Może to wskazywać, że przynajmniej czasami osoba, której udzielano błogosławieństwa, klęczała.

Podczas błagania o łaskę. Ludzie klękają, by wyrazić szacunek lub błagać o łaskę; uczynił tak wysłany przez króla Achazjasza „dowódca pięćdziesięciu”, który padł na kolana przed Eliaszem i zaczął prosić o ocalenie życia jemu i jego towarzyszom (2Kl 1:13, 14). Na klęczkach też pewien trędowaty błagał Jezusa o oczyszczenie (Mk 1:40-42; zob. też 10:17-22).

Podczas modlitwy. Czciciele prawdziwego Boga często modlą się do Niego w pozycji klęczącej, będącej stosownym wyrazem pokory (Ezd 9:5; Dz 9:36, 40; 21:3-6). Salomon padł na kolana wobec całego zboru izraelskiego, gdy modlił się w czasie uroczystego oddania świątyni do użytku (2Kn 6:13). Daniel — nie bacząc na rozporządzenie królewskie, według którego przez 30 dni można było zanosić prośby jedynie do króla Dariusza — trzy razy dziennie padał na kolana przed Jehową, mając okna swej izby na poddaszu otwarte w stronę Jerozolimy (Dn 6:6-11). Sam Jezus Chrystus dał przykład modlenia się do Jehowy na klęczkach. W nocy, której został zdradzony, w ogrodzie Getsemani „upadłszy na kolana, zaczął się modlić” (Łk 22:41).

Wyznawcy religii fałszywej klękali przed wizerunkami swych bóstw. Ale za czasów Eliasza w Izraelu wciąż żyło 7000 wiernych osób, które tego nie robiły — „wszystkie kolana, które się nie ugięły przed Baalem” (1Kl 19:18; Rz 11:4).

Wyraz hołdu lub uznania czyjegoś wysokiego stanowiska. Uklęknięcie może też oznaczać złożenie hołdu albo uznanie czyjejś wysokiej pozycji. Żołnierze klękali przed Jezusem i składali mu hołd, choć w tym wypadku miało to szyderczy wydźwięk (Mt 27:27-31; Mk 15:16-20).

Jehowa wyniósł swego zmartwychwstałego wiernego Syna na wyższe stanowisko i dał mu imię, które przewyższa wszelkie inne imię, „żeby w imię Jezusa zgięło się wszelkie kolano tych w niebie i tych na ziemi, i tych pod ziemią”. Kto chce ocalić życie, musi ze czcią klękać przed Jehową w imię Jezusa Chrystusa, uznając, że jest on Panem ku chwale Boga. Wymaganie to obejmuje także „tych pod ziemią”, czyli osoby, które powstaną z martwych (Flp 2:9-11; Jn 5:28, 29; Ef 1:9, 10).

Jednak pragnąc zaskarbić sobie łaskę Boga, trzeba uznawać przede wszystkim Jego zwierzchnictwo. Jehowa oświadczył: „Na samego siebie przysiągłem (...) że ugnie się przede mną każde kolano” (Iz 45:23; Rz 14:10-12). Słusznie więc psalmista gorąco zachęcał Izraelitów: „Wejdźcie, oddajmy cześć i się pokłońmy; klęknijmy przed Jehową, naszym Twórcą” (Ps 95:6; zob. GESTY I POZYCJA CIAŁA).

(„każdy wizjoner” lub „widzi wszystko [w wizji]”).

1. Izraelita, którego syn Szallun w czasach Nehemiasza pomagał naprawiać mur Jerozolimy (Neh 3:15).

2. Syn Chazajasza z plemienia Judy (Neh 11:4, 5). Być może chodzi o tę samą osobę, co w poz. 1.

Sformułowanie „kolczasta roślina” może się odnosić do wielu roślin o zdrewniałej łodydze mającej kolce. Niektórzy uczeni utożsamiają hebrajskie barkaním („kolczaste rośliny”) z określaną pokrewnym rzeczownikiem arabskim pospolitą rośliną ostowatą o ciernistej główce (Centaurea scoparia). Gedeon za pomocą barkaním wymierzył karę mieszkańcom Sukkot za to, że gdy walczył z Midianitami, nie chcieli dać chleba jego wygłodniałym żołnierzom (Sdz 8:6, 7, 16).

