6:3-10; 12:12; 2Ts 1:4; 2Tm 3:10-12; Jak 5:10, 11; Obj 1:9). Szczególnie warto mieć w pamięci niezłomną wytrwałość Jezusa Chrystusa (Heb 12:2, 3; 1Pt 2:19-24).

Ważne jest też, by nigdy nie stracić z oczu chrześcijańskiej nadziei na bezgrzeszne, niekończące się życie. Nie jest jej w stanie zniweczyć nawet śmierć z rąk prześladowców (Rz 5:4, 5; 1Ts 1:3; Obj 2:10). Gdy ta cudowna nadzieja się urzeczywistni, obecne cierpienia okażą się bez znaczenia (Rz 8:18-25). Choć niekiedy bywają dotkliwe, to w porównaniu z wiecznością są ‛chwilowe i lekkie’ (2Ko 4:16-18). Kto pamięta o tymczasowym charakterze przeciwności i mocno się trzyma chrześcijańskiej nadziei, ten nie popadnie w rozpacz i nie wyrzeknie się wierności wobec Jehowy Boga.

Wytrwałość w podążaniu chrześcijańską drogą nie zależy od siły charakteru. To Najwyższy za pośrednictwem swego ducha i pociechy z Pisma Świętego pokrzepia i wzmacnia swych sług. „Udziela wytrwałości” tym, którzy w pełni na Nim polegają, toteż chrześcijanie słusznie modlą się do Niego o pomoc, m.in. o mądrość potrzebną w zmaganiach z jakimś szczególnym problemem (Rz 15:4, 5; Jak 1:5). Jehowa nie dopuści, by ktokolwiek napotkał jakąś przeciwność, której nie mógłby znieść. Jeżeli dana osoba szuka wsparcia u Wszechmocnego i nie traci wiary, lecz całkowicie ufa Jehowie, to On ‛da wyjście, aby zdołała przetrwać’ (1Ko 10:13; 2Ko 4:9).

Chrześcijanie doznający cierpień mogą bez ograniczeń korzystać z sił udzielanych przez Boga. Apostoł Paweł modlił się za Kolosan, aby byli „umocnieni wszelką mocą stosownie do jego [Boga] chwalebnej potęgi, by w pełni wytrwać i z radością okazywać wielkoduszną cierpliwość” (Kol 1:11). Przejawem tej „chwalebnej potęgi” było wskrzeszenie Jezusa Chrystusa i wywyższenie go na prawicę Ojca (Ef 1:19-21).

Jehowa Bóg i Jego Syn pragną, by wszyscy wytrwali. Wyraźnie o tym świadczą zachęty do przejawiania wytrwałości, których Jezus Chrystus udzielił członkom zborów w Efezie, Smyrnie, Pergamonie, Tiatyrze, Sardes, Filadelfii i Laodycei (Obj 2:1-3, 8-10, 12, 13, 18, 19; 3:4, 5, 7, 10, 11, 14, 19-21).

Właściwy pogląd na przeciwności. Chrześcijanie wiedzą, że od wytrwałości zależy życie wieczne i że mogą być pewni wsparcia z góry, toteż nie powinni się bać nieszczęść ani udręk, gorszyć z ich powodu czy narzekać, użalać się nad sobą albo popadać w rozgoryczenie. Apostoł Paweł radził: „Radujmy się, będąc w uciskach, gdyż wiemy, że ucisk rodzi wytrwałość” (Rz 5:3). Jeżeli chrześcijanin z pomocą Bożą cierpliwie i niezłomnie znosi przeciwności, jest to widomy dowód, że przejawia wytrwałość — choć przedtem mógł sobie nawet nie uświadamiać, iż posiada ten cenny przymiot.

Jeśli przetrzymamy próbę, nie usiłując szybko położyć jej kresu niebiblijnymi środkami, wytrwałość będzie mogła ‛dopełnić swego dzieła’. Nasza wiara zostanie wypróbowana i uszlachetniona, ukaże się też jej krzepiąca siła. Być może wyjdzie na jaw jakaś nasza słabość, dzięki czemu zdołamy ją dostrzec i dokonać niezbędnych zmian. Kto wiernie znosi próby i daje się im kształtować, ten w kontaktach z drugimi przejawia więcej cierpliwości, wyrozumiałości, współczucia, życzliwości i miłości. Gdy więc pozwoli, by wytrwałość ‛dopełniła swego dzieła’, ‛nie będzie miał braków w niczym’, czego Jehowa Bóg oczekuje od swych sług cieszących się Jego uznaniem (Jak 1:2-4).

Osoba zajmująca się wyrobem i naprawą namiotów. W Dziejach 18:3 w odniesieniu do zajęcia Pawła, Akwilasa i Pryscylli użyto greckiego określenia skenopoiòs. Istnieją różne poglądy co do tego, jakiego konkretnie rzemieślnika oznacza to słowo (wytwórca namiotów, tkacz czy wytwórca sznurów), ale zdaniem wielu uczonych „raczej nie ma powodu odchodzić od tłumaczenia go na ‚wytwórcy namiotów’” (The Expositor’s Greek Testament, red. W. Nicoll, 1967, t. II, s. 385).

Kiedy Paweł po raz pierwszy odwiedził Korynt, zatrzymał się w domu Akwilasa i Pryscylli, „ponieważ uprawiał ten sam zawód” (Dz 18:1-3). Pochodził z Tarsu w Cylicji, czyli okolic słynących z tkaniny zwanej cilicium, którą wytwarzano z koziej sierści i używano do wyrobu namiotów (Dz 21:39). Żydzi w I w. uważali, że młody człowiek powinien wyuczyć się jakiegoś rzemiosła, nawet jeśli ma zdobyć wyższe wykształcenie. Prawdopodobnie więc Paweł jeszcze w młodości nauczył się wyrabiać namioty. Być może tę samą pracę wykonywał w Tesalonice (1Ts 2:9; 2Ts 3:8) oraz w innych miejscach (Dz 20:34, 35; 1Ko 4:11, 12). Nie było to łatwe zajęcie, gdyż cilicium podobno było sztywne i szorstkie, a zatem trudno je było ciąć i szyć.

Po zapowiedzeniu zagłady, która miała spaść na Jerozolimę, Jezus oznajmił: „A Jerozolima będzie deptana przez narody, aż się dopełnią wyznaczone czasy narodów [„czasy pogan”, BT, Bw]” (Łk 21:24). Bibliści od lat toczą dyskusje na temat tego,