Stróż nałożnic króla Aswerusa; eunuch królewski opiekujący się drugim domem kobiet (Est 2:14).

(„[urodzony w] sabat”).

Lewita żyjący w okresie po niewoli babilońskiej. W Ezdrasza 10:15 powiedziano: „Jednakże Jonatan, syn Asahela, i Jachzejasz, syn Tikwy, wystąpili przeciw temu, a pomagali im Meszullam i Szabbetaj, Lewici”. Werset ten może oznaczać, że Szabbetaj pomagał tym, którzy sprzeciwili się propozycji Ezdrasza dotyczącej odesłania cudzoziemskich żon. Może również oznaczać, że razem z innymi sprzeciwił się sposobowi, w jaki zbór postanowił to uczynić. Niewykluczone też, że pomagał tym, którzy reprezentowali lud w tej sprawie. Gdyby wspomniany tu Szabbetaj był tym samym, który według Nehemiasza 8:5-7; 11:1, 2, 15, 16 pomagał Ezdraszowi w publicznym czytaniu Prawa i który zamieszkał w Jerozolimie po odbudowie muru, przemawiałoby to zapewne za ostatnią z opisanych powyżej możliwości.

(„okazałe miejsce”).

Nieznane miejsce na granicy plemienia Issachara (Joz 19:17, 22). Znajdowało się gdzieś pomiędzy Bet-Szemesz a górą Tabor.

(„[urodzony] o świcie”).

Beniaminita, który przez jakiś czas mieszkał w Moabie i którego trzy imiennie wyliczone żony urodziły mu mnóstwo synów; kilku z nich zostało głowami rodów (1Kn 8:8-11).

Podstawowy hebrajski odpowiednik wyrazu „szacunek” to kawòd, dosłownie „ciężar” (por. pokrewne słowa w 1Sm 4:18 i 2Sm 14:26). A zatem szacunek okazuje się osobie uważanej za znaczną, ważną. Grecki wyraz timé kryje w sobie myśl o „szacunku”, „poważaniu”, ale też o „wartości” i „drogocenności”. Dlatego czasownik timáo można przetłumaczyć na „wyznaczyć cenę” (Mt 27:9), rzeczownik timé — na „zapłata” lub „równowartość” (Mt 27:6; Dz 4:34), a przymiotnik tímios — na „poważany”, „drogi” (wartościowy) czy „drogocenny” (Dz 5:34; 20:24; 1Ko 3:12).

Jehowa Bóg i Jego Syn. Jehowa Bóg jako Stwórca i Pan Wszechwładny zasługuje na najgłębszy szacunek i cześć (1Tm 1:17; Heb 3:3, 4; Obj 4:9-11). Ludzie wyrażają taki szacunek, gdy za przykładem Jezusa czynią to, co się Bogu podoba (Jn 8:29, 49). Dopóki obowiązywało Prawo Mojżeszowe, Izraelici mogli okazywać Jehowie szacunek, składając Mu w ofierze to, co mieli najlepszego (Prz 3:9; Mal 1:6-8).

Darzenie Wszechmocnego rzeczywistym szacunkiem nie polega na przestrzeganiu jakichś form. Konieczne jest prawdziwe umiłowanie zasad Jehowy i szczere pragnienie spełniania Jego woli. Niewątpliwie brakowało tego żydowskim przywódcom religijnym w czasach ziemskiej służby Jezusa (Iz 29:13; Mk 7:6).

Jezus Chrystus dał doskonały wzór okazywania szacunku Bogu, bo sumiennie i z radością spełnił Jego wolę, składając nawet w ofierze własne życie (Mt 26:39; Jn 10:17, 18). Dlatego Ojciec również okazał mu szacunek, potwierdzając, że uważa Go za umiłowanego Syna (Mt 17:5; 2Pt 1:17). Kiedy Jezus zakończył ziemskie życie, otrzymał od Boga jeszcze zaszczytniejsze stanowisko, niż miał przedtem (Flp 2:9-11). Na przykładzie Jezusa Chrystusa widać, jak Najwyższy uszanuje tych, którzy Jego szanują — wyrazi swą aprobatę i szczodrze im pobłogosławi (1Sm 2:30).

