jego zastosowania. Dzięki korzystaniu z tej nadanej przez Boga władzy zbór zachowuje czystość oraz uznanie w Jego oczach. Apostoł Paweł, któremu też powierzono taką władzę, polecił usunąć ze zboru rozpustnika i kazirodcę, który współżył z żoną swego ojca (1Ko 5:1, 5, 11, 13). Wykluczył również Hymeneusza i Aleksandra (1Tm 1:19, 20). Natomiast Diotrefes najwyraźniej podejmował nieuzasadnione próby wykluczania współwyznawców (3Jn 9, 10).

Do wykroczeń, które mogą prowadzić do wykluczenia ze zboru chrześcijańskiego, należą: rozpusta, cudzołóstwo, homoseksualizm, chciwość, zdzierstwo, kradzież, kłamstwo, pijaństwo, rzucanie obelg, spirytyzm, morderstwo, bałwochwalstwo, odstępstwo i wywoływanie podziałów w zborze (1Ko 5:9-13; 6:9, 10; Tyt 3:10, 11; Obj 21:8). Zanim się wykluczy kogoś, kto propaguje sekciarskie poglądy, należy go życzliwie ostrzec raz i drugi. W zborze chrześcijańskim obowiązuje zasada wyłuszczona w Prawie Mojżeszowym, że oskarżenie musi być oparte na zeznaniach dwóch lub trzech świadków (1Tm 5:19). Osoby trwające w grzechu należy upominać na podstawie Pisma Świętego wobec „obserwatorów” (np. tych, którzy zeznawali w sprawie ich grzesznego postępowania), żeby także oni odczuwali zdrową bojaźń i nie popełnili takiego grzechu (1Tm 5:20; zob. UPOMNIENIE).

Pismo Święte wzywa też członków zboru chrześcijańskiego, by przestali obcować z tymi, którzy są nieporządni i nie postępują właściwie, choć nie zasługują na całkowite wykluczenie. Paweł napisał o kimś takim do chrześcijan w Tesalonice: „Przestańcie z nim obcować, żeby się zawstydził. Jednakże nie uważajcie go za nieprzyjaciela, lecz w dalszym ciągu napominajcie jak brata” (2Ts 3:6, 11, 13-15).

Natomiast jeśli chodzi o kogoś, kto był chrześcijaninem, ale sam się odłączył od zboru lub został z niego wykluczony, Paweł polecił, żeby ‛przestać się z takim zadawać’, a apostoł Jan napisał: „Wcale go nie przyjmujcie do domu ani nie zwracajcie się do niego z pozdrowieniem” (1Ko 5:11; 2Jn 9, 10).

Jeżeli po wykluczeniu ze zboru ktoś okazuje szczerą skruchę, może do niego powrócić (2Ko 2:5-8). Stanowi to również ochronę dla zboru, by nie dał się przechytrzyć Szatanowi i nie popadł z jednej skrajności w drugą, przechodząc od pobłażania złu do nadmiernej surowości i braku przebaczenia (2Ko 2:10, 11).

Zobacz GRZECH.

Hebrajski czasownik gaʼál, pojawiający się po raz pierwszy w Rodzaju 48:16 (‛wybawiać’), oznacza też „wykupić” lub „odkupić” i odnosi się do odkupienia własności czy dziedzictwa bliskiego krewnego lub do wykupienia jego samego z niewoli; słowa tego używano także w stosunku do mściciela krwi (Ps 74:2; Iz 43:1). Obowiązek wystąpienia w roli wykupiciela (hebr. goʼél) przypadał krewnym najwyraźniej w następującej kolejności: 1) brat, 2) stryj, 3) syn stryja, 4) jakikolwiek inny powinowaty (Kpł 25:48, 49; por. kolejność podaną w Lb 27:5-11; zob. MŚCICIEL KRWI).

Prawo Mojżeszowe przewidywało, że jeśli zubożały Izraelita sprzedał siebie w niewolę, wykupiciel mógł go z niej wykupić (Kpł 25:47-54). Jeżeli ktoś sprzedał swą dziedziczną posiadłość, wykupiciel mógł ją odkupić i zwrócić pierwotnemu właścicielowi (Kpł 25:25-27). Nie można jednak było wykupić niczego, co zostało „poświęcone” lub „poświęcone na zagładę”, nawet jeśli to było ludzkie życie (Kpł 27:21, 28, 29; zob. RZECZ POŚWIĘCONA).

