W Piśmie Świętym tytułem ʼAdòn i ʼAdoním 25 razy nazwano Jehowę. Dziewięciokrotnie w tekście masoreckim przed słowem ʼAdòn występuje przedimek ha, który zawęża zastosowanie tego określenia do Jehowy (Wj 23:17; 34:23; Iz 1:24; 3:1; 10:16, 33; 19:4; Mi 4:13; Mal 3:1). Wątpliwości nie ma też we wszystkich sześciu miejscach, gdzie wyraz ʼAdòn nie jest poprzedzony przedimkiem, ale odnosi się do Jehowy, ponieważ opisano Go jako Pana (Właściciela) ziemi (Joz 3:11, 13; Ps 97:5; 114:7; Za 4:14; 6:5). A w dziesięciu miejscach, w których Jehowę nazwano ʼAdoním, jednoznaczną identyfikację umożliwia bezpośredni kontekst (Pwt 10:17; Neh 8:10; 10:29; Ps 8:1, 9; 135:5; 136:3; 147:5; Iz 51:22; Oz 12:14).

Po dodaniu do wyrazu ʼadòn końcówki aj powstaje jeszcze inna forma mnoga uwydatniająca majestat — ʼAdonáj. Kiedy wyraz ten pojawia się w tekście hebrajskim bez dodatkowego przyrostka, odnosi się tylko i wyłącznie do Jehowy i wskazuje, że jest on Panem Wszechwładnym. Jak wyjaśniono w dziele The International Standard Bible Encyclopedia (1986, t. 3, s. 157), „forma ta podkreśla, że Jahwe jako ‛Pan’ ma moc i suwerenną władzę”. Ludzie, którzy Go tak tytułują, pokazują, iż posłusznie uznają ten doniosły fakt (Rdz 15:2, 8; Pwt 3:24; Joz 7:7).

Najwyraźniej na początku naszej ery żydowscy rabini uznali imię Boże, JHWH, za zbyt święte, by je wymawiać. Kiedy czytali na głos święte Pisma, zastępowali to imię wyrazem ʼAdonáj (a niekiedy ʼElohím). Soferowie (kopiści) posunęli się jeszcze dalej i w 134 miejscach (133 wg Biblia Hebraica Stuttgartensia) przepisywanego tekstu zastąpili imię Boże słowem ʼAdonáj. Od ok. V do IX w. n.e. tekst pieczołowicie przepisywali masoreci. W masorze (swoich uwagach dotyczących tekstu) odnotowali zmiany dokonane przez soferów. Dzięki temu znamy dziś wszystkie te 134 miejsca. (Ich listę zamieszczono w Dodatku 1B w NW). Wynika z tego, że w tekście oryginału słowo ʼAdonáj pojawiło się 306 razy.

Tytułu ʼAdonáj używali głównie prorocy, a wśród nich najczęściej Ezechiel. Prawie za każdym razem łączy on to słowo z imieniem Bożym, tworząc wyrażenie ʼAdonáj Jehwíh, „Wszechwładny Pan, Jehowa”. Poza tym 16 razy pojawia się określenie ʼAdonáj Jehwíh cewaʼòt, „Wszechwładny Pan, Jehowa Zastępów” — 14 razy w księgach Izajasza i Jeremiasza, a 2 razy gdzie indziej (Ps 69:6; Am 9:5). Tytuł ten wskazuje, że Jehowa jest potężnym Bogiem, zdecydowanym pomścić swych uciskanych sług, lecz zarazem ukarać ich za niewierność.

Zobacz BROŃ, ZBROJA.

Zobacz KRÓLOWA.

Zobacz DZIEWICA.

Umiejętność trzymania się w ryzach, kontrolowania swojego zachowania, swych wypowiedzi, uczuć i myśli (Rdz 43:31; Est 5:10; Ps 119:101; Prz 10:19; Jer 14:10; Dz 24:25). Hebrajskie i greckie wyrazy odnoszące się do panowania nad sobą dosłownie oznaczają władzę nad samym sobą. Cecha ta jest „owocem ducha” Bożego (Gal 5:22, 23). Jehowa, choć dysponuje nieograniczonymi możliwościami, przejawia ją w każdej sytuacji. Nie podejmuje natychmiastowych kroków przeciw niegodziwcom, lecz daje im odpowiednio dużo czasu, by mieli szansę odwrócić się od złych dróg i zyskać Jego łaskę (Jer 18:7-10; 2Pt 3:9).

