na swe dokonania na terytorium plemienia Manassesa, gdzie zdobył szereg wiosek namiotowych i ponazywał je od swego imienia; nazwy te zachowały się przez wiele pokoleń (Lb 32:41; Pwt 3:14; Joz 13:30; 1Kl 4:13; zob. CHAWWOT-JAIR).

2. Siódmy sędzia Izraela. Ponieważ był Gileadczykiem wysokiego rodu, a każdy z jego 30 synów został powiązany z jedną z wyżej wymienionych wiosek namiotowych, najprawdopodobniej był potomkiem Jaira omówionego w poz. 1. Sądził Izraela przez 22 lata, po czym umarł i został pogrzebany w Kamonie (Sdz 10:3-5).

3. Ojciec Mardocheusza, pochodził z plemienia Beniamina (Est 2:5).

4. Ojciec Elchanana, który zabił Lachmiego, brata Goliata (1Kn 20:5). Do równoległego sprawozdania z 2 Samuela 21:19 najwyraźniej wkradł się błąd podczas przepisywania (zob. LACHMI).

5. Przełożony synagogi (prawdopodobnie w Kafarnaum), którego jedyną córkę wskrzesił Jezus (Mt 9:18; Mk 5:22; Łk 8:41, 42).

Kiedy pod koniec 31 lub na początku 32 r. n.e. śmiertelnie zachorowała 12-letnia córka Jaira, ten odszukał Jezusa, padł mu do stóp i zaczął go upraszać, żeby przyszedł i ją uleczył, zanim będzie za późno. Prowadząc Jezusa do swego domu, Jair był świadkiem uzdrowienia kobiety cierpiącej od 12 lat na upływ krwi, co go na pewno ogromnie pokrzepiło. Ale ku jego rozpaczy posłańcy donieśli, że córka już umarła. Mimo to Jezus go zachęcił, żeby się nie bał i wierzył. Minąwszy hałaśliwych żałobników, którzy pogardliwie wyśmiali jego uwagę, iż dziecko tylko śpi, Jezus w towarzystwie trzech apostołów oraz Jaira z żoną wszedł do domu i przywrócił dziewczynce życie. Jak się można było spodziewać, Jair i jego żona wprost nie posiadali się z zachwytu (Mt 9:18-26; Mk 5:21-43; Łk 8:41-56).

(„[od; należący do] Jaira”).

Przydomek Iry, „kapłana Dawida” (2Sm 20:26). Ira był prawdopodobnie potomkiem Manassesyty Jaira. Jeśli jednak poprawne jest brzmienie syryjskiej Peszitty, mógł być kapłanem z lewickiego miasta Jattir (zob. IRA 1).

(przez grę słów spokrewnione z nazwą Achor: „klątwa; niedola”).

Piąty z wymienionych z imienia siedmiu synów Abichaila z plemienia Gada (1Kn 5:13, 14).

Ojciec Agura, pisarza 30 rozdz. Przysłów (Prz 30:1).

(skrócona forma imienia Jekamiasz: „Jah podniósł”).

1. Potomek Beniamina poprzez Szimeja, wymieniony w spisie głów domów patriarchalnych mieszkających w Jerozolimie (1Kn 8:1, 19-21, 28).

2. Kapłan, którego dom patriarchalny został wybrany przez losowanie na dwunasty spośród 24 oddziałów kapłańskich usługujących w sanktuarium za rządów Dawida (1Kn 24:3, 5, 12).

(„chwytający za piętę; ten, kto wypiera”).

1. Syn Izaaka i Rebeki; młodszy bliźniaczy brat Ezawa. Rodzice Jakuba byli małżeństwem już od 20 lat, gdy w 1858 r. p.n.e. urodziły im się bliźnięta, ich jedyne dzieci. Izaak miał wtedy 60 lat. A zatem podobnie jak w wypadku Abrahama modlitwy Izaaka o potomstwo zostały wysłuchane dopiero po całkowitym wypróbowaniu jego cierpliwości i wiary w Boskie obietnice (Rdz 25:20, 21, 26; Rz 9:7-10).