Hebrajskie słowo chédek („kolczasta roślina”) bywa utożsamiane z pewnym kolczastym krzewem z rodziny psiankowatych (Solanum coagulans) (Thesaurus of the Language of the Bible, red. m.in. M. Z. Kaddari, Jerozolima 1968, t. 3, s. 88). Wyrazu chédek użyto w Przysłów 15:19, gdzie drogę leniwego przyrównano do kolczastego żywopłotu. Niewątpliwie chodzi o to, iż w każdym przedsięwzięciu człowiek taki widzi trudności i dokuczliwe problemy i usprawiedliwia tym swoją bezczynność. Z powodu upadku moralnego Izraelitów prorok Micheasz powiedział, że ‛najlepszy z nich był jak kolczasta roślina [hebr. kechédek], najbardziej prostolinijny z nich był gorszy niż ciernisty żywopłot’. Słowa te najwyraźniej znaczyły, iż nawet najlepszy spośród Izraelitów był dla stykających się z nim osób tak nieprzyjemny jak kłująca roślina lub jak ciernisty żywopłot dla kogoś, kto podszedł zbyt blisko (Mi 7:4).

Ozdoba zawieszana w przekłutym płatku ucha lub nosie, nierzadko mająca kształt obręczy. Hebrajskie słowo nézem określa zarówno kolczyk do ucha, jak i do nosa (Wj 32:2; Prz 11:22). Niekiedy — choć nie zawsze — kontekst pozwala ustalić, o jaką ozdobę chodzi (por. Rdz 24:47 z 35:4; Eze 16:12). Kolczyki noszone w uszach i nosie często tylko nieznacznie się od siebie różniły. Hebrajskie słowo ʽagíl oznacza kolczyk okrągłego kształtu (Lb 31:50; Eze 16:12).

W wielu starożytnych narodach kolczyki nosili wszyscy — mężczyźni, kobiety i dzieci. O tym, że w różnych krajach ozdabiali się nimi mężczyźni, świadczą egipskie wizerunki przedstawiające cudzoziemców. Jednakże w samym Egipcie najwyraźniej nie było takiego zwyczaju, nie wiadomo też, czy upowszechnił się w Izraelu. Kolczyki nosili Midianici; znalazły się one wśród izraelskich łupów wojennych (Lb 31:1, 2, 50). Kiedy na pustkowiu Aaron zbierał złoto na posąg cielca, polecił Izraelitom: „Pozdejmujcie złote kolczyki, które są w uszach waszych żon, waszych synów oraz waszych córek, i przynieście je do mnie” (Wj 32:1-4).

Egipcjanki często nosiły złote kolczyki w kształcie obręczy o średnicy 4—5 cm lub większe, składające się nawet z sześciu połączonych ze sobą kół. Wśród srebrnych kolczyków znalezionych w Tebach niektóre miały postać zwykłych sztyfcików. Egipskie kolczyki, podobnie jak asyryjskie, bywały bardzo misterne, miewały też kształt krzyża. W przekłuty płatek ucha zazwyczaj wkładano specjalny haczyk albo samą obręcz.

W starożytnym Egipcie osoby z wyższych sfer niekiedy nosiły w uszach złote ozdoby w kształcie kobry, wysadzane drogimi kamieniami. Na Bliskim Wschodzie do obręczy kolczyków mocowano wisiorki z kamieni szlachetnych. W Biblii wspomniano też o „nausznicach” (hebr. netifòt, od natáf [„kapać” lub „padać”]), choć nie opisano, jak wyglądały (Sdz 8:26). Prawdopodobnie chodziło o wisiorki albo inne ozdoby w kształcie kropli, wykonane z pereł, srebra bądź złota. „Nausznice” wyliczono wśród przedmiotów, które Jehowa zamierzał odebrać wyniosłym „córkom Syjonu” (Iz 3:16, 19).