Kiedy jednak z upływem czasu staje się jasne, że złoczyńcy nie chcą okazać skruchy i skorzystać z miłosierdzia Bożego, Jehowa słusznie przestaje się powstrzymywać od wykonania na nich wyroku. Postąpił tak np. w wypadku ludzi, którzy spustoszyli Jerozolimę. Zdobyli ją tylko dlatego, że Jehowa im na to pozwolił, bo postanowił ukarać swój lud za niewierność. Najeźdźcy zlekceważyli jednak ten fakt i obeszli się z Izraelitami bezwzględnie, wymierzając im karę znacznie surowszą, niż ustalił Bóg (por. Iz 47:6, 7; Za 1:15). Jehowa przewidział to i za pośrednictwem proroka Izajasza wskazał, że nadejdzie chwila, gdy pociągnie ich do odpowiedzialności: „Przez długi czas powstrzymywałem się od działania. Milczałem. Panowałem nad sobą. Jak rodząca niewiasta będę jęczeć, dyszeć i sapać zarazem. Spustoszę góry i wzgórza, a całą ich roślinność wysuszę” (Iz 42:14, 15).

Panowanie nad sobą okazywał również Chrystus Jezus. Dlatego kiedy apostoł Piotr pisał, że słudzy domowi mają być podporządkowani swym właścicielom, oznajmił: „Właśnie do tego biegu zostaliście powołani, gdyż i Chrystus cierpiał za was, pozostawiając wam wzór, abyście podążali dokładnie jego śladami. (...) Gdy go obrzucano obelgami, nie odwzajemniał się obelgami. Gdy cierpiał, nie groził, ale poruczał siebie temu, który sądzi w sposób nacechowany prawością” (1Pt 2:21-23).

W „dniach ostatnich” brak panowania nad sobą miał być jedną z cech charakterystycznych ludzi niepraktykujących chrystianizmu (2Tm 3:1-7). Jednakże prawdziwi chrześcijanie pragną naśladować Boga i Jego Syna (1Ko 11:1; Ef 5:1), toteż powinni starać się we wszystkim przejawiać panowanie nad sobą (1Ko 9:25). Apostoł Piotr napisał: „Uzupełnijcie waszą wiarę cnotą, waszą cnotę poznaniem, wasze poznanie panowaniem nad sobą, wasze panowanie nad sobą wytrwałością, waszą wytrwałość zbożnym oddaniem, wasze zbożne oddanie uczuciem braterskim, wasze uczucie braterskie miłością. Jeśli bowiem te rzeczy są w was, i to w obfitości, to nie dopuszczą, żebyście byli bezczynni albo bezowocni pod względem dokładnego poznania naszego Pana, Jezusa Chrystusa” (2Pt 1:5-8).

Panowanie nad sobą powinni okazywać zwłaszcza chrześcijańscy nadzorcy (Tyt 1:8). Jeśli mają skutecznie rozwiązywać problemy w zborach, muszą kontrolować swe słowa i czyny. Apostoł Paweł radził Tymoteuszowi: „Ponadto odrzucaj głupie i ignoranckie dociekania, wiedząc, iż wywołują spory. Ale niewolnik Pana nie ma się spierać, lecz ma być delikatny wobec wszystkich, wykwalifikowany do nauczania, opanowujący się w obliczu zła, z łagodnością pouczający nieprzychylnie usposobionych” (2Tm 2:23-25).

Utrata panowania nad sobą w jakiejś sytuacji może komuś popsuć opinię zdobytą przez lata wiernej służby i przysporzyć mu mnóstwa zgryzot. Ilustrują to przeżycia króla Dawida. Chociaż wiernie oddawał cześć Bogu i miłował Jego prawe zasady (por. Ps 101), popełnił cudzołóstwo z Batszebą, a potem jej męża, Uriasza, kazał ustawić w bitwie na takiej pozycji, żeby niechybnie poniósł śmierć. Konsekwencją tych czynów były poważne kłopoty rodzinne, które później nękały Dawida całymi latami (2Sm 12:8-12). Jego przeżycia pokazują też, że mądrze jest unikać sytuacji mogących narazić nas na utratę panowania nad sobą. Chociaż Dawid mógł zejść z płaskiego dachu swego pałacu, najwyraźniej wpatrywał się w kąpiącą się Batszebę, aż zapałał do niej namiętnością (2Sm 11:2-4).

