spisał księgi Królów, a sprawozdanie z 2 Królów 18:13 do 20:19 w zasadzie pokrywa się z rozdz. 36-39 Księgi Izajasza. Ponadto inni prorocy mówią o sprawach podobnych do poruszonych przez Izajasza, a sporo pisarzy biblijnych częstokroć wyraźnie się na niego powołuje.

Do najciekawszych i najczęściej cytowanych proroctw Izajasza należą szczegółowe przepowiednie dotyczące Mesjasza. Jak wynika z załączonej tabeli, natchnieni pisarze Chrześcijańskich Pism Greckich bezpośrednio przytoczyli wiele z nich i wskazali, jak się spełniły. Warto zauważyć, że najwięcej argumentów potwierdzających mesjańskie posłannictwo Jezusa Chrystusa on sam i jego apostołowie zaczerpnęli właśnie z Księgi Izajasza.

Rzecz jasna tabela ta nie podaje wszystkich miejsc, w których natchnieni pisarze biblijni powoływali się na proroctwo Izajasza, lecz tylko najbardziej znane fragmenty. Podobnie jak pozostała część tej księgi wywyższają one Jehowę, Świętego Izraela, który za pośrednictwem swego namaszczonego Syna wybawia swój lud.

(„walczący [zmagający się] z Bogiem” lub „Bóg walczy”).

1. Imię nadane przez Boga Jakubowi, gdy ten miał ok. 97 lat. Zmierzając na spotkanie ze swym bratem Ezawem, Jakub przeprawił się nocą przez dolinę potoku Jabbok i tej samej nocy mocował się z kimś, kto okazał się aniołem. Dzięki swej wytrwałości w tych zmaganiach otrzymał na znak błogosławieństwa Bożego nowe imię: Izrael. Na pamiątkę owych wydarzeń nazwał to miejsce Peniel lub Penuel (Rdz 32:22-31; zob. JAKUB 1). Później w Betel Bóg potwierdził tę zmianę imienia i odtąd aż do końca życia Jakub był wielokrotnie nazywany Izraelem (Rdz 35:10, 15; 50:2; 1Kn 1:34). Najczęściej jednak określenie Izrael — występujące w Biblii ponad 2500 razy — odnosi się do narodu złożonego z potomków Jakuba (Wj 5:1, 2).

2. Ogół potomków Jakuba żyjących w danym czasie (Wj 9:4; Joz 3:7; Ezd 2:2b; Mt 8:10). Jako potomkowie 12 synów Jakuba byli oni dość często nazywani „synami Izraela”, a czasami też: „domem Izraela”, „ludem izraelskim [Izraela]”, „mężami izraelskimi [Izraela]”, „państwem Izraela” lub „Izraelitami” (Rdz 32:32; Mt 10:6; Dz 4:10; 5:35; Ef 2:12; Rz 9:4; zob. IZRAELITA).

W 1728 r. p.n.e. głód zmusił domowników Jakuba, by przeprowadzili się do Egiptu, gdzie ich potomkowie przebywali potem 215 lat jako osiadli przybysze. „Wszystkich dusz z domu Jakuba [Izraelitów], które przybyły do Egiptu, było siedemdziesiąt” — nie licząc żon jego synów. Ale podczas pobytu w tym kraju rozrośli się w wielką społeczność niewolników, liczącą co najmniej dwa — trzy miliony osób (Rdz 46:26, 27; Wj 1:7; zob. WYJŚCIE IZRAELITÓW Z EGIPTU).

Na łożu śmierci Jakub pobłogosławił swych 12 synów w następującej kolejności: Ruben, Symeon, Lewi, Juda, Zebulon, Issachar, Dan, Gad, Aszer, Naftali, Józef, Beniamin; przewodzili oni swoim plemionom jako patriarchowie (Rdz 49:2-28). Jednakże w okresie niewoli Egipcjanie ustanowili własny system nadzoru, niezależny od patriarchalnego, wyznaczając spośród Izraelitów swoich urzędników. Liczyli oni wyprodukowane cegły i pomagali egipskim dozorcom, którzy poganiali Izraelitów do pracy (Wj 5:6-19). Ale Mojżesz oznajmiał zborowi polecenia Jehowy za pośrednictwem „starszych Izraela”, którzy byli dziedzicznymi głowami swoich domów patriarchalnych. To właśnie w ich towarzystwie pojawiał się przed faraonem (Wj 3:16, 18; 4:29, 30; 12:21).

W stosownym czasie, w 1513 r. p.n.e. — kiedy to upłynął ustalony z góry okres 400 lat ucisku — Jehowa rzucił na kolana Egipt, największe podówczas mocarstwo światowe, i wyprowadził swój lud z niewoli, dając niezrównane dowody swej władzy i wszechmocy. Do Izraelitów przyłączyła się „ogromna mieszana społeczność” cudzoziemców, którzy chętnie związali swój los z ludem wybranym przez Boga (Wj 12:38; Rdz 15:13; Dz 7:6).

Narodziny narodu. W przymierzu zawartym z Abrahamem zbór Izraela był traktowany jako pojedyncza osoba, a zatem jakiś bliski krewny mógł go wykupić z niewoli. Takim krewnym był na mocy owego przymierza Jehowa, Ojciec Izraela. Kiedy faraon odmówił wypuszczenia tego „pierworodnego” syna Bożego, prawowity Wykupiciel ukarał władcę Egiptu, sprowadzając śmierć na jego pierworodnego potomka (Wj 4:22, 23; 6:2-7). W ten sposób Izrael, oswobodzony z Egiptu zgodnie z wymogami prawa, stał się wyłączną własnością Jehowy. „Tylko was poznałem spośród wszystkich rodzin ziemi” — powiedział Bóg (Am 3:2; Wj 19:5, 6; Pwt 7:6). Teraz jednak uważał za stosowne przeobrazić Izrael ze społeczeństwa patriarchalnego w naród, któremu zapewniłby teokratyczne kierownictwo oparte na przymierzu Prawa, stanowiącym swoistą konstytucję.

Trzy miesiące po wyjściu z Egiptu Izrael stał się niepodległym narodem na mocy przymierza Prawa zawartego u stóp góry Synaj (Heb 9:19, 20). Podwalinę tego narodowego kodeksu prawnego stanowiło Dziesięć Słów, czyli Dziesięcioro Przykazań zapisanych „palcem Bożym”, do których