miastem nazwano takie, wokół którego Jehowa jest „murem ognia” (Za 2:4, 5) albo którego murami jest zbawienie zgotowane przez Jehowę, a nie zwykłe kamienie czy cegły (Iz 26:1). „Miasto święte — Nowa Jerozolima, zstępująca z nieba”, ma wykonany z jaspisu „mur wielki i wyniosły”, wysoki na 144 łokci (64 m), wyposażony w 12 kamieni fundamentowych z drogocennych klejnotów, na których wyryto imiona 12 apostołów (Obj 21:2, 12, 14, 17-19).

Wnuk Lewiego, syn Merariego (Wj 6:16, 19). Miał trzech synów i dał początek rodzinie Muszytów (Lb 26:58; 1Kn 23:23).

(prawdopodobnie: „[od; należący do] Mojżesza”).

Rodzina Lewitów wywodząca się od Musziego, syna Merariego (Lb 3:17, 20, 33; 26:58).

Wyrażenie zawarte w nagłówku jednego z psalmów Dawida (Ps 9). Tradycyjnie uważa się, że oznacza „[na] śmierć syna”. Zdaniem części komentatorów podpowiadało dyrygentowi tytuł lub początkowe słowa znanej pieśni, na której melodię śpiewano ten psalm. Jedno z prawdopodobnych znaczeń można znaleźć w targumach, gdzie nagłówek Psalmu 9 brzmi: „Na śmierć męża, który wystąpił pomiędzy obozami”. Przypuszczalnie chodzi o Goliata, filistyńskiego wojownika pokonanego przez Dawida w walce stoczonej między obozem izraelskim i filistyńskim (1Sm 17:45-51).

Jeden z darów Bożych, którymi człowiek może wysławiać Stwórcę i Mu dziękować, a także wyrażać swe emocje — zarówno radość, jak i smutek. W oddawaniu czci Jehowie Bogu ogromną rolę odgrywał zwłaszcza śpiew, choć muzyka instrumentalna też była bardzo ważna. Służyła nie tylko jako akompaniament, lecz również uzupełniała śpiew. Nic więc dziwnego, że w całej Biblii można znaleźć mnóstwo wzmianek o muzyce wokalnej oraz instrumentalnej — i religijnej, i świeckiej (Rdz 4:21; 31:27; 1Kn 25:1; Obj 18:22).

Historia. Pierwsza biblijna informacja na temat muzyki pochodzi jeszcze sprzed potopu, kiedy to Jubal — żyjący w siódmym pokoleniu od Adama — „został (...) praojcem wszystkich grających na harfie i na piszczałce”. Mógł więc być wynalazcą pierwszych instrumentów muzycznych lub pierwszym zawodowym muzykiem (Rdz 4:21).

W czasach patriarchalnych muzyka najwyraźniej była stałym elementem życia codziennego, o czym świadczy chociażby wypowiedź Labana, który chciał pożegnać muzyką Jakuba i swoje córki (Rdz 31:27). Śpiewem i grą na instrumentach uczczono przejście przez Morze Czerwone, a także zwycięski powrót z bitwy Jeftego, Dawida i Saula (Wj 15:20, 21; Sdz 11:34; 1Sm 18:6, 7).

Śpiewacy i instrumentaliści dwukrotnie towarzyszyli Arce Przymierza w drodze do Jerozolimy (1Kn 13:8; 15:16). Pod koniec życia Dawida Jehowa za pośrednictwem proroków Natana i Gada pokierował zorganizowaniem muzyków usługujących w sanktuarium (1Kn 23:1-5; 2Kn 29:25, 26).

Wprowadzona przez Dawida służba muzyków przybrała ostateczny kształt w świątyni Salomona. Na to, jak wspaniała i dostojna muzyka musiała rozbrzmiewać podczas poświęcenia świątyni, wskazuje okoliczność, że samych trębaczy było 120 (2Kn 5:12, 13). Potem naród oddalił się od Jehowy, na czym ucierpiały wszystkie aspekty czystego wielbienia, nie wyłączając muzyki. Jednakże po reformach przeprowadzonych przez królów Ezechiasza i Jozjasza — a także po powrocie Żydów z niewoli babilońskiej — ponownie zadbano o to, żeby wysławiać Jehowę muzyką cieszącą się Jego upodobaniem (2Kn 29:25-28; 35:15; Ezd 3:10). Później, za czasów Nehemiasza, śpiewacy lewiccy i muzycy akompaniujący im na różnych instrumentach ogromnie się przyczynili do uświetnienia uroczystości poświęcenia muru Jerozolimy (Neh 12:27-42). Chociaż potem Pismo Święte już nic nie wspomina o muzyce w świątyni, z innych źródeł — takich jak Talmud — wynika, że rozbrzmiewała w niej aż do zburzenia Jerozolimy w 70 r. n.e.

Ilu muzyków usługiwało w świątyni jerozolimskiej?

W ramach przygotowań służby świątynnej Dawid przewidział do usługiwania w charakterze muzyków 4000 Lewitów (1Kn 23:4, 5). Z tego grona 288 nazwano „wyćwiczonymi w wykonywaniu pieśni dla Jehowy, samymi mistrzami” (1Kn 25:7). Przewodziło im trzech znakomitych muzyków: Asaf, Heman oraz Jedutun (najwyraźniej zwany też Etanem). Pochodzili oni od trzech synów Lewiego: Gerszoma, Kehata i Merariego, co oznacza, że wśród muzyków świątynnych byli przedstawiciele trzech najważniejszych rodzin lewickich (1Kn 6:16, 31-33, 39-44; 25:1-6). Asaf, Heman i Jedutun mieli w sumie 24 synów, którzy należeli do wspomnianych 288 utalentowanych muzyków. Każdego wyznaczono przez losowanie na zwierzchnika jednej z grup muzyków. Przewodził