Nie byłoby więc dobrze, żeby osoba nieumiejąca nad sobą zapanować pozostawała w stanie wolnym, jeśli może zawrzeć małżeństwo i w ten sposób zabezpieczyć się przed popełnieniem rozpusty. W związku z tym apostoł Paweł napisał: „Jeśli nie panują nad sobą, niech zawrą związek małżeński, bo lepiej jest zawrzeć związek małżeński, niż płonąć namiętnością” (1Ko 7:9, 32-38).

W czasach biblijnych cienki materiał pisarski w postaci arkuszy wyrabianych z włókien papirusu, czyli cibory papirusowej (zob. PAPIRUS).

Za pierwszych wytwórców papirusu jako materiału pisarskiego uchodzą Egipcjanie, którzy używali do tego celu cibory papirusowej rosnącej wówczas na brzegach Nilu. Zdaniem niektórych archeologów zajmowali się tym już w czasach Abrahama.

Papier z cibory papirusowej służył pierwszym chrześcijanom do pisania listów, zwojów i kodeksów. Odgrywał też ważną rolę w sporządzaniu odpisów ksiąg biblijnych, dopóki w IV w. n.e. nie ustąpił miejsca welinowi (dokładnie wyprawionej skórze zwierzęcej). W 2 Jana (w. 12) apostoł napisał, że wolałby przekazać swe uwagi „twarzą w twarz”, niż „używając papieru i atramentu”. „Papier” jest tutaj tłumaczeniem greckiego słowa chártes, oznaczającego przypuszczalnie arkusz papirusu.

(hebr. gòmeʼ).

Wysoka roślina wodna z rodziny turzycowatych. Rośnie w płytkiej wodzie, ma wąską trójkanciastą łodygę, zakończoną pióropuszem cienkich, podobnych do trawy liści; osiąga wysokość od 2 do 6 m (ILUSTRACJA, t. 1, s. 544). Z rośliny tej wykonywano różne wyroby, m.in. materiał pisarski.

Cibora papirusowa (Cyperus papyrus) dobrze rośnie w płytkich, stojących wodach wzdłuż brzegów wolno płynących rzek, np. nad dolnym Nilem, gdzie dawniej była bardzo powszechna, a obecnie prawie się już jej nie spotyka. Bildad zapytał Hioba: „Czy papirus wyrośnie wysoko bez mokradła?” (Hi 8:11; Iz 35:7).

Łodygi tej rośliny unoszą się na wodzie. Chcąc ocalić malutkiego Mojżesza, jego matka umieściła go w powleczonej asfaltem i smołą „skrzynce z papirusu”, po czym położyła ją na wodzie nad brzegiem Nilu (Wj 2:3). Z papirusu budowano również statki, które odbywały dalekie podróże (Iz 18:2). Być może do ich budowy używano powiązanych linami wiązek papirusowych łodyg. Łodzie miały wąski dziób i rufę, ale pokład był na tyle szeroki, że mógł pomieścić stojących pasażerów. W 1970 r. Thor Heyerdahl i jego towarzysze przepłynęli na takiej łodzi tysiące mil przez Atlantyk.

Materiał pisarski. Egipcjanie w dość prosty sposób wyrabiali z papirusu materiał pisarski. Przy zbieraniu łodyg najbardziej ceniono grubą, włóknistą część rosnącą pod wodą, ponieważ z niej uzyskiwano najszersze i najbielsze paski surowca. Po ściągnięciu skórki łodygę cięto na kawałki o odpowiedniej długości, czyli od 40 do 45 cm. Następnie gąbczasty rdzeń cięto wzdłuż na cienkie paski. Na płaskiej powierzchni układano je jeden obok drugiego tak, że lekko na siebie zachodziły. Potem nakładano cienką