Przykład wykupu, którego dokonał goʼél, można znaleźć w Księdze Rut. Kiedy Rut powiedziała swej teściowej, Noemi, że zbierała pokłosie na polu Boaza, ta zawołała uradowana: „Mąż ten jest z nami spokrewniony. To jeden z naszych wykupicieli” (Rut 2:20). Boaz zgodził się wziąć na siebie ten obowiązek i uroczyście dokonał wykupu wobec sędziów i świadków, ale dopiero wtedy, gdy ze swych praw zrezygnował człowiek, który był bliżej niż on spokrewniony z Noemi (Rut 3:9, 12, 13; 4:1-17).

Jehowa jako Wykupiciel. Składając w ofierze swego jednorodzonego Syna, Jehowa wystąpił w roli Wykupiciela ludzkości i wykupił ją od grzechu i śmierci oraz z mocy grobu. Syn Boży musiał przyjść na ziemię i „pod każdym względem stać się podobny do swych ‚braci’” jako ‛współuczestnik ciała i krwi’, wskutek czego został bliskim krewnym rodziny ludzkiej (Heb 2:11-17). Apostoł Paweł napisał do chrześcijan: „Przez niego dostępujemy uwolnienia na podstawie okupu dzięki jego krwi” (Ef 1:7; por. Obj 5:9; 14:3, 4; więcej szczegółów podano pod hasłem OKUP).

Wyrażenie to nawiązuje do faktu, iż Jehowa nie toleruje żadnej rywalizacji, tzn. nie pozwala oddawać czci innym bogom. Hebrajskie słowo kannáʼ jest używane tylko w odniesieniu do Boga i oznacza „wymagający wyłącznego oddania; zazdrosny” (Wj 20:5, przyp. w NW; zob. ZAZDROŚĆ, GORLIWOŚĆ).

Bóg nie odda nikomu należnej Jemu chwały (Iz 42:8). Kto przestaje okazywać Mu wyłączne oddanie, naraża się na Jego zapalczywy gniew (Pwt 4:24; 5:9; 6:15). Izrael był niejako poślubiony Jehowie, który wymagał od swej symbolicznej małżonki wyłącznego oddania, lojalności i wierności, ale też z gorliwością i zapałem występował w jej obronie (Eze 36:5). Natomiast nieposłuszeństwo i podążanie za obcymi bogami równało się cudzołóstwu, które ściągało słuszny gniew Jehowy, zazdrośnie strzegącego swego dobrego imienia (Pwt 32:16, 21; Eze 16:38, 42).

Na czym polega wyłączne oddanie, którego Jehowa wymaga od swych sług?

Słowo „wyłączny” oznacza „przysługujący tylko jednej osobie”. Z kolei „oddanie” to „całkowite poświęcenie się komuś” lub „głębokie przywiązanie do kogoś”. A zatem „wyłączne oddanie” dla Boga polega na niedopuszczaniu do tego, by ktoś (lub coś) zajął w naszych sercach i poczynaniach należne Mu miejsce. To zaszczytne miejsce przysługuje tylko Bogu.

Jehowa Bóg nie toleruje rywalizacji. O tym, że Jehowa wymaga wyłącznego oddania, wyraźnie mówi drugie spośród „Dziesięciu Słów”, czyli Dziesięciorga Przykazań spisanych palcem Bożym: „Jam jest Jehowa, twój Bóg (...). Nigdy nie wolno ci mieć innych bogów na przekór mojemu obliczu [lub „mnie na przekór”] (...) gdyż ja, Jehowa, twój Bóg, jestem Bogiem wymagającym wyłącznego oddania” (Pwt 5:6-9). Francuski przekład M. Drioux (1884) tak oddaje werset z Wyjścia 34:14: „Bóg domaga się wyłącznej miłości”, tzn. chce, by miłowano tylko Jego, nikogo innego. Jezus potwierdził to w swej odpowiedzi na pytanie Żyda, który próbował wystawić go na próbę (Mt 22:37). Jehowa był dla Izraela Bogiem i Królem, Zwierzchnikiem religijnym i Głową państwa. Wobec tego Izraelita, który by służył innym bogom, łamał pierwsze i drugie przykazanie i popełniał zdradę stanu — najstraszliwszą zbrodnię, zasługującą na najcięższą karę. Pewnego razu Izraelici wdali się w kult fałszywego boga połączony z niemoralnością i groziła im zagłada, ponieważ Jehowa zdecydowanie domagał się wyłącznego oddania. Zostali ocaleni tylko dlatego, że Pinechas, wnuk Aarona, ‛nie tolerował żadnej rywalizacji z Jehową’ i bez wahania udowodnił to czynem (Lb 25:11).

Kiedy Jehowa pozwolił Izraelitom powrócić z niewoli babilońskiej, uczynił to ze względu na swe imię (Eze 39:25-28). W przekładzie F. Fentona werset z Wyjścia 34:14 brzmi następująco: „WIECZNIE ŻYJĄCY jest zazdrosny o SWOJE IMIĘ”. Ponieważ Jehowa jest zazdrosny o swe imię, innymi słowy: jest do niego bezgranicznie przywiązany, nie pozwoli, by Jego lud otaczał szacunkiem imię jakiegokolwiek innego boga.

Oddanie niewolnika dla pana. Wyrażenie „wyłączne oddanie” kojarzy się też ze stosunkiem niewolnika do swego pana. Jehowa jako Stwórca jest Właścicielem i Panem wszechrzeczy. Jest Bogiem i ma prawo do tego, by stworzenia, nad którymi panuje, były oddane wyłącznie Jemu i wykonywały Jego wolę. Kiedy osoba szczerze usposobiona poznaje Jehowę i zaczyna cenić swoją więź z Nim, dobrowolnie daje szczere dowody wyłącznego oddania swemu Bogu. Jehowa tego właśnie pragnie, nienawidzi zaś formalistycznej pobożności i pozorów oddania (Mt 15:8, 9). Taką więź i miłe Bogu dobrowolne oddanie ilustruje pewien szczegół Prawa Mojżeszowego. Otóż Hebrajczyka będącego niewolnikiem należało po siedmiu latach puścić wolno. „Ale jeśli ów niewolnik będzie usilnie zapewniał: ‚Naprawdę miłuję mego pana, moją żonę oraz moich synów; nie chcę odejść jako człowiek wolny’, to jego pan przyprowadzi go przed prawdziwego Boga i przyprowadzi go do drzwi lub węgara; i jego pan przekłuje mu ucho szydłem, i będzie on jego niewolnikiem po czas niezmierzony” (Wj 21:2, 5, 6). Paweł, pisząc do nie-Żydów ze zboru w Tesalonice, wspomniał o tym, że gdy zostali chrześcijanami, dobrowolnie oddali się swemu Bogu. Przestali służyć bożkom, „aby być niewolnikami żywego i prawdziwego Boga” (1Ts 1:9).

Wyłączne oddanie Jezusa. Z Filipian 2:5-8 wynika, że Jezus zarówno w niebie, jak i na ziemi uznawał suwerenną pozycję swego Ojca i był Mu wyłącznie oddany. Sam podkreślił, że najważniejsze przykazanie Prawa wymagało miłowania Boga całym sercem (Mt 22:37). Prócz tego składał dowody wyłącznego oddania dla imienia Jehowy i zachęcał do tego swych uczniów. Nauczył ich modlitwy, która zaczyna się od słów: „Nasz Ojcze w niebiosach, niech będzie uświęcone twoje imię” (Mt 6:9). Oddanie Jezusa szło w parze z gorliwością i zapałem, czemu dał świadectwo, oczyszczając świątynię zgodnie z proroctwem: „Gorliwość o twój dom mnie pożre” (Jn 2:17; Ps 69:9). Najpiękniejszy przejaw wyłącznego oddania Jezusa dla Ojca opisano w 1 Koryntian 15:24-28, gdzie zapowiedziano, że gdy na czele niebiańskiego Królestwa odniesie zwycięstwo nad wszystkimi wrogami oraz wszelką inną władzą, wtedy przekaże Królestwo swemu Ojcu i sam Mu się podporządkuje, „tak by Bóg był wszystkim dla każdego”.