Brzemienną Rebekę niepokoiły zmagania bliźniąt w jej łonie. Jehowa wyjaśnił, że chłopcy dadzą początek dwom wrogim narodom. Poza tym oznajmił, że wbrew zwyczajom starszy będzie służył młodszemu. Podczas narodzin drugi z chłopców trzymał piętę Ezawa; dlatego nadano mu imię Jakub, co znaczy „chwytający za piętę” (Rdz 25:22-26). W ten sposób Jehowa pokazał, że potrafi rozpoznać genetycznie uwarunkowane skłonności nienarodzonych dzieci oraz skorzystać ze zdolności przewidywania i że ma prawo wybrać osoby, którymi później posłuży się do realizacji swych zamierzeń; bynajmniej nie oznacza to jednak, że z góry określa ostateczny los jednostek (Oz 12:3; Rz 9:10-12).

Ezaw, faworyzowany przez ojca, był człowiekiem gwałtownym i niecierpliwym, lubiącym łowić zwierzynę na otwartym polu, natomiast Jakuba nazwano „mężem nienagannym [hebr. tam], mieszkającym w namiotach”. Ten ulubieniec matki prowadził spokojne życie pasterza i troszczył się o dom (Rdz 25:27, 28). Hebrajskie słowo tam w innych miejscach odniesiono do osób cieszących się uznaniem Bożym. Na przykład „mężowie żądni krwi nienawidzą nienagannego”, ale Jehowa zapewnia, że „przyszłość takiego męża [nienagannego] będzie spokojna” (Prz 29:10; Ps 37:37). Wierny Hiob „był nienaganny [hebr. tam] i prostolinijny” (Hi 1:1, 8; 2:3).

Prawo pierworodztwa i błogosławieństwo. Gdy w 1843 r. p.n.e. zmarł Abraham, jego wnuk Jakub miał 15 lat, toteż wcześniej mógł wielokrotnie bezpośrednio z ust dziadka i ojca usłyszeć o potwierdzonym przysięgą przymierzu z Bogiem (Rdz 22:15-18). Jakub rozumiał, jak wielkim zaszczytem byłby udział w realizacji tych obietnic Bożych. W końcu nadarzyła się okazja, by legalnie nabył od brata prawo pierworodztwa i wszystko, co się z nim wiązało (Pwt 21:15-17). Pewnego dnia Ezaw wrócił zmęczony z pola i poczuł zapach smacznej potrawy, którą przygotował Jakub. Powiedział wtedy: „Proszę cię, daj mi szybko łyk tego czerwonego — tego tam czerwonego, bo jestem zmęczony!” Jakub odrzekł: „Sprzedaj mi najpierw swoje prawo pierworodnego!” Ezaw ‛wzgardził prawem pierworodztwa’ i szybko je odsprzedał, potwierdzając to przysięgą (Rdz 25:29-34; Heb 12:16). Nic więc dziwnego, że Jehowa oznajmił: „Jakuba umiłowałem, lecz Ezawa znienawidziłem” (Rz 9:13; Mal 1:2, 3).

Czy Jakub postąpił właściwie, podając się za Ezawa?

Gdy Izaak był już stary i spodziewał się rychłej śmierci, wysłał Ezawa, by upolował mu zwierzyny, mówiąc: „Niechże sobie pojem, żeby moja dusza mogła cię pobłogosławić, zanim umrę”. Rozmowę tę usłyszała jednak Rebeka, która szybko posłała Jakuba po dwoje koźląt, by z nich przyrządzić smaczną potrawę dla Izaaka, i powiedziała Jakubowi: „Zaniesiesz ją swemu ojcu i on ją zje, żeby mógł cię pobłogosławić przed swą śmiercią”. Nałożyła nawet na ręce i szyję Jakuba skóry z koźląt, aby Izaak, gdy go dotknie, myślał, że to Ezaw. Kiedy Jakub zaniósł ojcu potrawę, Izaak zapytał: „Któżeś ty, mój synu?” Jakub odrzekł: „Jam jest Ezaw, twój pierworodny”. Wiedział, że ma prawo występować w roli pierworodnego Ezawa. Izaak dotknął syna, by sprawdzić, czy to rzeczywiście Ezaw, i powiedział: „Głos jest głosem Jakuba, ale ręce są rękami Ezawa”. Wszystko ułożyło się pomyślnie i Izaak pobłogosławił Jakuba (Rdz 27:1-29). Czy Rebeka i Jakub postąpili właściwie?

