Jehowę za wyniesienie Salomona na tron (1Kl 10:2-9; 2Kn 9:1-9). Wręczyła mu 120 talentów złota (równowartość ok. 46 242 000 dolarów) oraz olejek balsamowy i drogocenne kamienie. Sama otrzymała od niego dary, które najwyraźniej przewyższyły wartością przywiezione przez nią skarby, po czym wróciła do swego kraju (2Kn 9:12, BT, Bw, BWP).

Chrystus oznajmił, że królowa ta „powstanie na sąd” i potępi pokolenie żyjące w I w. n.e. (Mt 12:42; Łk 11:31). Odbyła bowiem wyczerpującą podróż, by posłuchać mądrości Salomona, natomiast niewierni Żydzi, którzy tylko podawali się za sług Jehowy, mieli dostęp do kogoś znacznie większego niż Salomon — do Jezusa, a nie zwracali na niego uwagi.

7. Prawdopodobnie jedno z miast-enklaw przyznanych plemieniu Symeona w pd. części Judy (Joz 19:2). Nazwa ta nie występuje ani w analogicznym sprawozdaniu z 1 Kronik 4:28-32, ani wśród miast przydzielonych pierwotnie plemieniu Judy (Joz 15:26). Ponieważ w Jozuego 19:2-6 powiedziano o 13 miejscowościach, ale wymieniono 14 nazw, zdaniem niektórych uczonych Szeba i Beer-Szeba tworzyły dwie części tego samego miasta, przy czym Szeba była starsza. Jeśli jednak Szeba stanowiła oddzielną miejscowość, to mogła być tożsama z Szemą, występującą na liście miast w Jozuego 15:26-32.

1. Kapłan, który za panowania Dawida grał na trąbie w pochodzie towarzyszącym Arce Przymierza w drodze do Jerozolimy (1Kn 15:3, 24).

2. Założyciel rodu kapłańskiego, który za dni Jojakima, następcy arcykapłana Jeszui, był reprezentowany przez Józefa (Neh 12:12, 14). Na podobnej liście kapłanów towarzyszących Zerubbabelowi w r. 537 p.n.e. zamiast Szebaniasza występuje Szechaniasz (Neh 12:1-7). Członek tego rodu lub jakiś kapłan o tym samym imieniu potwierdził przymierze zawarte przez naród za czasów namiestnika Nehemiasza (Neh 10:1, 4, 8).

3. Lewita lub przedstawiciel rodziny lewickiej o takim imieniu, żyjący w czasach Ezdrasza i Nehemiasza. Przewodniczył Żydom w modlitwie wyznającej grzechy, po której zaproponowali i opatrzyli pieczęcią przymierze zobowiązujące do wierności (Neh 9:4, 5, 38; 10:1, 9, 10).

4. Inny Lewita, który potwierdził ową „wiarogodną umowę” bądź w imieniu własnym, bądź w imieniu swego przodka (Neh 9:38; 10:9, 12).

(„kamieniołomy”).

Miejsce, do którego mieszkańcy Aj ścigali Izraelitów, niezdolnych do stawienia im oporu z powodu grzechu (Joz 7:5). Nic o nim nie wiadomo poza tym, że leżało blisko Aj. Niektórzy tłumacze zamiast nazwy „Szebarim” oddali to hebrajskie określenie jako „kamieniołomy” (Bw).

Nazwa żydowskiego miesiąca księżycowego — jedenastego w kalendarzu religijnym, a piątego w kalendarzu świeckim — używana po niewoli babilońskiej (Pwt 1:3; 1Kn 27:14; Za 1:7). Miesiąc ten obejmował część stycznia i lutego. Znaczenie jego nazwy jest niepewne.

Szebat wypada w środku zimy, w porze deszczowej, ale już po okresie największych opadów. W okolicach Jerozolimy średnia temperatura wynosi wówczas ok. 7°C, a wzdłuż wybrzeża Morza Śródziemnego ok. dziesięciu stopni więcej. Zimowy krajobraz ożywiają różowe i białe kwiaty drzewa migdałowego — pierwsze zwiastuny nadchodzącej wiosny.

Biblia nie wspomina, by na miesiąc Szebat przypadały jakieś święta.