Ponieważ to Jehowa Bóg wywyższył swego Syna, każdy, kto nie chce uznać Jezusa Chrystusa za nieśmiertelnego Króla królów i Pana panów, lekceważy jego Ojca. Syn zasługuje na szacunek i lojalne poparcie ze względu na swą pozycję i dokonania (Jn 5:23; 1Tm 6:15, 16; Obj 5:11-13). Wszyscy, którzy pragną, by ich uszanował jako swych uczniów, muszą ściśle trzymać się jego wzoru i nauk (Rz 2:7, 10).

Inne osoby godne szacunku. Jehowie Bogu i Jego Synowi należy się największy szacunek, ale pewni ludzie z racji stanowiska również zasługują na poważanie. Dzieci mają szanować rodziców i w związku z tym być im posłuszne (Pwt 5:16; Ef 6:1, 2). Jeżeli rodzice znajdą się w potrzebie, dorosłe dzieci mogą dowieść szacunku przez chętne udzielenie pomocy pod względem materialnym (Mt 15:4-6; 1Tm 5:3, 4). Mąż szanuje żonę, gdy ją kocha i ceni, natomiast żona szanuje męża, gdy jest mu podporządkowana i odnosi się do niego z głębokim respektem (1Pt 3:1-7). Starsi, którzy ‛ciężko pracowali, nauczając’, zasługiwali na „podwójny szacunek”, co najwyraźniej obejmowało pomoc materialną (1Tm 5:17, 18). Chrześcijanie będący niewolnikami mieli szanować swych właścicieli, skrupulatnie wywiązując się ze swych zadań (1Tm 6:1, 2). Szacunek należy się również władcom i innym osobom piastującym odpowiedzialne stanowiska (Rz 13:7). Bez względu na sytuację życiową ludzie wszelkiego pokroju zasługują na szacunek, ponieważ są stworzeniami Bożymi (1Pt 2:17).

Chrześcijanie mają przodować w okazywaniu szacunku współwyznawcom (Rz 12:10). Powinni więc ‛szukać korzyści nie swojej własnej, lecz drugiego’ (1Ko 10:24), a także być gotowi podejmować się nawet podrzędnych zadań (Łk 22:26; Jn 13:12-17). Łatwiej zachować takie właściwe nastawienie, gdy się pamięta, że dla Boga każdy Jego sługa jest cenny i że chrześcijanie tworzą organizm, w którym wszyscy są sobie nawzajem potrzebni (1Ko 12:14-27).

Co prawda chrześcijanie nie szukają chwały dla siebie, ale pragną być darzeni szacunkiem przez Jehowę Boga i Jego Syna. Dlatego wystrzegają się deprawującego towarzystwa i dają odpór pragnieniom grzesznego ciała. Tylko dzięki czystości moralnej i duchowej mogą okazać się naczyniami, których Bóg użyje do zaszczytnych celów (1Ts 4:3-8; 2Tm 2:20-22; Heb 13:4). Właśnie tak rozumieją, co naprawdę znaczy być godnym szacunku (zob. też RESPEKT).

Babilońskie imię jednego z żydowskich wygnańców, piastującego w Babilonie wysokie stanowisko państwowe. Trzej towarzysze Daniela — Szadrach, Meszach i Abed-Nego — są zawsze wymieniani wspólnie, przy czym Szadrach za każdym razem jako pierwszy (być może dlatego, że ich hebrajskie imiona — Chananiasz, Miszael i Azariasz — zawsze występują według kolejności liter alfabetu hebrajskiego). Babilońskie imiona nadano im po uprowadzeniu do niewoli w Babilonie. Ponieważ zauważono, że są młodzieńcami inteligentnymi, bez jakiejkolwiek skazy i dobrze wyglądającymi, postanowiono poddać ich tam specjalnemu szkoleniu. Po trzech latach okazało się, iż dziesięciokrotnie przewyższają tamtejszych mędrców. Z pewnością zawdzięczali to błogosławieństwu Jehowy, które niewątpliwie zyskali m.in. dzięki zdecydowanemu postanowieniu, by nie kalać się miejscowymi przysmakami (Dn 1:3-20). Następnie — w myśl relacji biblijnej — wyznaczono ich do zarządzania prowincją babilońską (Dn 2:49). Chwilowo stracili łaskę króla, ponieważ nie chcieli się pokłonić jego wielkiemu posągowi, ale gdy Jehowa wyratował ich z ognistego pieca, odzyskali swe stanowiska (Dn 3).