Nie ulega wątpliwości, że Jakub miał prawo otrzymać to błogosławieństwo. Jeszcze przed urodzeniem się bliźniąt Jehowa oznajmił Rebece: „Starszy będzie służył młodszemu” (Rdz 25:23). Później, zgodnie z tym, co Jehowa już dostrzegł i co sprawiło, że bardziej umiłował Jakuba, Ezaw sprzedał swe prawo pierworodnego za miskę strawy (Rdz 25:29-34).

Pismo Święte nie podaje, w jakim stopniu Izaak zdawał sobie sprawę z tego, kto powinien otrzymać błogosławieństwo. Nie wiadomo też dokładnie, dlaczego Rebeka i Jakub postąpili właśnie w taki sposób, ale oboje wiedzieli, że błogosławieństwo to należy się Jakubowi. Jakub nie podszył się pod brata w złych zamiarach, by uzyskać coś, do czego nie miał prawa. Biblia nie potępia czynu Rebeki i Jakuba. Jakub otrzymał należne mu błogosławieństwo. Najwyraźniej sam Izaak rozumiał, że było to zgodne z wolą Jehowy. Gdy niedługo po tym zdarzeniu wysyłał Jakuba do Charanu po żonę, ponownie go pobłogosławił i oznajmił mu: „Bóg Wszechmocny (...) udzieli ci błogosławieństwa Abrahama” (Rdz 28:3, 4; por. Heb 11:20). Można więc słusznie przyjąć, że ostateczny rezultat był zgodny z zamierzeniem Jehowy. Biblia wyraźnie pokazuje, czego można się nauczyć z tego zdarzenia, gdyż ostrzega, żeby „nie było żadnego rozpustnika ani nikogo nie doceniającego rzeczy świętych, jak Ezaw, który w zamian za jeden posiłek oddał swoje prawa pierworodnego” (Heb 12:16).

Przenosi się do Paddan-Aram (MAPA, t. 1, s. 529). Jakub miał 77 lat, gdy opuścił Beer-Szebę i udał się do kraju swych przodków, gdzie miał spędzić następne 20 lat życia (Rdz 28:10; 31:38). Po przebyciu ok. 100 km w kierunku pn.-pn.-wsch. zatrzymał się w Luz (Betel) na Wyżynie Judzkiej, żeby przenocować, a pod głowę podłożył sobie kamień. We śnie zobaczył drabinę (lub schody) sięgającą nieba, po której wstępowali i zstępowali aniołowie. Nad nią ujrzał Jehowę, który potwierdził przymierze zawarte z Abrahamem i Izaakiem (Rdz 28:11-13; 1Kn 16:16, 17).

Jehowa obiecał Jakubowi, że będzie go strzegł i go nie opuści, da mu ziemię, na której leży, a jego potomstwo stanie się tak liczne jak drobinki prochu ziemi. Poza tym oznajmił mu: „Poprzez ciebie oraz poprzez twoje potomstwo na pewno będą sobie błogosławić wszystkie rodziny ziemi” (Rdz 28:13-15). Gdy Jakub w pełni uświadomił sobie znaczenie tego snu, powiedział: „Jakimże lękiem napawa to miejsce! Nic to innego, jak dom Boga”. Dlatego zmienił nazwę Luz na Betel, co znaczy „dom Boży”, a na świadectwo tych pamiętnych wydarzeń postawił tam słup i polał go oliwą. Z wdzięczności za Bożą obietnicę wsparcia Jakub ślubował też, że będzie oddawał Jehowie dziesiątą część ze wszystkiego, co otrzyma (Rdz 28:16-22).

Później Jakub spotkał w okolicy Charanu swą kuzynkę Rachelę i zaproszony przez jej ojca Labana, a swego wuja ze strony matki, zatrzymał się u nich na dłużej. Zakochał się w Racheli i zawarł umowę, że będzie pracował dla jej ojca siedem lat, by otrzymać ją za żonę. Kolejne lata były dla Jakuba „jakby kilkoma dniami”, gdyż darzył Rachelę głębokim uczuciem. Jednak w dniu ślubu został