należność, mimo iż wcześniej ślubował ją Sanktuarium”. Mogło też chodzić o kogoś, kto uprawiał to pole i przez jakiś czas zgodnie ze złożonym ślubem spłacał co roku wyznaczoną sumę, lecz później odstąpił je komuś za gotówkę. Ponieważ było ono wydzielone dla sanktuarium, a człowiek ten — nie bacząc na jego świętość — przehandlował je jak swoją własność, takie pole uznawano za „poświęcone”, czyli niepodlegające wykupowi.

Podobną zasadę można dostrzec w przepisie z Powtórzonego Prawa 22:9: „Nie wolno ci obsiewać swej winnicy dwoma rodzajami ziarna, żeby czasem pełny plon nasienia, które posiałeś, i plon winnicy nie przepadł na rzecz sanktuarium”. Taka konfiskata byłaby skutkiem pogwałcenia prawa utrwalonego wcześniej w Kapłańskiej 19:19.

Rzeczy „poświęconej” — w odróżnieniu od rzeczy „uświęconej” — nie można było wykupić (zob. KLĄTWA). Wyłuszczone powyżej zasady odnosiły się także do domów (Kpł 27:14, 15). Jeśli jednak ktoś nabył czyjąś dziedziczną własność, a potem ją uświęcił, to w roku Jubileuszu takie pole wracało do pierwotnego właściciela (Kpł 27:22-24).

W małżeństwie. Apostoł Paweł oznajmił chrześcijanom pozostającym w związku małżeńskim: „Niewierzący mąż jest uświęcony ze względu na żonę, a niewierząca żona jest uświęcona ze względu na brata; w przeciwnym razie wasze dzieci byłyby przecież nieczyste, lecz teraz są święte”. Ponieważ chrześcijanin cieszy się przychylnością Jehowy, nie uznaje On jego małżeństwa z osobą niewierzącą za nieczyste. Jej ‛uświęcenie’ nie oznacza, że została zaliczona do „świętych” Bożych, ale że związek tych dwojga ludzi jest czysty, godny szacunku. Niewierzący partner może bardzo dużo skorzystać z obserwowania właściwego postępowania chrześcijanina i w rezultacie sam dostąpić wybawienia (1Ko 7:14-17). Ze względu na wierzącego współmałżonka ich małe dzieci są uznawane za „święte”, tzn. pozostają pod opieką i ochroną Bożą — w przeciwieństwie do „nieczystych” dzieci, których oboje rodzice są niewierzący (zob. ŚWIĘTOŚĆ [Świętość zjednuje błogosławieństwo]).

1. Potomek Judy poprzez Pereca. Mieszkał w Jerozolimie po niewoli babilońskiej (1Kn 9:3, 4).

2. Głowa domu patriarchalnego synów Bigwaja, którzy przybyli z Ezdraszem do Jerozolimy w 468 r. p.n.e. (Ezd 8:1, 14).

(skrócona forma imienia Azaniasz).

Mężczyzna, którego syn Palal pomagał Nehemiaszowi odbudowywać mur Jerozolimy (Neh 3:25).

1. Wymieniony jako szósty z 13 synów Joktana; także nazwa wywodzącego się od niego plemienia (Rdz 10:26-29; 1Kn 1:21). Według tradycji arabskiej Sana (stolica Republiki Jemeńskiej) nosiła w starożytności nazwę ʼAzal, spokrewnioną ze słowem Uzal.

2. Jedno z miejsc wspomnianych w Ezechiela 27:19, które handlowały z Tyrem. Niektórzy uważają, że nazwa ta odnosi się do regionu Izalla, położonego w pn.-wsch. Syrii, niedaleko rzeki Tygrys w jej górnym biegu.

Element uprzęży z przypiętym wędzidłem, zakładany na głowę konia i pozwalający nim kierować. Po hebrajsku méteg (2Kl 19:28) i résen (Hi 30:11), a po grecku chalinòs (Jak 3:3).

