Bogiem po czas niezmierzony” (Iz 40:28). Jehowa istnieje „od czasu niezmierzonego po czas niezmierzony” (Ps 90:2). Ponieważ jest nieśmiertelny i nie umiera, będzie Bogiem przez całą wieczność (Hab 1:12; 1Tm 1:17). Jednakże hebrajskie ʽolám nie oznacza samo w sobie „na zawsze”. Często odnosi się do czegoś, co ma jakiś koniec, ale trwa „po czas niezmierzony” w tym sensie, że w danej chwili nie określono, kiedy ten kres nastąpi. Na przykład przymierze Prawa, zawarte „po czas niezmierzony”, straciło ważność wraz ze śmiercią Jezusa i ustanowieniem nowego przymierza (Wj 31:16, 17; Rz 10:4; Gal 5:18; Kol 2:16, 17; Heb 9:15). Podobnie skończyła się rola kapłaństwa Aaronowego, które także miało pełnić służbę „po czas niezmierzony” (Wj 40:15; Heb 7:11-24; 10:1).

Inny termin hebrajski — ʽad — opisuje bezkresną przyszłość, czyli wieczność (1Kn 28:9; Ps 19:9; Iz 9:6; 45:17; Hab 3:6). Gdzieniegdzie, np. w Psalmie 45:6 (45:7), słowa ʽolám oraz ʽad występują razem i są oddawane przez: „na wieki wieków” (Bw), „po wszystkie wieki” (Bp) czy „po czas niezmierzony, na zawsze” (NŚ). Psalmista powiedział o ziemi: „Nic nią nie zachwieje po czas niezmierzony, na zawsze” (Ps 104:5).

Również hebrajski wyraz nécach może się odnosić do wieczności. Oddaje się go takimi wyrażeniami, jak „na zawsze” (Hi 4:20; 14:20; Ps 9:18) czy „bez końca” (Iz 57:16). Niekiedy nécach występuje w zestawieniu z ʽolám (Ps 49:8, 9) lub razem z ʽad (Am 1:11). Wszystkie trzy słowa pojawiają się w Psalmie 9:5, 6: „Zgromiłeś narody (...). Imię ich wymazałeś po czas niezmierzony [leʽolám], na zawsze [waʽéd]. Nieprzyjacielu, ostatecznego [lanécach] kresu dobiegły spadające na ciebie spustoszenia”.

W Chrześcijańskich Pismach Greckich słowo aiòn może oznaczać odcinek czasu o nieustalonej lub niedającej się określić długości, ciągnący się w daleką, ale nie bezkresną przyszłość. Na przykład w Łukasza 1:70 oraz w Dziejach 3:21 bywa tłumaczone na „dawny”, „dawne [najdawniejsze] czasy”, „przed wiekami” (Gryglewicz, NŚ, Wp). Często jednak kontekst sugeruje, że aiòn odnosi się do okresu, którego długości nie da się zmierzyć dlatego, iż nie ma on końca (Łk 1:55; Jn 6:50, 51; 12:34; 1Jn 2:17). Podobnie pochodzący od aiòn przymiotnik aiònios może zależnie od kontekstu oznaczać zarówno „długi”, „dawny” (Rz 16:25; 2Tm 1:9; Tyt 1:2), jak i „wieczny” (Mt 18:8; 19:16, 29). Inny grecki przymiotnik, aídios, wyraźnie oznacza „wiekuisty” lub „wieczny” (Rz 1:20; Judy 6; BT, Bw, NŚ; termin aiòn omówiono też pod hasłami SYSTEMY RZECZY; WIEK).

Zobacz WYZNACZONE CZASY NARODÓW.

Zobacz MISA; NACZYNIA.

Zobacz DÓŁ.

(hebr. rimmáh, gr. skòleks).

Robakowata larwa wielu owadów tuż po opuszczeniu osłon jajowych. Czerwiem nazywa się często larwę muchy, żerującą na żywych lub martwych tkankach roślinnych i zwierzęcych. Żywa bądź rozkładająca się tkanka zapewnia złożonym jajom ciepło, a czerwiom — pokarm.

Czerwie mają cienkie, beznogie i pierścieniowate ciało, które wygląda na pozbawione głowy. Jednak w publikacji The Smithsonian Series (t. 5, s. 343) tak napisano na ten temat: „Głowa czerwia znajduje się na cienkim końcu, ale jest właściwie schowana w ciele. Z otworu, w którym kryje się głowa i który służy czerwiowi za otwór gębowy, wystają dwa haczyki w kształcie szczypiec pełniące funkcję szczęk i narządu chwytnego”.

Pismo Święte nawiązuje do faktu, że czerwie żerują na szczątkach organicznych (Hi 7:5; 17:14; 21:26; 24:20; Iz 14:11). Gdy Izraelici, otrzymawszy w cudowny sposób mannę, próbowali ją przechować do następnego dnia, zaczynała cuchnąć i lęgły się w niej czerwie; wyjątkiem była manna zbierana szóstego dnia i pozostawiana do sabatu (Wj 16:20, 24). Jezus wspomniał o czerwiu w związku z Gehenną. Najwidoczniej miał na myśli śmietnisko za murami Jerozolimy, gdzie palono odpadki, a na rozkładających się resztkach w pobliżu ognia — lecz nie w samych płomieniach — żerowały robaki i czerwie (Mk 9:48; por. Iz 66:24; zob. GEHENNA).

Słowem „czerw” posłużył się Bildad na określenie kogoś mało znaczącego (Hi 25:6).

Zobacz BARWNIKI, FARBOWANIE.

Zbiornik wodny oddzielający pn.-wsch. część Afryki od Półwyspu Arabskiego, mający dwie wysunięte zatoki: Sueską i Akaba. Akwen nazywany dziś Morzem Czerwonym ma ok. 2250 km długości, maksymalnie 350 km szerokości i średnio jakieś 600 m głębokości. Stanowi kontynuację rozległego zapadliska geologicznego, zwanego Wielkimi Rowami Afrykańskimi. Ze względu na szybkie parowanie morze to jest bardzo słone. Silne, często zmieniające kierunek wiatry oraz wielkie rafy powodują, że żegluga jest niebezpieczna. Wzdłuż wsch. wybrzeża wznoszą się wysokie łańcuchy górskie, a od strony zach. skaliste płaskowyże i niskie wzgórza.