dzięki swym naukom i dzięki przewodnictwu, jakie od Pięćdziesiątnicy 33 r. n.e. sprawuje nad zborem. Ale kiedy rozpocznie swe Tysiącletnie Panowanie, będzie mieć do pomocy grono kapłanów i królów, składające się z jego wskrzeszonych duchowych „braci” (Obj 20:4-6). W czasie, gdy „umarli, wielcy i mali”, staną przed tronem sędziowskim, ludzie wierni i posłuszni Bogu „będą sobie błogosławić”, gdyż dzięki potomstwu Abrahama dostąpią wiecznego, szczęśliwego życia (Obj 20:11-13; Rdz 22:18; Jn 17:3; por. Obj 21:1-4).

Zmartwychwstanie „potomstwa”. Mówiąc o wskrzeszeniu Potomka, Jezusa Chrystusa, apostoł Piotr napisał, że został on „uśmiercony (...) w ciele, ale ożywiony w duchu” (1Pt 3:18). Z kolei apostoł Paweł, omawiając kwestię zmartwychwstania współdziedziców Chrystusa, posłużył się porównaniem rolniczym. Wyjaśnił: „To, co siejesz, nie zostanie ożywione, jeśli wpierw nie obumrze; a jeśli chodzi o to, co siejesz, siejesz nie to ciało, które się rozwinie, lecz gołe ziarno, czy to pszeniczne, czy któreś z pozostałych; ale Bóg daje mu takie ciało, jakie się Jemu podoba, każdemu z nasion jego własne ciało. (...) Podobnie jest ze zmartwychwstaniem umarłych. Zasiewa się w skażeniu, wskrzeszone zostaje w nieskażoności. Zasiewa się w hańbie, wskrzeszone zostaje w chwale. (...) Zasiewa się ciało fizyczne, wskrzeszone zostaje ciało duchowe” (1Ko 15:36-44). A zatem członkowie ‛potomstwa niewiasty’, czyli „potomstwa Abrahama”, muszą umrzeć. Rezygnują z ziemskiego ciała, podlegającego skażeniu, i dostępują zmartwychwstania w chwalebnych, nieskażonych ciałach.

Niezniszczalne nasienie. Apostoł Piotr napisał do swych duchowych braci, że „przez zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa spośród umarłych” zostało im dane „nowe zrodzenie do żywej nadziei, do dziedzictwa niezniszczalnego i nieskalanego, i niewiędnącego”. Potem zaznaczył: „Jest ono w niebiosach zachowane dla was”. Zwrócił im uwagę na to, że nie zostali uwolnieni rzeczami zniszczalnymi, takimi jak srebro czy złoto, lecz krwią Chrystusa. Następnie wyjaśnił: „Dano wam bowiem nowe zrodzenie, nie ze zniszczalnego, lecz z niezniszczalnego nasienia, przez słowo Boga, który żyje i trwa”. Słowo „nasienie” jest tutaj tłumaczeniem greckiego wyrazu sporá, które oznacza zasiewane ziarno, a więc nasienie mogące wydać plon (1Pt 1:3, 4, 18, 19, 23).

Piotr przypomniał w ten sposób swoim braciom, że łączy ich synowska więź nie z człowieczym ojcem, który umiera i nie może im przekazać ani niezniszczalności, ani życia wiecznego, lecz z „Bogiem, który żyje i trwa”. Niezniszczalnym nasieniem, z którego dano im to nowe zrodzenie, jest duch święty, czynna siła Boża oddziałująca wraz z nieprzemijającym Słowem Bożym, spisanym pod wpływem owego ducha. Podobnie o osobach zrodzonych duchem wypowiedział się apostoł Jan: „Nikt, kto się narodził z Boga, nie trwa w grzechu, ponieważ Jego nasienie pozostaje w takim i nie może on trwać w grzechu, gdyż narodził się z Boga” (1Jn 3:9).

Dzięki oddziaływaniu ducha świętego chrześcijanie ci rodzą się na nowo jako synowie Boży. Duch ten pobudza ich do zachowywania czystości i wydawania jego owoców, a nie zdeprawowanych uczynków ciała. Kto zatem ma w sobie to symboliczne nasienie, ten stroni od uczynków ciała. Apostoł Paweł ujął to następująco: „Gdyż Bóg nie powołał nas z przyzwoleniem na nieczystość, lecz w związku z uświęceniem. Kto więc okazuje lekceważenie, ten lekceważy nie człowieka, lecz Boga, który wam udziela swego ducha świętego” (1Ts 4:7, 8).

