wierzą, a dygoczą” (Jak 2:19). Z kolei Paweł ostrzegł: „W późniejszych czasach niektórzy odpadną od wiary, zwracając uwagę na zwodnicze natchnione wypowiedzi oraz nauki demonów” (1Tm 4:1). Nie można karmić się jednocześnie ze stołu Jehowy i ze stołu demonów (1Ko 10:21). A zatem wierni słudzy Boży muszą toczyć zaciętą walkę z Diabłem i jego demonami, „ze światowymi władcami tej ciemności, z zastępem niegodziwych duchów w miejscach niebiańskich” (Ef 6:12).

Jak słowo „demon” rozumieli Grecy, do których przemawiał apostoł Paweł?

Biblijne znaczenie słowa „demon” jest węższe i precyzyjniejsze niż u starożytnych filozofów i w klasycznej grece. W dziele Theologisches Wörterbuch zum Neuen Testament (red. G. Kittel, 1935, t. II, s. 9) podano: „Przymiotnik [daimònios] doskonale uwydatnia specyficzny charakter greckich wyobrażeń o demonach, gdyż wskazuje na wszystko, co nadludzkie i co w związku z tym należy przypisać wpływowi sił wyższych, dobrych albo złych. (...) [Rzeczownik to daimònion] w pismach przedchrześcijańskich może znaczyć ‚bóstwo’”. Kiedy filozofowie epikurejscy i stoiccy toczyli polemiki z Pawłem, niektórzy z nich doszli do wniosku: „Zdaje się, że jest głosicielem cudzoziemskich bóstw [gr. daimoníon]” (Dz 17:18).

Zwracając się do Ateńczyków, Paweł użył też greckiego złożenia zawierającego w sobie człon daímon: „Zdajecie się żywić większą niż inni bojaźń przed bóstwami [gr. deisidaimonestérous; łac. Wulgata: „Jesteście bardziej przesądni niż inni”]” (Dz 17:22). Na temat tego złożenia F. F. Bruce napisał: „O tym, czy słowo to zostało użyte w sensie pozytywnym, czy negatywnym, decyduje kontekst. W gruncie rzeczy było ono równie pojemne, co współczesny wyraz ‚religijny’, toteż w tym miejscu chyba najlepiej przetłumaczyć je na ‚bardzo religijni’. Niemniej użycie w AV [Biblii króla Jakuba] określenia ‚przesądni’ nie jest całkowicie niewłaściwe; dla Pawła tamta religia składała się głównie z przesądów i podobnie, choć z innych powodów, uważali epikurejczycy” (The Acts of the Apostles, 1970, s. 335).

W rozmowie z królem Herodem Agryppą II namiestnik Festus powiedział, że Żydzi spierali się z Pawłem o „sposób oddawania czci bóstwu [gr. deisidaimonías; łac. Wulgata: „przesąd”]” (Dz 25:19). Jak zauważył F. F. Bruce, słowo to „można też przetłumaczyć dosadniej na ‚przesąd’ (jak w AV [Bg: „zabobony”]). Tak samo niejednoznaczny jest pokrewny przymiotnik użyty w [Dziejach] 17:22” (Commentary on the Book of the Acts, 1971, s. 483).

Zobacz KOZŁOKSZTAŁTNY DEMON.

Srebrna moneta rzymska o wadze ok. 3,85 g, a zatem warta współcześnie 74 centy. Przedstawiała podobiznę głowy Cezara i była „monetą podatku pogłównego”, pobieranego od Żydów przez Rzymian (Mt 22:19-21). W okresie ziemskiej służby Jezusa denar był zwyczajową zapłatą robotnika rolnego za 12-godzinną dniówkę (Mt 20:2). Kiedy więc w Objawieniu 6:6 opisano, że kwarta pszenicy lub trzy kwarty jęczmienia miały kosztować denara (całodzienne wynagrodzenie), oznaczało to katastrofalną sytuację.

Gdyby kosztowny nard, którym Maria, siostra Łazarza, natarła Jezusa Chrystusa, sprzedano za 300 denarów (niemal całoroczny zarobek), do szkatułki na pieniądze przechowywanej przez Judasza Iskariota wpłynęłaby prawdopodobnie znaczna suma. Nic dziwnego, że nieuczciwy Judasz mocno sprzeciwił się temu gestowi, gdyż uniemożliwił mu sprzeniewierzenie choćby ułamka tej ogromnej kwoty (Jn 12:3-6; 13:29; Mk 14:3-11).

Miłosierny Samarytanin z przypowieści Jezusa wydał dwa denary (zapłatę za dwa dni pracy), żeby pomóc nieznanemu człowiekowi, i był gotów pokryć dodatkowe koszty (Łk 10:33-35). Kontrastuje z tym inny przykład podany przez Jezusa, podkreślający potrzebę przebaczania: niewolnik, któremu umorzono 60 000 000 denarów długu, nie zdobył się na podarowanie współniewolnikowi długu w wysokości 100 denarów (Mt 18:24-33).