i słuchała jego słowa”, natomiast jej siostra „miała uwagę rozproszoną spełnianiem wielu posług”. Marta próbowała nakłonić Marię do pomocy, dlatego rzekła: „Panie, czy to dla ciebie nic nie znaczy, że moja siostra pozostawiła mnie samą, abym usługiwała? Powiedz jej przeto, żeby mi dopomogła”. Najwyraźniej zależało jej na zaspokojeniu materialnych potrzeb Jezusa. Ten jednak podkreślił, że ważniejsze są sprawy duchowe, i życzliwie ją napomniał, mówiąc: „Marto, Marto, martwisz się i niepokoisz o wiele rzeczy. A przecież potrzebnych jest niewiele rzeczy lub nawet tylko jedna. Maria zaś wybrała dobrą cząstkę i ta nie zostanie jej odebrana” (Łk 10:38-42). Chrystus zadowoliłby się jedną potrawą, gdyby dzięki temu także Marta mogła więcej skorzystać z jego nauk.

Chociaż można by odnieść wrażenie, że Marta nadmiernie martwiła się o sprawy materialne, nie należy sądzić, jakoby nie interesowały jej sprawy duchowe. Po śmierci Łazarza to właśnie ona wyszła na spotkanie Jezusowi, kiedy zbliżał się do Betanii, Maria zaś początkowo została w domu (być może przytłoczona smutkiem lub ze względu na licznie przybyłych przyjaciół). Marta dowiodła swej wiary w Chrystusa, oświadczając, że gdyby tam był, Łazarz by nie umarł. Powiedziała też: „Wiem, że wstanie podczas zmartwychwstania w dniu ostatnim”. Dała tym wyraz swej wierze w zmartwychwstanie. W trakcie tej rozmowy Jezus wyjaśnił, że jest „zmartwychwstaniem i życiem” i że kto w niego wierzy, „ten choćby nawet umarł, ożyje”. Kiedy zapytał Martę: „Czy w to wierzysz?”, ta zdecydowanie odrzekła: „Tak, Panie; ja uwierzyłam, że ty jesteś Chrystusem, Synem Bożym, Tym, który przychodzi na ten świat” (Jn 11:19-27). Oczywiście mogła mieć pewne wątpliwości, czy teraz Jezus zdoła coś jeszcze uczynić dla jej zmarłego brata (por. postawę apostołów opisaną w Łk 24:5-11). Gdy przy grobie Łazarza polecił odsunąć kamień, odezwała się: „Panie, zapewne już cuchnie, bo to czwarty dzień”. Jezus zapytał wtedy: „Czy ci nie powiedziałem, że jeśli uwierzysz, to ujrzysz chwałę Bożą?” Tak się rzeczywiście stało, gdyż Marta była świadkiem wskrzeszenia jej brata (Jn 11:39-44).

Po przywróceniu życia Łazarzowi Chrystus odszedł. Później wrócił do Betanii i spotkał się z Martą, Marią, Łazarzem i innymi osobami w domu Szymona trędowatego. Podjęto go wieczerzą i ponownie „Marta usługiwała”. Łazarz „był jednym z tych, którzy półleżeli z nim przy stole”. Właśnie wtedy Maria namaściła Jezusa bardzo drogim wonnym olejkiem (Jn 12:1-8; Mt 26:6-13; Mk 14:3-9). Pismo Święte nic nie mówi o dalszych losach Marty ani o tym, kiedy i w jakich okolicznościach umarła.

Zobacz SŁONE, MORZE.

Członek załogi statku; żeglarz (1Kl 9:26, 27; Eze 27:8, 9; Obj 18:17-19). Życie starożytnych marynarzy obfitowało w niebezpieczeństwa. Kiedy na morzu zaskoczył ich sztorm, byli w zasadzie bezradni. Psalmista napisał: „Z powodu tego nieszczęścia dusza ich topnieje. Zataczają się i poruszają niepewnie jak pijany, a nawet cała ich mądrość okazuje się pogmatwana. I w swej udręce zaczynają wołać do Jehowy” (Ps 107:26-28).

W Dziejach 27:15-19 opisano, co marynarze robili w czasie sztormu. Mała łódka ciągnięta za statkiem, która w razie potrzeby najwyraźniej służyła za szalupę ratunkową, została wciągnięta na pokład. Statek ‛opasano sprzętem pomocniczym’, zapewne linami lub łańcuchami, które przeciągnięto pod kadłubem i zawiązano na pokładzie. Spuszczono osprzęt, co może znaczyć, że zmniejszono powierzchnię głównego żagla. Powyrzucano za burtę różne przedmioty, by odciążyć statek i ułatwić mu utrzymanie się na powierzchni (por. Jon 1:5; Dz 27:38; zob. STATEK).

Słowo występujące w nagłówkach 13 psalmów (Ps 32, 42, 44, 45, 52, 53, 54, 55, 74, 78, 88, 89, 142); prawdopodobnie oznacza „poemat refleksyjny”. W wielu przekładach nietłumaczone, ponieważ nie ma pewności co do znaczenia tego hebrajskiego terminu. Pewną wskazówką jest okoliczność, że podobny wyraz bywa tłumaczony m.in. na ‛postępować rozważnie’, ‛odznaczać się roztropnością’, ‛mieć wzgląd na kogoś’, ‛być wnikliwym’ (1Sm 18:14, 15; 2Kn 30:22; Ps 41:1; 53:2).

Produkt spożywczy składający się głównie z tłuszczu, uzyskiwany przez wstrząsanie lub ubijanie mleka bądź śmietany. W czasach biblijnych masło miało inną postać niż współcześnie w krajach Zachodu — nie było zestalone, lecz półpłynne (Hi 20:17). Dlatego według L. Koehlera i W. Baumgartnera hebrajskie słowo chemʼáh oznacza słodkie, świeże, miękkie masło (Lexicon in Veteris Testamenti Libros, Lejda 1958, s. 308). Natomiast zdaniem F. Zorella słowo to odnosi się do „gęstego zsiadłego mleka” (Lexicon Hebraicum et Aramaicum Veteris Testamenti, Rzym 1968, s. 248). Zresztą ten sam wyraz oddano w Sędziów 5:25 właśnie jako „zsiadłe mleko”.