W Biblii słowo „uzda” jest na ogół używane w sensie przenośnym. Psalmista powiedział: „Nie upodabniajcie się do konia albo muła nie mającego zrozumienia, których wigor trzeba poskramiać uzdą lub kantarem, zanim się do ciebie zbliżą” (Ps 32:9). Ludzie nie powinni przypominać bezrozumnych zwierząt, które same nie potrafią odpowiednio sobą pokierować. Podobnie jednak jak zwierzęta można korygować przy użyciu bata i uzdy, tak rózga przydaje się „na plecy głupców” (Prz 26:3).

W Objawieniu opisano, jak „winorośl ziemi” wrzucono do winnej tłoczni, gdzie deptały ją konie, a krew wychodząca z tłoczni sięgała „aż po uzdy koni, na odległość tysiąca sześciuset stadiów [296 km]” (Obj 14:18-20). Tak duża głębokość i długość tej rzeki krwi ilustruje ogrom dzieła zniszczenia dokonanego przez aniołów i wskazuje na to, że owa tłocznia jest wystarczająco duża, by pomieścić wszystkich winnych, i że gdy dopełni się ich wina, nie ujdzie z niej nikt, kto będzie należał do „winorośli ziemi”.

Jehowa oznajmił asyryjskiemu królowi Sancheribowi: „Włożę swój hak w twoje nozdrza, a swoje wędzidło uzdy między twe wargi, i poprowadzę cię z powrotem drogą, którą przyszedłeś” (2Kl 19:28; Iz 37:29). Sancherib — nie z własnej woli, lecz przymuszony przez Jehowę — odstąpił od oblężenia Jerozolimy i wrócił do Niniwy, gdzie został później zabity przez swych synów (2Kl 19:32-37; Iz 37:33-38). Jehowa wkłada wrogim narodom w szczęki wędzidło uzdy, co unaocznia całkowite ich podporządkowanie na wzór ujarzmionych zwierząt (Iz 30:28).

Gdy Hiob ubolewał z powodu swej okropnej choroby i doznawanych szyderstw, powiedział o swoich prześladowcach: „Oni zaś z mego powodu popuścili uzdę” (Hi 30:11). Dając upust swej niechęci do Hioba, będącej wyrazem całkowitego braku szacunku i panowania nad sobą, przypominali pozbawione uzdy zwierzęta, pędzące przed siebie bez opamiętania.

Jakub, przyrodni brat Jezusa, udzielając rady dotyczącej robienia właściwego użytku z języka, przyrównał panowanie nad tym narządem do nałożenia sobie uzdy. Jeśli ktoś potrafi okiełznać swój język, bo panuje nad sobą, stosując się do zasad biblijnych, to zdoła też ujarzmić całe swe ciało (Jak 3:2, 3). Kto uznaje się za czciciela Boga, musi kiełznać swój język, gdyż w przeciwnym wypadku jego forma oddawania czci będzie daremna (Jak 1:26).

Przywracanie zdrowia chorym; leczenie skaleczeń lub złamań; usuwanie chorób i ułomności fizycznych. W Biblii do uzdrawiania — zarówno w sensie dosłownym, jak i przenośnym — najczęściej odnosi się hebrajski czasownik rafáʼ i grecki iáomai. Grecki czasownik therapeúo jest tłumaczony na „leczyć” (Mt 4:23, 24). Niekiedy uzdrowienie następowało stopniowo, a w innych wypadkach natychmiast.

Wśród dobrodziejstw, jakimi Jehowa obdarzył wszystkich ludzi, jest zdolność regeneracyjna ich organizmów, polegająca na gojeniu się ran czy przezwyciężaniu chorób. Lekarz może zalecić jakąś terapię w celu przyśpieszenia powrotu do zdrowia, ale zasadniczą rolę odgrywają w tym otrzymane od Boga siły obronne organizmu. Dlatego psalmista Dawid przyznał, że chociaż urodził się niedoskonały, Stwórca mógł go pokrzepić w czasie choroby i uzdrowić wszelkie jego dolegliwości (Ps 41:1-3; 51:5; 103:2-4). Jehowa uzdrowił udręczonego Hioba (Hi 42:10), a także dbał o zdrowie fizyczne narodu izraelskiego (Wj 15:26).

O Jehowie napisano, że może zranić i uleczyć — zarówno dosłownie, jak i przenośnie. To On decyduje, kiedy jest pora na zadanie ran, a kiedy na uleczenie (Pwt 32:39; por. Kzn 3:1, 3). Na przykład niewiernego króla judzkiego Jehorama ukarał chorobą jelit, na którą nie było lekarstwa (2Kn 21:16, 18, 19). Mojżesz wiedział, że to Jehowa poraził trądem Miriam i tylko On może ją uzdrowić; dlatego błagał: „Boże, proszę! Uzdrów ją, proszę!” (Lb 12:10, 13). Jehowa uleczył też bezpłodność króla Abimelecha oraz jego żony i niewolnic, gdy minęła sytuacja stanowiąca zagrożenie dla Sary i realizacji obietnicy dotyczącej pojawienia się szczególnego potomstwa (Rdz 20:17, 18).

Biblia wskazuje, że ważniejsze od uleczenia choroby fizycznej jest uzdrowienie pod względem duchowym. Zwraca uwagę, jaką odpowiedzialność w tej dziedzinie ponosili przywódcy narodu izraelskiego. W czasach Jeremiasza ‛od proroka aż do kapłana wszyscy postępowali fałszywie’, a jednocześnie pozornie leczyli rany ludu Bożego, twierdząc, że nie dzieje się nic złego (Jer 6:13, 14; 8:11). Podobnie jak pocieszyciele Hioba, okazali się „lekarzami nic niewartymi” (Hi 13:4).

Hebrajski czasownik oznaczający „uzdrawiać” kilkakrotnie został też odniesiony do rzeczy nieożywionych w sensie przywrócenia im pierwotnego stanu. Na przykład Eliasz naprawił zburzony ołtarz (1Kl 18:30). A prorok Elizeusz uzdrowił wodę w pobliżu Jerycha, dzięki czemu przestała wywoływać poronienia (2Kl 2:19-22). Natomiast Jeremiasz tak potłukł butlę garncarza, że już nie można jej było naprawić, co stanowiło trafne unaocznienie. Jehowa oświadczył: „Potłukę ten lud i to miasto tak, jak ktoś tłucze naczynie garncarza, że nie da się go już naprawić [forma czasownika rafáʼ, dosł. „uzdrowić”]” (Jer 19:11; por. 2Kn 36:15-17).

Uzdrowienia dokonywane przez Jezusa i jego uczniów. Jezus Chrystus wiedział, że jego najważniejszym zadaniem było ‛nauczanie i głoszenie dobrej nowiny o królestwie’, a ‛leczenie wszelkiej dolegliwości i wszelkiej niemocy wśród ludu’ miało znaczenie drugorzędne. Toteż litował się nad tłumami głównie dlatego, że były „złupione i porzucone niczym owce bez pasterza” (Mt 4:23; 9:35, 36; Łk 9:11).

Jednakże ten Wielki Nauczyciel współczuł również tym ludziom, którzy podążali za nim w nadziei na wyleczenie ich fizycznych dolegliwości (Mt 12:15; 14:14; 19:2; Łk 5:15). Tak jak o nim przepowiedziano, dokonywał cudownych uzdrowień, które stanowiły wyraźny znak dla ówczesnego pokolenia i dodatkowo potwierdzały, że jest on Mesjaszem (Mt 8:16, 17). Były też zapowiedzią uleczenia, którego ludzkość dozna pod panowaniem Królestwa Bożego (Obj 21:3, 4). Jezus przywrócił zdrowie fizyczne wielu chorym: kulawym, kalekim, ślepym i niemym (Mt 15:30, 31), epileptykom i sparaliżowanym (Mt 4:24), kobiecie cierpiącej na upływ krwi (Mk 5:25-29), mężczyźnie z uschłą ręką (Mk 3:3-5), choremu na puchlinę (Łk 14:2-4), a także bardzo wielu opętanym przez demony, których oswobodził z pęt Szatana (Mt 12:22; 15:22-28; 17:15, 18; Mk 1:34; Łk 6:18; 8:26-36; 9:38-42; Dz 10:37, 38).

Jezus uzdrawiał ludzi różnymi sposobami. Mężczyźnie leżącemu przy sadzawce Betzata polecił jedynie: „Wstań, weź swoje nosze i chodź” (Jn 5:2-9). Kiedy indziej tylko ‛powiedział słowo’ i chory