(„kłótnia w Kadesz”).

Południowy kraniec terytorium Izraela z wizji Ezechiela (Eze 47:13, 19; 48:28). Nazwa Meribat-Kadesz nawiązuje do sytuacji, gdy Izraelici kłócili się z Jehową przy „wodach Meriba” w czasie pobytu w Kadesz (Lb 20:1-13; zob. KADESZ, KADESZ-BARNEA; MERIBA 2).

(prawdopodobnie: „walczący z Baalem” lub „Baal podejmuje się obrony”).

Wnuk króla Saula, syn Jonatana i ojciec Micheasza (1Kn 8:33, 34). Jest to zapewne inne imię Mefiboszeta. Również inne postaci miały dwa imiona, np. Eszbaal był też zwany Isz-Boszetem (por. 2Sm 2:8 z 1Kn 8:33).

Imię Merib-Baal występuje w tekście hebrajskim 1 Kronik 9:40 w dwóch nieco różnych formach (Meríw báʽal i Meri-wáʽal). Pierwsza z nich pojawia się również w 1 Kronik 8:34. O tym, że może chodzić o Mefiboszeta, świadczy okoliczność, iż jego syn miał na imię Micha, a Merib-Baala — Micheasz (por. 2Sm 9:12 z 1Kn 9:40). W języku hebrajskim oba te imiona zapisywane są bardzo podobnie.

Hebrajska forma imienia Marduk, noszonego przez najważniejsze bóstwo babilońskie, którego upadek zgodnie z proroctwem miał nastąpić wraz z upadkiem Babilonu (Jer 50:2).

Od imienia tego boga zostali nazwani babilońscy królowie Merodach-Baladan (Iz 39:1) i Ewil-Merodach (2Kl 25:27). Kiedy król Hammurabi wyróżnił Babilon, czyniąc go stolicą Babilonii, również bóg Merodach zyskał na znaczeniu. Przypisano mu atrybuty wcześniejszych bogów. Przypuszcza się też, że babilońscy kapłani zmienili treść mitów, czyniąc z Merodacha pogromcę bogini Tiamat oraz stwórcę świata i ludzi. Według tekstów babilońskich Marduk (Merodach) był synem Ea (boga władającego żywiołem wody), mężem Sarpanitu i ojcem Nabu (Nebo).

Panowanie nad Babilonem było ściśle związane z posągiem Merodacha stojącym w świątyni zwanej Esangilą, gdyż królem Babilonu nie zostawało się przez koronację, lecz przez ujęcie dłoni tego boga. Ceremonię powtarzano rokrocznie z okazji święta Nowego Roku. Nawet w czasach, gdy kontrolę nad Babilonią sprawowali Asyryjczycy, ich królowie zawsze musieli przybywać do Babilonu na to święto, aby uprawomocnić swe roszczenia do tronu przez ujęcie dłoni Merodacha.

W myśl zapowiedzi proroka Jeremiasza dotyczącej upadku Babilonu Merodach ‛miał się przerazić’. Sprawdziło się to w tym sensie, że nie był w stanie nic zrobić, gdy babilońskie mocarstwo światowe traciło swą pozycję, a ponieważ zdobywcy Babilonu czcili inne bóstwa, przyszłość Merodacha malowała się w ciemnych barwach (Jer 50:2; zob. BEL; BOGOWIE I BOGINIE [Bóstwa babilońskie]).

(z babil.: „Marduk dał syna”).

„Syn Baladana” i król Babilonu, który po odzyskaniu zdrowia przez judzkiego króla Ezechiasza posłał do niego listy i dar (Iz 39:1). W 2 Królów 20:12 został nazwany „Berodach-Baladanem”, ale z reguły uważa się, iż jest to wynik błędu kopisty lub próby transkrypcji akadyjskiej spółgłoski, której odpowiada dźwięk pomiędzy „m” a „b”.

W asyryjskich i babilońskich inskrypcjach klinowych Merodach-Baladan występuje jako „Mardukapaliddina” — władca chaldejskiej krainy znanej jako Bit-Jakini, obejmującej bagniste tereny u pn. wybrzeży Zatoki Perskiej, na pd. od Babilonu. Twierdził on, że pochodzi z królewskiego rodu, a za swego przodka podawał babilońskiego króla Eribamarduka (panującego prawdopodobnie w pierwszej połowie VIII w. p.n.e.) (Iraq, Londyn 1953, t. XV, s. 124).

Tiglat-Pileser III, za czasów którego w Judzie zaczął panować król Achaz (761-746 p.n.e.), wspomina o Merodach-Baladanie jako o naczelniku chaldejskiego plemienia płacącego mu daninę po asyryjskiej kampanii wojennej przeciw Babilonii.

