Jako zapłatę za materiały na budowę świątyni Salomon co roku przekazywał królowi Tyru Chiramowi „dwadzieścia kor [4400 l] wytłoczonej oliwy” (1Kl 5:10, 11). W pewnym okresie Juda i Izrael handlowały z Tyrem, wymieniając oliwę na różne towary (Eze 27:2, 17). Wśród dóbr, jakie symboliczny Babilon Wielki kupował od „wędrownych kupców ziemskich”, były także wonny olejek i oliwa (Obj 18:11-13).

Wysokoenergetyczna oliwa z oliwek, jeden z najlepiej przyswajalnych tłuszczów, stanowiła podstawowy składnik pożywienia Izraelitów i prawdopodobnie często zastępowała im masło, zarówno przy stole, jak i podczas gotowania (Pwt 7:13; Jer 41:8; Eze 16:13). Służyła powszechnie jako paliwo do lamp (Mt 25:1-9), a „czystą, wytłaczaną oliwę z oliwek” stosowano do lamp złotego świecznika w namiocie spotkania (Wj 27:20, 21; 25:31, 37). Oliwy używano też w związku z ofiarami zbożowymi składanymi Jehowie (Kpł 2:1-7). Miała również zastosowanie kosmetyczne — nacierano nią ciało po kąpieli (Rut 3:3; 2Sm 12:20). Natarcie oliwą głowy gościa było oznaką gościnności (Łk 7:44-46). Oliwy używano ponadto do zmiękczania i opatrywania ran (Iz 1:6), niekiedy razem z winem (Łk 10:33, 34).

Znaczenie religijne. Jehowa polecił Mojżeszowi przygotować z oliwy i innych składników „olejek do świętego namaszczania”. Mojżesz miał nim namaścić przybytek, Arkę Świadectwa, a także naczynia i wyposażenie sanktuarium. Tym olejkiem namaścił też Aarona i jego synów, uświęcając ich przed Jehową do pełnienia służby kapłańskiej (Wj 30:22-33; Kpł 8:10-12). Olejkiem namaszczano również królów, np. Samuel ‛wziął flakon z olejkiem i wylał go na głowę’ Saula (1Sm 10:1). Do namaszczenia Salomona użyto rogu z oliwą (1Kl 1:39).

Zapowiadając zachwycające rezultaty ziemskiej działalności Jezusa Chrystusa, oznajmiono, że ‛tym, którzy opłakują Syjon, da olejek radosnego uniesienia’ (Iz 61:1-3; Łk 4:16-21). Przepowiedziano też, że sam Jehowa namaści Jezusa „olejkiem radosnego uniesienia” bardziej niż jego towarzyszy, co wskazywało, iż zazna on większej radości niż jego poprzednicy z dynastii Dawida (Ps 45:7; Heb 1:8, 9; zob. NAMASZCZANIE).

Tak jak wylanie literalnej oliwy na głowę odświeża i przynosi ukojenie, tak Słowo Boże pokrzepia, koryguje i pociesza chorego duchowo. Dlatego starszych w zborze chrześcijańskim zachęcono, by modlili się nad takim człowiekiem, symbolicznie „nacierając go oliwą w imię Jehowy”, co ma zasadnicze znaczenie dla odzyskania zdrowia duchowego (Jak 5:13-15; por. Ps 141:5).

(hebr. zájit; gr. elaía).

W czasach biblijnych drzewo oliwne należało do najcenniejszych roślin, na równi z winoroślą i drzewem figowym (Sdz 9:8-13; 2Kl 5:26; Hab 3:17; Jak 3:12). W Biblii wzmianki o nim pojawiają się bardzo wcześnie: po potopie gołąb przyniósł Noemu liść oliwki, co świadczyło o tym, że wody już opadły (Rdz 8:11).

Drzewo oliwne (Olea europaea) licznie występuje na górskich stokach Galilei i Samarii, na wzgórzach centralnej Palestyny, jak również w całym basenie Morza Śródziemnego (Pwt 28:40; Sdz 15:5). Dobrze rośnie na skalistej, kredowej glebie, zbyt suchej dla wielu innych roślin, stosunkowo dobrze też znosi częste susze. Gdy Izraelici wychodzili z Egiptu, obiecano im, że kraina, do której wkroczą, będzie „ziemią oliwy i miodu” i że będą tam ‛winnice i drzewa oliwne, których nie sadzili’ (Pwt 6:11; 8:8; Joz 24:13). Ponieważ oliwka rośnie powoli i zaczyna przynosić obfite plony dopiero po dziesięciu latach (a nawet później), okoliczność, iż drzewa te już rosły, była bardzo korzystna dla Izraelitów. Drzewo to jest wyjątkowo długowieczne, owocuje przez setki lat, a niektóre okazy na terenie Palestyny podobno mają ponad 1000 lat.

Drzewa oliwne w Palestynie przedstawiają piękny widok — często rosną na tarasach skalistych wzgórz lub pokrywają dna dolin. Oliwka osiąga ok. 6 m wysokości. Ma poskręcany pień pokryty popielatą korą, rozległy system korzeniowy i gęstą koronę oraz wąskie szarozielone liście. Chociaż nie wszyscy o tym wiedzą, jest to drzewo wiecznie zielone. Na ogół kwitnie w maju i pokrywa się tysiącami jasnożółtych kwiatów. Wiatr łatwo je odrywa, do czego nawiązano w Biblii (Hi 15:33). Owoce, czyli oliwki, początkowo są zielone, a gdy dojrzeją — purpurowoczarne. Zbiera się je jesienią (październik/listopad) i po dziś dzień często stosuje się starożytną metodę otrząsania drzewa kijem (Pwt 24:20; Iz 24:13). W czasach biblijnych owoce pozostawione na drzewie były przeznaczone dla zbieraczy pokłosia (Iz 17:6). Oliwka z natury owocuje przemiennie, tzn. obfite zbiory występują co drugi rok na zmianę ze słabszymi. Żeby usunąć gorzką substancję zawartą w świeżych owocach, zanurza się je w solance, a potem można je spożywać na surowo lub marynowane. Najcenniejsza jest jednak zawarta w nich oliwa, stanowiąca 30 procent lub więcej masy świeżych owoców. Z jednego dorodnego drzewa oliwnego można w ciągu roku uzyskać 40—60 l oliwy.