Kiedy potrzebne. Prawo Boże dane Izraelowi zachęcało pokrzywdzonego: „Nie wolno ci w swym sercu nienawidzić swego brata. Masz zdecydowanie upominać swego towarzysza, abyś razem z nim nie ponosił grzechu” (Kpł 19:17). Niedopuszczalne było więc chowanie urazy do błądzącego brata. Należało go upomnieć, aby przestał grzeszyć. Kto nie wywiązał się z tego moralnego obowiązku, stawał się współodpowiedzialny za następne grzechy, które by popełnił ów człowiek (por. Mt 18:15).

Czasami starsi muszą w imieniu zboru upomnieć grzesznika, i to nawet w obecności innych osób znających jego występek. Upomnień takich udzielają nie tylko tym, którzy są skorzy je przyjąć. Mają także „upominać tych, którzy się sprzeciwiają”, i ‛surowo upominać ludzi krnąbrnych oraz czczych gadułów’ (1Tm 5:20; Tyt 1:9, 10, 13).

Chociaż upomnienie może wyjść karconemu na dobre, nie zawsze jest przyjmowane z wdzięcznością. Dlatego w Przysłów 9:7, 8 ostrzeżono: „Kto koryguje szydercę, ściąga na siebie hańbę, a kto upomina niegodziwego — ma w sobie wadę. Nie upominaj szydercy, żeby cię nie znienawidził. Upomnij mądrego, a będzie cię miłował”.

Właściwe nastawienie. Ponieważ Pismo Święte jest natchnione, więc wszelkie oparte na nim upomnienie w gruncie rzeczy pochodzi od Boga (2Tm 3:16). Stanowi wyraz miłości Jehowy, nie wolno więc go odrzucać ani się nim brzydzić (Prz 3:11, 12). Jezus Chrystus, który jest Głową zboru chrześcijańskiego i kocha jego członków, udziela im potrzebnych upomnień za pośrednictwem dojrzałych duchowo mężczyzn (Obj 3:14, 19). Mądrzy rozumieją, że „upomnienia karności są drogą życia” (Prz 6:23).

Grzeszni ludzie mają skłonność do odrzucania zarówno upomnienia, jak i udzielającej go osoby. Ale uleganie tej tendencji sprowadza człowieka do poziomu nierozumnego zwierzęcia, niezdolnego do dokonywania wyborów moralnych, co wykazuje natchnione przysłowie: „Kto nienawidzi upomnienia, jest nierozumny” (Prz 12:1). Tymczasem psalmista Dawid, który sam był wielokrotnie upominany, napisał: „Gdyby mnie smagał prawy, byłaby to lojalna życzliwość, a gdyby mnie upominał, byłby to olejek na głowę, przed którym moja głowa nie chciałaby się wzbraniać” (Ps 141:5).

Podstawowym znaczeniem różnych słów hebrajskich i greckich, które mieszczą w sobie pojęcie uporu, jest twardość bądź siła, zwłaszcza w sensie negatywnym. Często wchodzi w grę rozmyślny opór przed zastosowaniem się do woli lub przykazań Boga (Ps 78:8; 81:12; Iz 1:23; 65:2; Jer 3:17; 5:23; 7:23-26; 11:8; 18:12; Oz 4:16; Dz 7:51). Pismo Święte wielokrotnie podkreśla, że trwający w uporze ściągają na siebie nieszczęście (Pwt 29:19, 20; Neh 9:29, 30; Prz 28:14; Iz 30:1; Jer 6:28-30; 9:13-16; 13:10; 16:12, 13; Dn 5:20; Oz 9:15; Za 7:12; Rz 2:5). Na przykład w myśl prawa Bożego obowiązującego Izraelitów uparty i buntowniczy syn miał zostać wydany na śmierć przez ukamienowanie (Pwt 21:18, 20).

Dzieje kontaktów Jehowy z ludźmi ukazują, że Bóg cierpliwie pozwalał istnieć jednostkom i całym narodom, mimo iż zasługiwały na śmierć (Rdz 15:16; 2Pt 3:9). Niektóre osoby doceniły to i zmieniły swe postępowanie, dzięki czemu dostąpiły miłosierdzia (Joz 2:8-14; 6:22, 23; 9:3-15), ale inne jeszcze krnąbrniej przeciwstawiały się Jehowie i Jego ludowi (Pwt 2:30-33; Joz 11:19, 20). Ponieważ Bóg nikogo nie powstrzymuje przed zacięciem się w uporze, powiedziano o Nim, że „pozwala popaść w zatwardziałość” albo że ‛zatwardza serca’. Kiedy w końcu wywiera pomstę na upartych, jawnie ukazuje swą wielką moc i rozsławia swoje imię (por. Wj 4:21; Jn 12:40; Rz 9:14-18).

Znakomitą ilustracją powyższych wyjaśnień jest postępowanie Boga z faraonem, który nie chciał wypuścić Izraelitów z Egiptu. Jehowa sprowadził na ten kraj dziesięć niszczycielskich plag. Po ustąpieniu każdej plagi faraon zatwardzał swe serce, a wtedy Jehowa demonstrował swoją potęgę, dokonując następnego cudu (Wj 7:3-5, 14 do 11:10). Dzięki temu część Egipcjan uprzytomniła sobie, że jest On Bogiem, którego należy słuchać. Na przykład gdy zapowiedziano siódmą plagę — straszliwą burzę gradową — nawet niektórzy słudzy faraona dopilnowali, żeby ich własna służba wraz z żywym inwentarzem w porę znalazła się w bezpiecznym miejscu (Wj 9:20, 21). A kiedy po wypuszczeniu Izraelitów faraon ponownie zaciął się w uporze i na czele swych wojsk wyruszył szukać zemsty (Wj 14:8, 9; 15:9), Jehowa zgładził ich wszystkich w Morzu Czerwonym (Wj 14:27, 28; Ps 136:15). Wydarzenie to rozsławiło Jego imię wśród narodów, które przez długie lata wspominały, jak Jehowa obszedł się z upartymi Egipcjanami (Wj 18:10, 11; Joz 2:10, 11; 9:9; 1Sm 6:6).

Jehowa zawczasu ostrzega krnąbrnych o swych wyrokach, toteż gdy zostaną wykonane, nie można tego przypisać nikomu ani niczemu innemu. Zatwardziałemu Izraelowi oświadczył poprzez proroka Izajasza: „Ponieważ wiedziałem, że jesteś twardy i że twoja szyja to ścięgno żelazne, a twe czoło to miedź, więc od owego czasu ci