że ziemia nie będzie przechodzić z jednego plemienia do drugiego (Lb 36:7-9; Joz 19:51).

W obrębie plemienia istniał też dalszy podział według głów rodzin. Chociaż podstawową i najważniejszą jednostką w strukturze narodu było plemię, każde z nich dzieliło się jeszcze na „domy patriarchalne” i „rodziny”, w skład których wchodziły poszczególne „domy”, czyli rodziny w węższym tego słowa znaczeniu (Lb 3:20, 24; 34:14). Strukturę tę dobrze ilustrują relacje z Jozuego 7:16-18 oraz 1 Samuela 9:21; 10:20, 21.

Plemiona Izraela duchowego. W Objawieniu 7:4-8 powiedziano, że 144 000 członków Izraela duchowego pochodzi z 12 ‛plemion’, z których każde liczy 12 000 osób (zob. IZRAEL BOŻY). Podana tu lista różni się nieco od listy synów Jakuba (obejmującej Lewiego), będących przodkami plemion Izraela cielesnego (Rdz 49:28). Różnica ta może wynikać z następujących czynników:

Ruben, pierwszy syn Jakuba, utracił prawo pierworodztwa z powodu swego haniebnego postępku (Rdz 49:3, 4; 1Kn 5:1, 2). Józef (pierworodny syn Jakuba z jego drugiej, lecz bardziej kochanej żony, Racheli) otrzymał przywileje należne pierworodnemu, m.in. prawo do dwóch części dziedzictwa w Izraelu (Rdz 48:21, 22). W zestawieniu podanym w Objawieniu 7:4-8 „plemię Józefa” najwyraźniej zastępuje Efraima. Natomiast Manasses wyobraża drugi dział Józefa w Izraelu duchowym. Wymieniono tam także plemię Lewiego; aby jednak liczba plemion pozostała ta sama, pominięto plemię Dana, choć najwyraźniej nie z powodu jakiejś jego winy. Włączenie do tej listy plemienia Lewiego wskazuje też na to, że w Izraelu duchowym nie ma odrębnego plemienia kapłanów, gdyż cały ten naród jest „królewskim kapłaństwem” (1Pt 2:9).

‛Sądzenie dwunastu plemion Izraela’. Jezus oznajmił apostołom, że „przy odtworzeniu” będą „zasiadać na dwunastu tronach, sądząc dwanaście plemion Izraela” (Mt 19:28; zob. STWORZENIE [Odtworzenie]). Podobną myśl wyraził, gdy zawierał ze swymi wiernymi apostołami przymierze co do Królestwa (Łk 22:28-30). Zapewne nie chodziło mu o sądzenie 12 plemion Izraela duchowego, wymienionych później w Księdze Objawienia, bo przecież apostołowie mieli należeć do tego grona (Ef 2:19-22; Obj 3:21). O „powołanych na świętych” powiedziano, że będą sądzić „świat”, a nie samych siebie (1Ko 1:1, 2; 6:2). Osoby panujące z Chrystusem tworzą królestwo kapłanów (1Pt 2:9; Obj 5:10). A zatem „dwanaście plemion Izraela” wspomnianych w Mateusza 19:28 i Łukasza 22:30 najwyraźniej oznacza „świat” ludzi, którzy nie należą do królewskiej klasy kapłanów zasiadających na niebiańskich tronach, lecz będą przez nich sądzeni (Obj 20:4).

Cienkie łuski ochronne okrywające ziarna zbóż, np. jęczmienia i pszenicy. Biblijne wzmianki o plewach mają znaczenie przenośne, ale nawiązują do metod młócenia stosowanych w starożytności. Po żniwach niejadalne łuski pokrywające cenne ziarno były bezużyteczne, dlatego plewy stanowią trafny symbol czegoś mało ważnego, bezwartościowego i niepożądanego, czegoś, co należy oddzielić od dobrych rzeczy i wyrzucić.

Podczas młocki najpierw wyłuskiwano ziarna z plew, które następnie odwiewano. Ponieważ były lekkie, ulatywały z wiatrem (zob. ODWIEWANIE). W taki sam sposób Jehowa Bóg oczyszcza swój lud od odstępców oraz usuwa zarówno pojedynczych niegodziwców, jak i sprzeciwiające się Mu narody (Hi 21:18; Ps 1:4; 35:5; Iz 17:13; 29:5; 41:15; Oz 13:3). Królestwo Boże zetrze swych wrogów na proch, który wiatr łatwo uniesie niczym plewy (Dn 2:35).

Bezwartościowe plewy często zbierano i palono, żeby wiatr nie przywiał ich z powrotem i nie zanieczyścił nagromadzonego ziarna. Jan Chrzciciel przepowiedział, że podobna ognista zagłada spotka niegodziwych przywódców religii fałszywej — Jezus Chrystus zbierze pszenicę, „ale plewy spali ogniem nieugaszonym” (Mt 3:7-12; Łk 3:17; zob. MŁOCKA).