Wysłanie delegacji do Ezechiasza. Jak podają źródła, Merodach-Baladan wkroczył do Babilonu i obwołał się królem w czasie, gdy w Asyrii władzę przejmował Sargon II. Chaldejczyk zdobył poparcie Elamitów i mimo podjętej wkrótce przez Sargona próby wyparcia go z Babilonu zdołał się tam utrzymać ok. 12 lat, co wynika z „Babilońskiej listy królów”. Być może jego wysłannicy przybyli do Ezechiasza właśnie w tym okresie — w 14 roku panowania tego judzkiego króla (732 p.n.e.) lub nieco później. Niektórzy, np. żydowski historyk Józef Flawiusz, sugerują, że zainteresowanie Merodach-Baladana zdrowiem Ezechiasza nie było zwykłą formalnością, lecz miało ukryty cel — pozyskanie królestwa judzkiego, tak jak Elamu, do koalicji przeciw Asyrii. Jakkolwiek było, prorok Izajasz otwarcie zganił Ezechiasza za pokazanie chaldejskim posłańcom królewskiego skarbca oraz zbrojowni (2Kl 20:13) i zapowiedział, że Juda zostanie w końcu podbita przez Babilończyków (Iz 39:2-7).

Porażka z rąk Asyryjczyków. Pod koniec 12-letnich rządów Merodach-Baladana w Babilonie Asyryjczycy pokonali sprzymierzonych z nim Elamitów, a następnie zaatakowali jego samego i zmusili go do ucieczki. Wygląda jednak na to, że choć utracił kontrolę nad Babilonem, dalej pozostawał władcą Bit-Jakini. „Babilońska lista królów” po raz drugi odnotowuje panowanie władcy o imieniu „Mardukapaliddina” — trwające dziewięć miesięcy (wg Aleksandra Polihistora sześć miesięcy) w drugim roku po śmierci Sargona. Jak się powszechnie przyjmuje, był to ten sam król, któremu udało się powtórnie zasiąść na tronie babilońskim. Niemniej warto zauważyć, iż w babilońskich inskrypcjach z tego okresu występuje jako „Mardukapaliddina rodem z Habi”, natomiast w wypadku wcześniejszego panowania — „Mardukapaliddina [z] dynastii Kraju Nadmorskiego” (Ancient Near Eastern Texts, red. J. Pritchard, 1974, s. 272). To drugie panowanie było bardzo krótkie, gdyż niedługo potem asyryjski król Sancherib zajął Babilon, a Merodach-Baladan musiał schronić się w Elamie i na tym najwyraźniej skończyły się jego ambitne plany. Mimo niepowodzeń Merodach-Baladana z czasem Chaldejczycy stali się dominującą grupą etniczną imperium babilońskiego.

(„wyżyna”).

Nad „wodami Merom” obozowały sprzymierzone wojska kananejskie pod wodzą Jabina, króla Chacoru, zanim zostały pokonane przez Jozuego. Izraelici przypuszczalnie po raz pierwszy zetknęli się z Kananejczykami wyposażonymi w konie i rydwany, o czym może świadczyć rozkaz Boży dany Jozuemu, żeby rydwany spalić, a koniom podciąć ścięgna (Joz 11:1-9).

Jak wyjaśnił Y. Aharoni, „‚wody Merom’ to zapewne źródła zasilające miasto Merom, pod którym zgrupowały się wojska kananejskie. Merom znane jest zarówno z tekstów egipskich pochodzących z drugiego tysiąclecia (...), jak i z opisu wyprawy Tiglat-Pilesera III na Galileę. (...) Merom jest na ogół utożsamiane z Majrunem u stóp Dżabal Dżarmak, ponieważ jednak nie ma tam odpowiedniego tallu [pagórka], trafniejsze wydaje się umiejscowienie go nieco dalej na północy. Sama nazwa mogła się zachować w Dżabal Marun oraz w Marun ar-Ras, toteż warto rozważyć identyfikację z Tall al-Chirba, jednym z dużych kananejskich kopców w południowej części kananejskiej Górnej Galilei. Obie proponowane lokalizacje są oddalone od Chacoru w linii prostej o jakieś 12 kilometrów” (The Land of the Bible, red. i tłum. na ang. A. Rainey, 1979, ss. 225, 226).

Przydomek nadany Jechdejaszowi i Jadonowi, najwyraźniej określający ich jako mieszkańców Meronotu (1Kn 27:30; Neh 3:7). Dokładne położenie tej miejscowości nie jest znane, choć niektórzy badacze uważają, że leżała w pobliżu Gibei. Inni wskazują na miejsce o nazwie Bajtunija, znajdujące się niecałe 5 km w kierunku pn.-pn.-zach. od Gibeonu.

Miejscowość przeklęta przez pewnego anioła za to, że jej mieszkańcy „nie przyszli na pomoc Jehowie” (Sdz 5:23). Być może nie udzielili wsparcia Barakowi — wodzowi wyznaczonemu przez Jehowę — podczas bitwy z Kananejczykami, którymi dowodził Sysera (Sdz 5:5-16). Jest też możliwe, że Meroz leżał na drodze ucieczki pokonanego wodza, a tamtejsi mieszkańcy go nie uwięzili (Sdz 4:17). Na rzecz tego drugiego poglądu może przemawiać okoliczność, że zaraz potem Biblia opisuje odważną postawę Jael, która zabiła Syserę (Sdz 5:24-27). Anioł, który ogłosił owo przekleństwo, najprawdopodobniej walczył za Izraela.