wraz ze swymi 15 synami i 20 sługami zaopiekował się jego dziedzictwem (2Sm 9:2-12 [na ogół uważa się, że wyrażenie „przy moim stole”, występujące w wersecie 11, jest pomyłką kopisty i pierwotnie brzmiało: „przy stole Dawida”; możliwe też, że Ciba dosłownie powtórzył wypowiedź króla]). Kiedy na skutek buntu Absaloma Dawid uciekł z Jerozolimy, Ciba dostarczył mu niezbędne zapasy żywności oraz juczne zwierzęta. Nie zabrał jednak ze sobą Mefiboszeta, choć ten chciał z nim wyruszyć, a Dawidowi powiedział, że Mefiboszet celowo został w Jerozolimie, bo ma nadzieję na odzyskanie królestwa dla domu Saula. Król, nie wnikając w sprawę głębiej, przydzielił wtedy Cibie dobra Mefiboszeta (2Sm 16:1-4).

Ciba jako jeden z pierwszych powitał Dawida, gdy ten wrócił po zdławieniu rebelii. Potem na spotkanie królowi wyszedł Mefiboszet i opowiedział mu o oszustwie i oszczerstwach Ciby. Po tych wyjaśnieniach Dawid zadecydował, że majątek ma być podzielony między Cibę i Mefiboszeta. Ten ostatni jednak oświadczył: „Niech [Ciba] weźmie nawet całe [pole], skoro mój pan, król, przyszedł w pokoju do swego domu” (2Sm 19:17, 24-30).

(„hiena”; prawdopodobnie: „mała hiena”).

Szejk w ziemi Seir (Rdz 36:20, 29, 30; 1Kn 1:38, 40b). Jego wnuczka Oholibama poślubiła Ezawa (Rdz 36:2, 14, 24, 25). Jeśli chodzi o przypuszczalne wyjaśnienie, dlaczego Cibeona nazwano zarówno Chiwwitą, jak i Chorytą, zob. CHORYCI.

(„gazela”).

Głowa domu patriarchalnego w plemieniu Beniamina; syn Szacharaima i jego żony Chodesz (1Kn 8:1, 8-10).

Przełęcz, którą za panowania króla Jehoszafata (936-ok. 911 p.n.e.) wtargnęły do Judy wojska Moabitów, Ammonitów i Ammonimitów. Na ogół utożsamia się ją z Wadi Hasasa (Nachal Chacacon), znajdującym się ok. 15 km na pd. wsch. od miejsca uznawanego za Tekoę i ok. 10 km na pn. zach. od En-Gedi (2Kn 20:1, 2, 16, 20).

Warowne miasto na terytorium plemienia Naftalego (Joz 19:32, 35). Jego dokładne położenie jest nieznane.

(hebr. ʽégel).

Młody byk. Cielęta składano w ofierze (Kpł 9:2, 3), a przy szczególnych okazjach tuczne cielęta lub byczki zabijano i przyrządzano z nich posiłek (Rdz 18:7, 8; 1Sm 28:24; Łk 15:23).

Wzmianka o ‛rozcięciu cielca na dwoje i przejściu między jego częściami’ nawiązuje do starożytnego zwyczaju towarzyszącego zawieraniu przymierza lub przyjmowaniu na siebie poważnych zobowiązań (por. Rdz 15:9-21). Jeremiasz niewątpliwie wspomniał o tym, żeby podkreślić wagę przymierza, które Żydzi zawarli z Bogiem i które zobowiązywało ich do oswobodzenia rodaków będących niewolnikami (Jer 34:17-19).

Znaczenie przenośne. Niewierni Izraelici zostali skorygowani niczym niedoświadczone „cielę, którego nie ćwiczono” do noszenia jarzma (Jer 31:18). Do tucznych cieląt przyrównano najemnych żołnierzy Egiptu, którzy zamiast przeciwstawić się Babilończykom, mieli rzucić się do ucieczki (Jer 46:21, 26). O tych, którzy boją się imienia Bożego, powiedziano, że po zagładzie zuchwałych i niegodziwych wyruszą i będą tupotać jak tuczne cielęta wypuszczone z zagrody (Mal 4:1, 2).

Kult cielca. Kult cielca to pierwsza wspomniana w Biblii forma bałwochwalstwa, w jaką uwikłali się Izraelici po wyjściu z Egiptu. Gdy Mojżesz otrzymywał na górze prawo Boże, ludzie zaczęli się niecierpliwić i przyszli do Aarona z prośbą, żeby uczynił im boga. Ze złotych kolczyków przyniesionych przez Izraelitów Aaron ukształtował lany posąg cielca, czyli młodego byka (Ps 106:19, 20). Uważano, że przedstawia on Jehowę, a urządzone następnego dnia święto nazwano „świętem dla Jehowy”. Izraelici składali ofiary złotemu cielcowi, kłaniali się mu, jedli i pili przed nim oraz bawili się, śpiewali i tańczyli (Wj 32:1-8, 18, 19; Neh 9:18).

Ów lany cielec niekoniecznie był cały ze złota. Izajasz wspomniał o lanym posągu, który rzemieślnik pokrywa złotem (Iz 40:19). Być może więc cielec ten był zrobiony z drewna i potem tylko pokryty złotem. Gdy później Mojżesz go spalił, drewniany środek się zwęglił, a warstwa złota częściowo lub całkowicie się stopiła. To, co zostało, czyli złoto i węgiel drzewny, starto na proch, który Mojżesz rozsypał po wodzie (Wj 32:20; Pwt 9:21).

Bałwochwalcza religia Egipcjan, którzy za bogów uznawali krowy, byki i inne zwierzęta, niewątpliwie wywarła na Izraelitów wielki wpływ i przyczyniła się do tego, że wkrótce po wyzwoleniu z Egiptu zaczęli wielbić cielca. Potwierdzają to słowa Szczepana: „W swych sercach zawrócili do Egiptu, mówiąc do Aarona: ‚Uczyń nam bogów, aby szli przed nami. (...)’ Toteż w owych dniach uczynili cielca i przynieśli temu bożkowi ofiarę, i zaczęli się cieszyć z dzieł swoich rąk” (Dz 7:39-41).

Jeroboam, pierwszy władca dziesięcioplemiennego królestwa, obawiał się, że jeśli jego poddani dalej będą chodzić do świątyni w Jerozolimie, to z czasem zbuntują się i wrócą do domu Dawida. Dlatego kazał sporządzić dwa złote cielce (1Kl 12: