Ezdrasz, posługując się słowem używanym w jego czasach, nazwał „zamkiem” świątynię Salomona, gdy opisywał, jak Dawid zachęcał lud do poparcia całym sercem przyszłej budowy (1Kn 29:1, 19).

Nehemiasz wzniósł „Zamek”, czyli warownię, na pn. zach. od odbudowanej świątyni, a więc od tej strony, od której była najbardziej narażona na atak (Neh 2:8; 7:2). Najwyraźniej na tym samym miejscu Machabeusze postawili twierdzę, która po przebudowaniu przez Heroda Wielkiego otrzymała nazwę Antonia. To właśnie tam rzymski dowódca wojskowy przesłuchiwał Pawła (Dz 21:31, 32, 37; 22:24; zob. ANTONIA).

„Zamek w Suzie”, leżącej ok. 360 km na wsch. od Babilonu, był jedną z rezydencji króla Persji. To na tym zamku usługiwał jako królewski podczaszy Nehemiasz, zanim przybył do Jerozolimy (Neh 1:1). Tam też rozegrała się jedna z wizji ukazanych Danielowi (Dn 8:2). Ale „zamek w Suzie” jest najbardziej znany jako miejsce wydarzeń opisanych w Księdze Estery (Est 1:2, 5; 3:15; 8:14). Najprawdopodobniej nie chodzi o jeden gmach, lecz raczej o kompleks budynków królewskich znajdujących się na ufortyfikowanym terenie. Potwierdzają to pewne szczegóły relacji biblijnej. Częścią zamku był „dom kobiet”, gdzie przygotowywano dziewice do pokazania się Aswerusowi (Est 2:3, 8). Zanim Mardocheusz otrzymał wysokie stanowisko, codziennie siadywał „w bramie królewskiej” na „zamku w Suzie” (Est 2:5, 21; 3:2-4; zob. SUZA).

2. Urządzenie do zamykania drzwi lub bramy w celu uniemożliwienia wejścia (Sdz 3:23, 24; Neh 3:3, 6, 13-15). Starożytne zamki zazwyczaj składały się z drewnianej zasuwy, która dawała się przesunąć przez wycięcie w słupku przymocowanym do drzwi, wyposażonym dodatkowo w drewniane lub żelazne zapadki. Aby zamknąć drzwi, ów rygiel wsuwano we wgłębienie w ościeżnicy, a wtedy zapadki opadały w otwory wykonane w zasuwie i ją blokowały. Zamek otwierano kluczem, który podnosił zapadki i pozwalał wysunąć rygiel. O wgłębieniu na zasuwę wspomniała Szulamitka, gdy opowiadała swój sen, w którym zamknięte drzwi oddzielały ją od ukochanego pasterza (PnP 5:2-5; zob. KLUCZ).

(prawdopodobnie od rdzenia oznaczającego: „zamyślać; knuć”).

Ammonici nazywali tak Refaitów, lud, który wywłaszczyli (Pwt 2:19, 20). Nie wiadomo, czy Zamzummici mieli jakiś związek z Zuzytami (Rdz 14:5; zob. REFAICI).

Zobacz PIERŚ.

Brak zainteresowania, lekceważenie, pozbawienie kogoś lub czegoś opieki, niewywiązanie się z obowiązków, niewykonanie rozkazów itd. Słowo to odnosi się zarówno do działania świadomego, zamierzonego, jak i do wynikającego z niefrasobliwości lub przeoczenia.

Jednym z kilku słów hebrajskich tłumaczonych na „zaniedbywać” jest czasownik paráʽ, dosłownie „rozpuścić” (Lb 5:18). W kontekście wyglądu zewnętrznego odnosi się do „rozwichrzania włosów” (Kpł 10:6), a w kontekście zachowania — do „zuchwalstwa” (Wj 32:25). Gdy mowa o karceniu, jest tłumaczony na „lekceważyć” lub „stronić” (Prz 13:18; 15:32; por. Wj 5:4, gdzie oddano go przez „odrywać”). Inny wyraz,ʽazáw, dosłownie znaczy „porzucić; odrzucić” (Pwt 29:25; 1Kl 12:8). Nehemiasz zachęcał czcicieli prawdziwego Boga, by nie ‛zaniedbywali’ Jego domu (Neh 10:39; por. 13:11). Kolejne hebrajskie słowo używane w podobnym sensie i tłumaczone na „niedbale” dosłownie znaczy „rozluźnienie”, np. nienapiętego łuku (Jer 48:10; por. Ps 78:57).

Greckie słowo ameléo (połączenie a, czyli „nie”, i mélo, czyli „troszczyć się”) zawiera w sobie myśl o zaniedbaniu i niefrasobliwości, a nie o nieświadomym przeoczeniu lub pominięciu. Apostoł Paweł wspomniał, że nieprzestrzeganie Prawa Mojżeszowego było surowo karane, po czym oznajmił: „Jakże my ujdziemy, jeśli zaniedbamy [gr. amelésantes, „nie przejmiemy się”, Int] tak wielkie wybawienie, o którym przecież zaczęto mówić poprzez naszego Pana (...) podczas gdy Bóg się przyłączył, składając świadectwo?” Paweł wskazał więc, że nie chodzi o przeoczenie, ale o brak zainteresowania, ‛uniesienie z prądem’ (w. 1), nieposłuszeństwo wobec słowa Bożego przekazanego przez jednorodzonego Syna (Heb 2:1-4).

Mateusz użył formy tego greckiego słowa, opisując przykład Jezusa o uczcie weselnej. Zaproszeni przez króla na ucztę weselną jego syna nie przyszli. Dlaczego? Nie dlatego, że zapomnieli, lecz dlatego, że „beztrosko odeszli, jeden na swoje pole, drugi do swego handlu”. Ze względu na taką postawę zostali uznani za niegodnych (Mt 22:5, 8).

Młodemu Tymoteuszowi powierzono odpowiedzialne zadanie nadzorcy w Efezie. Paweł radził mu: „Nie zaniedbuj w sobie daru, który został ci dany poprzez zapowiedź i gdy grono starszych włożyło na ciebie ręce”. Wymagało to od Tymoteusza ogromnego zaangażowania. Musiał być pochłonięty czytaniem i właściwym nauczaniem, musiał zważać na swe postępowanie, udzielać innym usilnych zachęt i być dla nich wzorem, cały czas poświęcając tym sprawom niepodzielną uwagę. W przeciwnym razie mogłoby się okazać, że zaniedbuje okazaną mu przez Boga łaskę (1Tm 4:11-16).

Pisząc o przymierzu Prawa, Paweł powołał się na słowa Jehowy, który powiedział o Izraelitach: „Moje przymierze oni sami złamali, chociaż ich posiadałem na prawach małżonka” (Jer 31:32). Septuaginta w miejsce słów: „chociaż ich posiadałem na prawach małżonka” podaje: „i przestałem się o nich troszczyć”. To wyjaśnia, dlaczego w Hebrajczyków 8:9 powyższy werset przytoczono w następującym brzmieniu: „Nie trwali bowiem w moim przymierzu, tak iż przestałem się o nich troszczyć”. Jehowa z pewnością nie zaniedbywał ich z powodu niefrasobliwości czy niedopatrzenia; okazywał członkom ludu związanego z Nim przymierzem wielką troskę, dopóki nie przestali się trzymać Jego słowa i się nie zbuntowali. Dopiero z tego powodu ‛przestał się o nich troszczyć [gr. emélesa]’.

(prawdopodobnie od rdzenia oznaczającego: „cuchnąć”).

1. Judzkie miasto na obszarze Szefeli (Joz 15:20, 33, 34, 36). Po niewoli babilońskiej zostało ponownie zasiedlone (Neh 11:25, 30). Być może to właśnie jego mieszkańcy pracowali przy naprawie pd. części muru Jerozolimy oraz Bramy nad Doliną (Neh 3:13). Utożsamia się je z Chirbat Zanuʽ (Chorbat Zanoach), leżącym ok. 5 km na pd. wsch. od Bet-Szemesz.

2. Miasto w górzystym regionie Judy (Joz 15:20, 48, 56, 57). Najprawdopodobniej to o tym mieście wspomniano w 1 Kronik 4:18, gdzie Jekutiela nazwano „ojcem Zanoach” (zob. JEKUTIEL). Niektórzy utożsamiają je z Chirbat Bajt Amra, znajdującym się ok. 10 km na pd. pd. zach. od Hebronu.

Zobacz CHRZEST.

Wynagrodzenie za pracę lub usługę (Kpł 19:13). Pokrewne czasowniki znaczą „nająć” kogoś albo „wynająć” coś (Wj 22:14, 15; Mt 20:1; Dz 28:30). Zapłata może być tym samym co nagroda. Dla króla Nebukadneccara (Nebukadreccara) zapłatą lub nagrodą za wykonanie wyroku Jehowy na Tyrze było zdobycie Egiptu i wszystkich jego bogactw (Eze 29:18, 19; zob. też Rut 2:12; Iz 61:8; 62:11). Zgodnie z proroctwem Zachariasza 11:12 Judasz Iskariot za wydanie Jezusa Chrystusa otrzymał od kapłanów „zapłatę” w postaci 30 srebrników (jeśli były to sykle, stanowiły równowartość 66 dolarów) (Mt 26:14-16; 27:3-10; Dz 1:18; zob. ŁAPÓWKA). Zapłata niekiedy też oznacza odpłatę za coś. Na przykład „zapłatą, którą płaci grzech, jest śmierć” (Rz 6:23; zob. też Ps 109:20; Iz 65:6, 7).

Zapłatę mogły stanowić nie tylko pieniądze czy srebro (2Kn 24:11, 12; 25:6), ale także zwierzęta, produkty rolne itp. Jakub za 14 lat pracy dla Labana dostał dwie żony, Leę i Rachelę. Poza tym służył mu jeszcze sześć lat za ustaloną część jego trzody (Rdz 29:15, 18, 27; 31:41). Gdy Lea dała Racheli mandragory swego syna, niejako ‛najęła’ Jakuba, by z nią współżył. Dlatego urodzonego potem syna nazwała „zapłatą najemnika” (Rdz 30:14-18). W okresie ziemskiej służby Jezusa dniówka robotnika rolnego najwyraźniej wynosiła jednego denara (74 centy) (Mt 20:2).

Prawo Boże dane Izraelitom wymagało, by najemnik otrzymywał swą zapłatę na koniec dnia pracy (Kpł 19:13; Pwt 24:14, 15). Pismo Święte surowo potępia tych, którzy nieuczciwie traktują zatrudnionych przez siebie pracowników (Jer 22:13; Mal 3:5; Jak 5:4).

Kiedy ktoś najmuje innych do pracy, powinien najpierw się upewnić, czy się do niej nadają. Przysłowie mówi: „Kto najmuje głupiego albo kto najmuje przechodniów, jest jak łucznik, który wszystko przeszywa” (Prz 26:10).

Zgodnie z zasadą: „Pracownik jest godzien swej zapłaty” można uznać, że gościnność i wsparcie materialne udzielane osobom, które całkowicie poświęcają się sprawom związanym z czystym wielbieniem, to forma należnego im wynagrodzenia (Łk 10:7; 1Tm 5:17, 18). Dla Lewitów zapłatą za służbę w sanktuarium były dziesięciny Izraelitów (Lb 18:26, 30, 31). Z drugiej strony uznanie kogoś za prawego i życie wieczne nie jest zapłatą za służbę dla Boga. Jest raczej darem wynikającym z Jego niezasłużonej życzliwości okazywanej za pośrednictwem Jezusa Chrystusa tym, którzy wierzą w złożoną przez niego ofiarę okupu (Rz 4:2-8; 6:23).

Za czasów proroka Aggeusza Izraelici zaniedbali świątynię Jehowy, przez co stracili Jego błogosławieństwo. W rezultacie ci, którzy najmowali się do pracy, czynili to, żeby „wkładać do dziurawego worka”, tzn. otrzymywali niewiele pieniędzy i szybko je wydawali (Ag 1:3-6). Dlatego nawiązując do okresu poprzedzającego odbudowę świątyni, Jehowa oznajmił przez Zachariasza: „Bo przed tymi dniami nie było żadnej zapłaty dla ludzi, nie było też czegoś takiego jak zapłata dla zwierząt domowych” (Za 8:9, 10; zob. DARY OD BOGA; DARY, UPOMINKI; NAJEMNIK).

W przeciwieństwie do hebrajskiego wyrazu sachár (zwykle oznaczającego zapłatę za wykonaną