Chodzi tu o zwierzęta nieczyste w tym sensie, że miały jakąś skazę i nie nadawały się na ofiarę.

Dlaczego Jehowa nazywa ‛Dawida, swego sługę’ pierworodnym, skoro nie był on najstarszym synem Jessego?

W Psalmie 89 Jehowa mówi o ‛Dawidzie, swym słudze’ i przypomina o zawartym z nim przymierzu co do Królestwa. Oznajmia również: „Ustanowię go też pierworodnym, najwyższym z królów ziemi” (Ps 89:20, 27). Dawid nie był najstarszym synem Jessego (1Kn 2:13-15). Wydaje się więc, że Jehowa mówił tu proroczo o kimś, kogo Dawid wyobrażał — o swoim „pierworodnym” Synu w niebie, któremu powierzył władzę królewską i którego wywyższył ponad wszystkich władców ludzkich (por. Eze 34:24, gdzie o Mesjaszu Bóg mówi: „mój sługa Dawid”).

Jezus Chrystus został nazwany „pierworodnym wszelkiego stworzenia” oraz „pierworodnym z umarłych”. Nie chodzi tylko o to, że jest najwybitniejszym zarówno spośród wszystkich stworzeń, jak i wszystkich wskrzeszonych z martwych — on rzeczywiście był pierwszą istotą, którą Bóg stworzył, i pierwszą, którą wskrzesił do bezkresnego życia (Kol 1:15, 18; Obj 1:5; 3:14). Na ziemi był pierworodnym dzieckiem Marii, toteż zgodnie z Prawem Mojżeszowym został ‛przedstawiony Jehowie’ w świątyni (Łk 2:7, 22, 23). Apostoł Paweł nazwał ‛zapisanych w niebiosach’ naśladowców Chrystusa „zborem pierworodnych”, ponieważ jako pierwsi zostają uznani za synów Bożych na podstawie wiary w Jezusową ofiarę okupu. Jako pierwsi są też wzbudzani z martwych, by już nigdy więcej nie zaznać śmierci (Heb 12:23).

W Hioba 18:13 wyrażenie „pierworodny śmierci” odnosi się do śmiertelnej choroby.

Prawo przysługujące pierworodnemu synowi. Zarówno hebrajski, jak i grecki odpowiednik tego wyrażenia (bechoráh; prototòkia) wywodzi się od rdzenia, którego podstawowe znaczenie to „pierworodny”.

W systemie patriarchalnym po śmierci ojca głową rodziny zostawał najstarszy syn. Odtąd to on sprawował zwierzchnictwo nad młodszymi braćmi (dopóki pozostawali w domu) i miał obowiązek troszczyć się o rodzinę oraz reprezentować ją przed Jehową. Zazwyczaj pierworodny syn otrzymywał od ojca specjalne błogosławieństwo (Rdz 27:4, 36; 48:9, 17, 18). Poza tym dziedziczył dwie części majątku, czyli dwa razy więcej niż każdy z jego braci. Według Prawa Mojżeszowego mężczyzna mający więcej niż jedną żonę nie mógł odebrać przywilejów pierworodztwa swemu najstarszemu synowi i przekazać ich synowi tej żony, którą kochał bardziej (Pwt 21:15-17).

W czasach patriarchalnych ojcu wolno było przenieść prawo pierworodztwa na młodszego syna, jeśli istniały ku temu uzasadnione powody. Taki los spotkał np. Rubena, ponieważ dopuścił się on rozpusty z nałożnicą swego ojca (1Kn 5:1, 2). Pierworodny syn mógł odstąpić swoje przywileje któremuś z braci, jak to uczynił Ezaw, który wzgardził prawem pierworodztwa i sprzedał je Jakubowi za jeden posiłek (Rdz 25:30-34; 27:36; Heb 12:16). Nic nie wskazuje na to, że Jakub chciał zagarnąć dla siebie dwie części majątku Izaaka (obejmującego ruchomości i rzeczy osobiste, gdyż Izaak nie posiadał ziemi — oprócz pola Machpela z jaskinią przeznaczoną na grobowiec). Był raczej zainteresowany dziedzictwem duchowym, a konkretnie złożoną Abrahamowi obietnicą co do potomstwa (Rdz 28:3, 4, 12-15).

Jeśli chodzi o królów izraelskich, to wydaje się, że prawo pierworodztwa obejmowało także prawo do tronu (2Kn 21:1-3). Niemniej Jehowa, jako Bóg Izraelitów i ich rzeczywisty Król, mógł je unieważnić ze względu na swoje zamierzenie. Postąpił tak np. wtedy, gdy królem został Salomon (1Kn 28:5).

Jezus Chrystus, „pierworodny wszelkiego stworzenia”, dochował wierności swemu Ojcu, Jehowie Bogu, i w ramach przysługującego mu prawa pierworodztwa został ustanowiony „dziedzicem wszystkiego” (Kol 1:15; Heb 1:2; zob. DZIEDZICTWO).

(hebr. kélew; gr. kýon, kynárion [‛szczenię’; Mt 15:26]).

Dla Izraelitów było to zwierzę ceremonialnie nieczyste, dlatego jest mało prawdopodobne, by trzymali oni psy z myślą o tresowaniu (Kpł 11:27; Iz 66:3). Chociaż Biblia często mówi o owcach i pasterzach, tylko Hiob, który nie był Izraelitą, wspomniał o ‛psach swej trzody’ (Hi 30:1).

Psy (Canis familiaris), podobnie jak niektóre ptaki, żywiły się padliną, zwłaszcza te w miastach. Według Prawa „mięso z czegoś rozszarpanego przez dzikie zwierzę” należało rzucić psom (Wj 22:31). Czasami Jehowa zapowiadał swoim wrogom, że bezpańskie psy pożrą ich zwłoki lub będą lizać ich krew. Ze względu na rażącą niewierność królów Jeroboama, Baaszy i Achaba wszyscy z ich domów, którzy zmarli w mieście, mieli być zjedzeni przez psy (1Kl 14:11; 16:4; 21:24). Zgodnie ze