Jeśli jednak ktoś z tego grona nieustannie się sprzeciwia duchowi świętemu, czyli go ‛zasmuca’, Bóg w końcu mu go odbierze (Ef 4:30; por. Iz 63:10). A gdyby posunął się do bluźnierstwa przeciw duchowi, skutki byłyby wręcz katastrofalne (Mt 12:31, 32; Łk 12:10). Dlatego Piotr i Jan podkreślają, że kto chce się okazać prawdziwym, lojalnym synem Bożym, musi zachowywać świętość, miłować Boga, szczerze kochać braci i podporządkowywać się kierownictwu ducha świętego (1Pt 1:14-16, 22; 1Jn 2:18, 19; 3:10, 14).

Naturalna lub sztuczna struktura w starożytnej Jerozolimie (2Sm 5:9; 1Kl 9:15, 24; 11:27; 2Kl 12:20; 1Kn 11:8; 2Kn 32:5). To samo słowo hebrajskie (millòʼ) jest w Sędziów 9:6, 20 oddane przez „Millo” (zob. MILLO).

Dzisiaj nie wiadomo, czym właściwie był Nasyp. W 2 Królów 12:20 wspomniano o „domu Nasypu”, co może wskazywać na budowlę przypominającą cytadelę. W 2 Samuela 5:9 oraz 2 Kronik 32:5 Nasyp jest kojarzony z Miastem Dawidowym, z czego wynika, że leżał na jego terenie lub tuż obok.

Ozdoba na szyję — np. łańcuszek albo sznur koralików — wykonana ze złota, srebra, korala lub kamieni szlachetnych. W starożytności naszyjniki były noszone przez kobiety (PnP 1:10; 4:9; por. Eze 16:11), a także przez mężczyzn, zwłaszcza piastujących wysokie stanowiska (Rdz 41:41, 42; Dn 5:7, 16, 17, 29). W czasach Gedeona naszyjniki — najwyraźniej z wisiorkami w kształcie księżyca — Midianici zakładali swym wielbłądom (Sdz 8:21, 26). Łańcuszkami przypominającymi naszyjniki ozdobiono świątynne kolumny Jachin i Boaz (2Kn 3:15-17).

O chełpliwych, niegodziwych ludziach powiedziano, że „wyniosłość służy im za naszyjnik” (Ps 73:3, 6). A ojcowskie karcenie i prawo matki są jak wspaniały naszyjnik na szyi syna (Prz 1:8, 9).

(„[Bóg] dał”).

1. Potomek Judy. Syn Attaja i ojciec Zabada. Dziadkiem Natana był egipski sługa imieniem Jarcha (1Kn 2:3, 34-36).

2. Prorok Jehowy za panowania Dawida, pochodzący przypuszczalnie z plemienia Lewiego. Kiedy król mu wyjawił, że pragnie zbudować świątynię służącą wielbieniu Boga, prorok odrzekł: „Idź, czyń wszystko, co masz w sercu” (2Sm 7:1-3; 1Kn 17:1, 2). Ale tej samej nocy oznajmiono mu, że to nie Dawid wybuduje dom Jehowie, lecz Jehowa zbuduje trwały dom Dawidowi, świątynię zaś wzniesie później jego potomek. Tak więc za pośrednictwem Natana Bóg ogłosił zawarcie z Dawidem przymierza, na mocy którego królowanie jego rodu miało trwać „po czas niezmierzony” (2Sm 7:4-17; 1Kn 17:3-15).

Potem Jehowa wysłał Natana, by wykazał Dawidowi, jak ciężko zgrzeszył wobec Uriasza Hetyty w związku z Batszebą i jak Bóg go ukarze. Natan zrobił to taktownie, lecz dobitnie. Posłużył się przykładem, pod wpływem którego Dawid bezwiednie i bezstronnie sam osądził taki postępek. Wówczas Natan rzekł: „Ty jesteś tym mężem!” i obwieścił wyrok Jehowy wydany na niego i jego dom (2Sm 12:1-18; zob. też Ps 51, nagł.).

