mocarstwo polityczne oznajmiono, iż ‛rosło aż do zastępu niebios’, a nawet sprawiło, że część tego zastępu i gwiazd spadła na ziemię. W Daniela 12:3 o tych sługach Bożych przebywających na ziemi w przepowiedzianym czasie końca czytamy, iż mieli jaśnieć „jak gwiazdy — po czas niezmierzony”. Warto też zwrócić uwagę na symboliczne znaczenie gwiazd w rozdz. 1-3 Objawienia; z kontekstu wyraźnie wynika, że owe „gwiazdy” to osoby, które żyją na ziemi, doświadczają ziemskich przeżyć i pokus, a przy tym są odpowiedzialne za zbory powierzone ich pieczy (Obj 1:20; 2:1, 8, 12, 18; 3:1, 7, 14).

Droga do życia w niebie. Aby wstąpić do nieba, nie wystarczy po prostu wierzyć w Chrystusową ofiarę okupu oraz zgodnie z pouczeniami Bożymi zdobywać się na uczynki wiary. Natchnione pisma apostołów i uczniów pokazują, że ktoś taki musi ponadto być powołany i wybrany przez Boga za pośrednictwem Jego Syna (Mt 22:14; 2Tm 1:9, 10; 1Pt 2:9). Zaproszenie to łączy się z szeregiem kroków, które trzeba przedsięwziąć, aby dana osoba nadawała się do objęcia dziedzictwa niebiańskiego. Część z nich podejmuje Bóg, inne zaś ci, których On powołuje. Do kroków tych należy m.in.: uznanie powoływanego chrześcijanina za prawego (Rz 3:23, 24, 28; 8:33, 34), ‛zrodzenie go’, czyli zaliczenie w poczet duchowych synów Bożych (Jn 1:12, 13; 3:3-6; Jak 1:18), ochrzczenie w śmierci Chrystusa (Rz 6:3, 4; Flp 3:8-11), namaszczenie (2Ko 1:21; 1Jn 2:20, 27) i uświęcenie (Jn 17:17). Powołany musi aż do śmierci wytrwać w niezłomnej lojalności (2Tm 2:11-13; Obj 2:10), a gdy dochowa wierności swemu powołaniu i wybraniu (Obj 17:14), zostaje w końcu wskrzeszony do życia duchowego (Jn 6:39, 40; Rz 6:5; 1Ko 15:42-49; zob. NAMASZCZANIE; UŚWIĘCENIE; UZNANIE ZA PRAWEGO; ZMARTWYCHWSTANIE).

Trzecie niebo. W 2 Koryntian 12:2-4 apostoł Paweł opisuje kogoś, kto został „porwany do trzeciego nieba” i „do raju”. Ponieważ Pismo Święte nie wspomina, by ktokolwiek inny przeżył coś podobnego, wydaje się, że chodzi tu o samego Pawła. Wprawdzie niektórzy próbują powiązać tę wzmiankę o trzecim niebie z dawnym poglądem rabinicznym, że niebiosa są podzielone na poziomy i że w sumie jest „siedem niebios”, lecz pogląd taki nie znajduje poparcia w Piśmie Świętym. Biblia nie wspomina, jakoby niebo było podzielone na płaszczyzny lub poziomy, natomiast z dotychczasowych rozważań wynika, że aby ustalić, czy w danym wypadku niebo należy rozumieć jako atmosferę ziemską, przestrzeń kosmiczną, niebiosa duchowe czy jeszcze coś innego, zawsze trzeba uwzględnić kontekst. Wydaje się więc, że wzmianka o „trzecim niebie” wskazuje na stan najwyższego uniesienia, w jakim Paweł oglądał tę wizję. Warto zwrócić uwagę, w jaki sposób pewne słowa i zwroty są trzykrotnie powtórzone w Izajasza 6:3, Ezechiela 21:27, Jana 21:15-17 i Objawieniu 4:8 — najwyraźniej chodzi o uwypuklenie jakiejś cechy lub myśli.

Zobacz ZWIERZĘTA.

Zobacz CZYSTOŚĆ.

Zobacz NIEDOZWOLONY OGIEŃ.

Określenie występujące w Kapłańskiej 10:1 jako tłumaczenie hebrajskiego słowa zar (rodzaj żeński zaráh, dosł. „obcy”). W wersecie tym odnosi się do „niedozwolonego ognia”, który synowie Aarona, Nadab i Abihu, zaczęli ofiarować przed Jehową, „czego on im nie polecił” i za co zgładził ich ogniem (Kpł 10:2; Lb 3:4; 26:61). Jehowa oznajmił potem Aaronowi: „Gdy przychodzicie do namiotu spotkania, nie pijcie wina ani odurzającego napoju, ty i twoi synowie z tobą, żebyście nie pomarli. Jest to ustawa po czas niezmierzony dla waszych pokoleń, aby odróżnić to, co święte, od tego, co nie jest święte, oraz to, co nieczyste, od tego, co czyste, i aby uczyć synów Izraela wszystkich przepisów, które Jehowa przekazał im przez Mojżesza” (Kpł 10:8-11). Można stąd wysnuć wniosek, że Nadab i Abihu znajdowali się pod wpływem alkoholu, co ośmieliło ich do ofiarowania nieprzepisowego ognia. Był on „niedozwolony” najprawdopodobniej dlatego, że zapalono go w złym czasie, w niewłaściwym miejscu lub w niestosowny sposób, albo dlatego, że kadzidło miało inny skład niż nakazany w Wyjścia 30:34, 35. Odurzenie alkoholem nie usprawiedliwiało ich grzechu.

Wyrazu zar użyto także w Wyjścia 30:9, gdzie wspomniano o paleniu „niedozwolonego kadzidła” na ołtarzu w Miejscu Świętym (zob. przyp. w NW).

(hebr. dow; gr. árkos).

W Palestynie występował kiedyś niedźwiedź syryjski (Ursus arctos syriacus), którego wciąż można spotkać w pn. Syrii, pn.-zach. Iranie i pd. Turcji. Ma on zazwyczaj jasnobrązowe ubarwienie i waży ok. 140 kg. Pomimo pozornej niezdarności niedźwiedzie potrafią bardzo szybko się poruszać