Drugi pod względem rangi naczelnik plemienia Gada w Baszanie w IX w. p.n.e., jakiś czas przed objęciem władzy przez Jeroboama II (1Kn 5:11, 12, 17).

(„góralek [ssak kopytny wielkości królika]”).

Syn Acaliasza, sekretarz królewski. W 642 r. p.n.e. został przez króla Jozjasza wysłany wraz z dwoma innymi urzędnikami do arcykapłana Chilkiasza, żeby przekazać mu wskazówki dotyczące naprawy świątyni. Otrzymał wtedy od Chilkiasza niedawno znalezioną tam „księgę prawa” — być może nawet oryginał. Gdy tylko przeczytał Jozjaszowi jej fragment, król postanowił się dowiedzieć, jakie zamiary ma Jehowa w stosunku do Judy, więc wyprawił Szafana z synem Achikamem i innymi do prorokini Chuldy. Wysłannicy przekazali Jozjaszowi proroctwo Jehowy, że nastąpi zagłada, lecz nie za jego panowania (2Kl 22:3-20; 2Kn 34:8-28).

Synowie Szafana: Achikam (Jer 26:24), Elasa (Jer 29:1-3) i Gemariasz (Jer 36:10-12, 25), najwyraźniej także trzymali się czystego wielbienia Boga. Niestety, inaczej postępował jego syn Jaazaniasz (Eze 8:10, 11). Natomiast wnuk Szafana Gedaliasz był bogobojnym namiestnikiem, ustanowionym po upadku Jerozolimy (2Kl 25:22; Jer 39:14).

Osoba zarządzająca czyimś domem lub mieniem. Słowo „szafarz” jest odpowiednikiem hebrajskiego sochén (Iz 22:15); inne określenie, moszél, znaczy „ten, który zarządza” (Rdz 24:2, przyp. w NW). Greckie oikonòmos, tłumaczone na „szafarz”, można też oddać przez „zarządca domu” (Łk 12:42, przyp. w NW).

Szafarzem mógł być człowiek wolny lub zaufany niewolnik. ‛Nieprawy szafarz’, o którym wspomniał Jezus w jednym ze swych przykładów, był przypuszczalnie człowiekiem wolnym (Łk 16:1, 2, 4). Królowie, dostojnicy i inni bogacze przyznawali swoim szafarzom różny zakres uprawnień i obowiązków. Osoba taka często sprawowała nadzór nad domem, jak również nad innymi sługami i dobrami swego pana, a niekiedy prowadziła także jego interesy; podobne znaczenie ma greckie słowo epítropos („rządca; opiekun”) (Łk 16:1-3; Gal 4:1-3).

Abraham miał wiernego sługę, Eliezera z Damaszku, który zarządzał całym jego ogromnym mieniem, obejmującym liczne stada, a w pewnym okresie również wielu niewolników (poza polem przeznaczonym na grobowiec patriarcha ten nie posiadał żadnej ziemi) (Rdz 13:2; 14:14; 15:2; 23:17-20; Dz 7:4, 5). Józef, jako niewolnik w Egipcie, został ustanowiony nad domem Potyfara (Rdz 39:1-4, 8, 9). Później sam miał swojego szafarza (Rdz 44:4). Izraelski król Ela ustanowił pewnego człowieka nad swym domem w Tircy. Wydaje się, że takich zarządców mieli też inni starożytni królowie (1Kl 16:9). W czasach judzkiego króla Ezechiasza szafarzem domu królewskiego był Szebna, a gdy okazał się niewierny, jego miejsce zajął Eliakim, syn Chilkiasza (Iz 22:15, 20, 21).