i mur będą odnawiane i budowane’, tzn. że odbudowa Jerozolimy miała trwać 434 lata, co byłoby pozbawione sensu” (Daniel the Prophet, 1885, s. 190).

Początek wersetu 26 w przekładzie Leesera brzmi następująco: „A po sześćdziesięciu i dwóch tygodniach pewien pomazaniec zostanie zgładzony i nie będzie miał następcy”. Zdaniem komentatorów żydowskich 62 tygodnie poprzedzały okres machabejski, a „pomazańcem” był król Agryppa II, który żył w czasie zagłady Jerozolimy (70 n.e.). Inni uważają, że chodziło o arcykapłana Oniasza, który w 175 r. p.n.e. został złożony z urzędu przez Antiocha Epifanesa. Przyjęcie którejkolwiek z tych interpretacji pozbawiałoby to proroctwo większego znaczenia, a rozbieżności w datowaniu nasuwałyby wniosek, że informacji o 62 tygodniach nie można uznać za dokładną wskazówkę chronologiczną (zob. komentarz do Dn 9:25, 26 w The Soncino Books of the Bible, red. A. Cohen, Londyn 1951).

Usiłując uzasadnić swe poglądy, uczeni żydowscy argumentują, że „siedem tygodni” nie oznacza 49 (7×7), lecz 70 lat (chociaż 62 tygodnie mnożą już przez 7 lat). Twierdzą, iż chodzi o okres niewoli babilońskiej, a „pomazaniec” wspomniany w tym wersecie (Dn 9:25) to Cyrus, Zerubbabel lub arcykapłan Jeszua, natomiast w Daniela 9:26 jest mowa o kimś jeszcze innym.

Sporo polskich przekładów nie trzyma się w tym miejscu interpunkcji sugerowanej przez tekst masorecki. Po wyrażeniu „siedem tygodni” umieszczono w nich spójnik „i” lub w inny sposób zaznaczono, że po 7 miały nastąpić 62 tygodnie (w ramach 70 tygodni) i że ten dłuższy okres nie odnosi się do odbudowy Jerozolimy (por. Dn 9:25 w Bg, BT, BWP, NŚ, Wk). W przypisie redakcyjnym do angielskiego wydania pewnego komentarza biblijnego James Strong napisał: „Jedynym uzasadnieniem tego przekładu, w którym oddziela się okres siedmiu tygodni od sześćdziesięciu dwóch, wskutek czego pierwszy staje się terminus ad quem Pomazańca Księcia, drugi zaś odnosi się do czasu odbudowy, jest interpunkcja masorecka, kładąca między nimi znak ‚atnach’. (...) w ten sposób powstaje toporna, pozbawiona przyimka konstrukcja drugiego członu. Lepiej więc, i prościej, trzymać się Biblii króla Jakuba, za którą idą wszystkie starsze tłumaczenia” (J. P. Lange, Commentary on the Holy Scriptures, red. i tłum. na ang. P. Schaff, 1976, s. 198, przyp. do Dn 9:25).

Istnieją jeszcze inne interpretacje tego proroctwa, nie zawsze mesjańskie. Warto w tym miejscu zaznaczyć, że najstarsza dostępna wersja Septuaginty drastycznie wypacza tekst hebrajski. Jak wyjaśnia prof. E. B. Pusey w książce Daniel the Prophet (ss. 328, 329), tłumacz sfałszował wspomniany okres, a prócz tego dodał, poprzekręcał i poprzestawiał niektóre słowa, aby proroctwo to popierało walkę Machabeuszów. W większości współczesnych wydań Septuaginty tamten wyraźnie zniekształcony przekład zastąpiono tłumaczeniem Teodocjona (żydowskiego uczonego z II w. n.e.), które pokrywa się z tekstem hebrajskim.

Niektórzy próbują zmienić kolejność okresów wymienionych w proroctwie, inni natomiast sugerują, że biegły równolegle lub że nie mają żadnego znaczenia chronologicznego. Prowadzi to jednak do niesłychanie zawiłej, czasem wręcz absurdalnej interpretacji, niekiedy jawnie zaprzeczającej natchnieniu lub prawdziwości owego proroctwa. O tego rodzaju poglądach, które raczej mnożą niż rozjaśniają wątpliwości, wspomniany już prof. E. B. Pusey napisał: „Były to dla niewierzącego zagadnienia niepojęte, toteż musiał je rozstrzygnąć po swojemu, co na pozór było łatwiejsze; niewierzący jest bowiem skłonny uwierzyć we wszystko, tylko nie w to, co objawia Bóg” (s. 206).

Narzędzie składające się z ostrza osadzonego na trzonku, służące do rąbania drewna lub ciosania kamienia, używane również jako broń.

W językach hebrajskim i greckim narzędzie to określano za pomocą kilku różnych słów. Hebrajski wyraz garzén, oznaczający w Biblii siekierę do rąbania drewna, pojawia się również w inskrypcji z Siloam jako nazwa narzędzia do wydobywania kamienia (Pwt 19:5; Iz 10:15). Według dzieła Lexicon in Veteris Testamenti Libros L. Koehlera i W. Baumgartnera (Lejda 1958, s. 650) hebrajskie słowo sagár, występujące w Psalmie 35:3, oznacza „dwusieczny topór”. A w 2 Królów 6:5, 6 wyraz barzél, który dosłownie znaczy „żelazo”, odnosi się do „żelaznej części siekiery”.

W Objawieniu 20:4 wspomniano o dziedzicach niebiańskiego Królestwa, których „stracono toporem za świadczenie o Jezusie i za mówienie o Bogu”. Ponieważ władze używały czasem topora jako narzędzia egzekucji, chodzi zapewne o to, że ludzkie czynniki rządzące uznały tych lojalnych sług Bożych za niegodnych życia.

Zobacz PORTYK.

Zobacz CHŁOPIEC BEZ OJCA.