chodzić o dolny odcinek doliny potoku Kidron (Jl 3:18).

Rubenita, ojciec Adiny, wojownika Dawida (1Kn 11:26, 42).

Zobacz BARWNIKI, FARBOWANIE; KOLORY; TKANINA.

Mieszanina specjalnego piasku (krzemionki) z niewielką ilością takich pierwiastków, jak bor, fosfor i ołów. Składniki te topi się razem w temperaturze ok. 1650°C. Po ochłodzeniu powstaje szkło, które jest niekrystaliczne, gładkie, bardzo twarde i kruche. W wyniku działania żaru wulkanicznego powstaje rodzaj szkliwa zwany obsydianem, natomiast wskutek uderzenia pioruna w piasek tworzą się czasami długie, cienkie pręty szkliwa nazywane fulgurytami.

W Egipcie znaleziono paciorki szklane, które zdaniem archeologów zrobiono jakieś 4000 lat temu, mniej więcej w okresie narodzin Abrahama. Hiob, który żył w XVII w. p.n.e., wymienił obok złota szkło, co świadczyło o jego wysokiej wartości; powiedział: „Nie można z nią [mądrością] porównać złota i szkła” (Hi 28:17).

Apostoł Jan w opisie otrzymanych wizji wspomniał o „czystym szkle” i „przezroczystym szkle” (Obj 21:18, 21) oraz o „morzu szklanym podobnym do kryształu” (Obj 4:6).

Instytucja mająca na celu kształcenie i wychowanie. Słowo „szkoła” pochodzi od greckiego terminu scholé, którego podstawowym znaczeniem jest „wolny czas” oraz to, na co się go poświęca — rozmowa, czytanie, nauka.

Obowiązek szkolenia dzieci i przygotowania ich do życia — zarówno pod względem materialnym, jak i duchowym — Stwórca nałożył na rodziców. Prócz tego w starożytnym Izraelu do udzielania pouczeń religijnych wyznaczył plemię Lewiego (zob. EDUKACJA, WYCHOWANIE).

W późniejszych czasach Żydzi zaczęli prowadzić szkoły zapewniające gruntowne wykształcenie religijne. Na przykład Saul (Paweł) ‛kształcił się u stóp Gamaliela’. Żydzi podważali kwalifikacje każdego, kto chciał nauczać prawa Bożego, a nie studiował w ich szkołach (Dz 22:3; Jn 7:15).

Paweł podczas pobytu w Efezie przez trzy miesiące wygłaszał przemówienia w synagodze, gdyż w tych właśnie miejscach udzielano wtedy pouczeń. Kiedy jednak niektórzy ostro sprzeciwili się dobrej nowinie, przeniósł uczniów do audytorium szkoły Tyrannusa, gdzie przemawiał codziennie przez dwa lata. Nie wyjaśniono, co to była za szkoła, ale najwyraźniej chętnie udostępniała Pawłowi salę wykładową, być może na kilka godzin dziennie (Dz 19:8-10, przyp. w NW).

Dla chrześcijan szkołami, w których rozważano Pisma Hebrajskie oraz pisma apostołów i ich współpracowników, były miejsca zebrań zboru. Niewielu ówczesnych naśladowców Chrystusa mogło sobie pozwolić na posiadanie wszystkich takich zwojów. Dlatego wnikliwie je analizowano i omawiano na zebraniach (Kol 4:16). Ubodzy chrześcijanie przypuszczalnie przepisywali sobie fragmenty Biblii do studium osobistego; z braku innych materiałów pisarskich wykorzystywali ostraki, czyli gliniane skorupki. Notowali na nich atramentem odczytywane wersety albo urywki zwojów dostępnych w miejscach zebrań. Jednocześnie ważnym elementem chrześcijańskiego wychowania było szkolenie prowadzone w gronie rodzinnym (1Ko 14:35; Ef 6:4). Ani Żydzi, ani chrześcijańscy apostołowie nie zalecali i nie urządzali osobnych zajęć dla dzieci w rodzaju współczesnych lekcji religii czy szkółek niedzielnych.

Zobacz DROGA, GOŚCINIEC.

Cenny, błyszczący, przezroczysty kamień szlachetny, będący odmianą berylu. Szmaragd zbudowany jest z krzemianu berylu i glinu oraz małych ilości chromu, który nadaje mu zieloną barwę. Jest nieco twardszy od kwarcu i na ogół występuje w formie grudek lub charakterystycznych heksagonalnych kryształów.

Szmaragdy były znane już starożytnym Egipcjanom, którzy wydobywali je w Górnym Egipcie. Prawdopodobnie znalazły się wśród cennych przedmiotów, które Izraelici otrzymali od Egipcjan tuż przed opuszczeniem ich kraju (Wj 12:35, 36). Później szmaragd (hebr. baréket) umieszczono jako trzeci kamień w pierwszym rzędzie „napierśnika sądu”, który nosił arcykapłan (Wj 28:2, 15, 17, 21; 39:10). W proroczej pieśni żałobnej, zaintonowanej przez Ezechiela, jest mowa o królu Tyru, że jego okryciem był „wszelki drogocenny kamień”, m.in. szmaragd (Eze 28:12, 13).

Opisując wizję niebiańskiego tronu Jehowy, apostoł Jan wspomniał, że tęcza „wokoło tronu” była podobna do szmaragdu (Obj 4:1-3). Kiedy ujrzał „miasto święte — Nową Jerozolimę”, zauważył, że „fundamenty muru miasta były przyozdobione wszelkim drogocennym kamieniem”, a czwartym z nich był szmaragd (gr. smáragdos) (Obj 21:2, 10, 19).