Wierni Hebrajczycy i chrześcijanie nie uważali kolczyków za amulety, w przeciwieństwie do współczesnych im ludzi. Choć o domownikach Jakuba Biblia bezpośrednio nie mówi, że traktowali swe kolczyki w ten sposób, Jakub zakopał je pod wielkim drzewem w pobliżu Szechem razem z „cudzoziemskimi bogami” (Rdz 35:2-4). „Ozdobne, brzęczące muszelki” wyniosłych „córek Syjonu”, noszone na szyi lub w uszach, najwyraźniej były amuletami (Iz 3:20).

Kiedy w Izraelu zbierano daninę na przybytek, kolczyki znalazły się wśród różnych przedmiotów ofiarowanych przez osoby o „ochoczym sercu” (Wj 35:20-22). Setki lat później Jehowa powiedział o Jerozolimie, że dał jej kolczyki (wraz z innymi rzeczami) w dowód swej miłości (Eze 16:1, 2, 12). A Salomon użył następującej przenośni: „Złotym kolczykiem i ozdobą ze specjalnego złota jest dla słuchającego ucha mądry człowiek, który upomina” (Prz 25:1, 12).

Kolczyki do nosa umieszczano w jednej z jego bocznych ścianek lub w przegrodzie nosowej; zazwyczaj stanowiły ozdobę kobiet (Rdz 24:22, 30, 47; Iz 3:21), ale z niektórych przekładów wynika, że wśród Ismaelitów nosili je również mężczyźni (Sdz 8:24-26).

Chociaż kolczyki do nosa wykonywano głównie ze złota, niekiedy wykorzystywano też inne materiały, np. srebro. Bywało, że ozdabiano je koralikami, kawałkami korala szlachetnego lub cennymi kamieniami w formie wisiorków. Kolczyki takie mogły mieć od 2,5 do 7,5 cm średnicy. Ponieważ zwisały nad ustami, w czasie jedzenia trzeba je było przytrzymywać.

W Przysłów 11:22 kobietę piękną z wyglądu, lecz odrzucającą rozsądek przyrównano do „złotego kolczyka do nosa tkwiącego w ryju świni”.

(hebr. gad).

Manna, którą Izraelici jedli na pustkowiu, była ‛biała jak nasienie kolendry’ (Wj 16:31). Najwyraźniej przypominała ją nie tylko kolorem, ale też ogólnym wyglądem (Lb 11:7).

Kolendra siewna (Coriandrum sativum) to jednoroczna roślina z rodziny selerowatych; osiąga wysokość ok. 50 cm i ma liście podobne do pietruszki oraz różowe lub białe kwiaty tworzące pęki. Owoc składa się z kulistych, popielatobiałych nasion o średnicy 1—3 mm. Zawierają one aromatyczny olejek o przyjemnym zapachu i są używane jako przyprawa oraz środek leczniczy na łagodniejsze dolegliwości żołądkowe.

Nasion kolendry używano już w starożytnym Egipcie, toteż Izraelici zapewne dobrze je znali jeszcze przed wyjściem z tego kraju. Zarówno tam, jak i w Palestynie kolendra rosła dziko.

Biblia nie zawiera takiej liczby precyzyjnych nazw kolorów, jak współczesne tabele barw. Pisarze biblijni określali kolory opisowo, np. przyrównywali rzeczy nieznane do dobrze znanych (Wj 16:31; Obj 1:14). Często odwoływali się do takich powszechnie spotykanych rzeczy, jak krew, śnieg, pewne ptaki, ogień, czy kamienie szlachetne (2Kl 3:22; Ps 51:7; PnP 5:11; Mt 16:2, 3; Obj 9:17). Kolory mogły mieć znaczenie symboliczne i być kojarzone z pewnymi pojęciami.

Biały. Najczęściej wymieniany kolor w Biblii. Oprócz określania barwy często symbolizuje prawość i czystość duchową (Obj 3:4; 7:9, 13, 14). Biały koń ukazany w Objawieniu 6:2 i 19:11 przedstawia