Po pewnym czasie Dawidowi i Batszebie urodził się drugi syn, Salomon. Jehowa go umiłował, toteż posłał proroka Natana, który „ze względu na Jehowę” nadał chłopcu imię Jedidiasz, co znaczy „umiłowany przez Jah” (2Sm 12:24, 25). Gdy pod koniec życia Dawida Adoniasz usiłował przejąć władzę, Natan poczynił stosowne kroki, by zwrócić na to uwagę króla. Następnie wziął udział w namaszczeniu oraz intronizowaniu Salomona (1Kl 1:5-40).

Prawdopodobnie właśnie ten Natan (wspólnie z Gadem) powiedział Dawidowi, jak rozmieścić instrumenty muzyczne w sanktuarium (2Kn 29:25). Najwyraźniej też on i Gad zostali użyci do spisania końcowych rozdziałów Księgi 1 Samuela i całej 2 Samuela (1Kn 29:29). „Wśród słów proroka Natana” były również opisane „sprawy Salomona” (2Kn 9:29).

Ten Natan mógł być ojcem Azariasza i Zabuda, którzy za panowania Salomona pełnili ważne funkcje. Książę Azariasz sprawował nadzór nad pełnomocnikami, a Zabud był kapłanem oraz bliskim przyjacielem i doradcą króla (1Kl 4:1, 5).

3. Ojciec Jigala i brat Joela, dwóch mocarzy w wojsku Dawida (2Sm 23:8, 36; 1Kn 11:26, 38).

4. Syn Dawida i jego żony Batszeby, urodzony w Jerozolimie (2Sm 5:13, 14; 1Kn 3:5). Przez Natana i jego potomków biegła mesjańska linia rodowa prowadząca od Dawida do Jezusa, najwyraźniej poprzez jego matkę, Marię (Łk 3:23, 31). Proroctwo Zachariasza — mówiące o czasie, gdy „spoglądać będą ku Temu, którego przebili” — zapowiadało gorzki lament i zawodzenie w całym kraju, w jednej rodzinie po drugiej. Dotyczyło to zwłaszcza rodziny Dawida, rodziny Lewiego, rodziny Szimeitów oraz „rodziny domu Natana” (Za 12:10-14). Jeśli ta ostatnia rodzina wywodziła się od syna Dawida, to zaliczała się także do rodzin samego Dawida. A zatem lament miał się rozlegać w rodzinach w obrębie rodów.

5. Jeden z dziewięciu naczelników, których Ezdrasz wysłał z obozu nad rzeką Ahawa, żeby sprowadzili sług mogących usługiwać w domu Bożym w Jerozolimie (Ezd 8:15-17).

6. Repatriant z Babilonu, jeden z 13 synów Binnuja, którzy usłuchali Ezdrasza i odprawili swe cudzoziemskie żony (Ezd 10:10, 11, 38-42, 44).

(z hebr.: „Bóg dał”).

Najprawdopodobniej inne imię Bartłomieja, jednego z 12 apostołów Jezusa. „Bartłomiej” jest określeniem patronimicznym (utworzonym od imienia ojca) i oznacza „syn Tolmaja”. Apostoł Jan używa imienia Natanael, a Mateusz, Marek i Łukasz — Bartłomiej. Jan łączy Natanaela z Filipem, z którym pozostali ewangeliści wymieniają Bartłomieja (Mt 10:3; Mk 3:18; Łk 6:14; Jn 1:45, 46). W tamtych czasach sporo osób miało więcej niż jedno imię. Na przykład „Szymon, syn Jana”, stał się też znany jako Kefas i Piotr (Jn 1:42). Również nazywanie Natanaela Bartłomiejem, a więc „synem Tolmaja”, nie było niczym niezwykłym — innego człowieka zwano po prostu Bartymeuszem, czyli „synem Tymeusza” (Mk 10:46). W następnych wiekach pisarze chrześcijańscy używali naprzemiennie obu imion: Natanael i Bartłomiej.

Natanael pochodził z Kany Galilejskiej (Jn 21:2). Przyłączył się do uczniów Jezusa już na początku jego działalności. Kiedy Jezus zaproponował Filipowi, by został jego naśladowcą, ten natychmiast odszukał swego przyjaciela Natanaela i powiedział: ‛Chodź i zobacz Mesjasza’. „Czy z Nazaretu