Plotkowanie to czcza rozmowa, przekazywanie niesprawdzonych pogłosek. Oszczerstwo to złośliwe przypisanie komuś złych czynów lub słów.

Plotkowanie nie zawsze jest złe lub krzywdzące. Osoby plotkujące czasami mówią o innych pochlebnie czy też po prostu powtarzają nieistotne lub nieszkodliwe informacje, kierując się zwykłą ludzką ciekawością. Ale taka czcza pogawędka łatwo może się przerodzić w krzywdzącą i szkalującą obmowę. Pismo Święte ostrzega przed próżną gadaniną i przypomina, że trudno jest zapanować nad językiem, który „stanowi wśród naszych członków świat nieprawości, plami bowiem całe ciało i zapala koło życia naturalnego”. By podkreślić jego zgubny wpływ, ten sam pisarz biblijny mówi dalej o języku: „A sam jest zapalany przez Gehennę” (Jak 3:6). W Biblii wielokrotnie zwrócono uwagę na niebezpieczeństwa wynikające z popuszczania cugli językowi. Taka pusta mowa jest powiązana z głupotą (Prz 15:2); stanowi sidło i może doprowadzić do ruiny (Prz 13:3; 18:7). Jak powiada przysłowie, „w obfitości słów na pewno nie obejdzie się bez występku”, dlatego lepiej jest roztropnie trzymać swe wargi w ryzach (Prz 10:19). W innym miejscu podano następującą przestrogę przed bezmyślną, czczą rozmową: „Kto strzeże swych ust i swego języka, ten strzeże swej duszy od udręk” (Prz 21:23).

Jezus Chrystus oznajmił: „Z obfitości serca mówią usta” (Mt 12:34). A zatem to, o czym ktoś często mówi, wyjawia, co kryje się w jego w sercu. Pismo Święte zachęca, byśmy strzegli swego serca oraz myśleli i rozmawiali o rzeczach, które są prawdziwe, poważne, prawe, nieskalanie czyste, miłe, cnotliwe, chwalebne i o których mówi się dobrze (Prz 4:23; Flp 4:8). Jezus powiedział: „Co z ust wychodzi, właśnie to kala człowieka”, po czym wspomniał m.in. o „niegodziwych rozważaniach” i „fałszywych świadectwach”, które padają z ust, ale tak naprawdę pochodzą z serca (Mt 15:11, 19).

Plotkowanie może prowadzić do oczerniania i przynieść oszczercy fatalne skutki. Jakże mądre okazują się słowa zapisane w Kaznodziei 10:12-14: „Wargi głupiego połykają go. Początkiem słów jego ust jest głupota, potem zaś końcem jego ust jest nieszczęsne szaleństwo. A głupiec wypowiada wiele słów”.

Plotkarze obmawiają cudze zachowanie albo życie prywatne. Często przekazują niesprawdzone czy wręcz nieprawdziwe pogłoski i tym samym bezwiednie uczestniczą w szerzeniu kłamstw. Nieraz rozmawiają o czyichś wadach lub błędach. Nawet jeśli dane informacje są zgodne z prawdą, to powtarzanie ich jest niewłaściwe i świadczy o braku miłości. Przysłowie powiada: „Kto zakrywa występek, zabiega o miłość, a kto ciągle mówi o sprawie, rozdziela tych, którzy się dobrze znają” (Prz 17:9).

Apostoł Paweł udzielił nadzorcy Tymoteuszowi dobitnej rady dotyczącej młodych wdów, które nie miały rodzin i nie były zajęte usługiwaniem innym. Powiedział o nich: „Zarazem uczą się być bez zajęcia, włócząc się po domach; i nie tylko być bez zajęcia, lecz także plotkować i mieszać się w cudze sprawy, mówiąc o tym, o czym nie powinny” (1Tm 5:13). Takie zachowanie jest wysoce naganne. Ten sam apostoł napisał też o niektórych ze zboru w Tesalonice, że „postępują nieporządnie, wcale nie pracując, lecz mieszając się w to, co ich nie dotyczy” (2Ts 3:11). Apostoł Piotr wymienił „wtrącającego się w cudze sprawy” obok jawnych grzeszników — mordercy, złodzieja i złoczyńcy (1Pt 4:15).

Z drugiej strony nie jest plotką, oszczerstwem ani niczym złym porozmawianie o sprawie dotyczącej zboru z kimś, kto ma prawo i obowiązek w nim przewodzić i rozwiązywać wyłaniające się problemy. Potwierdza to biblijna relacja o chrześcijańskim zborze w Koryncie. Zatargi i przesadny podziw dla ludzi prowadziły do sekciarskich poglądów i burzyły jedność zboru. Niektórzy domownicy niejakiej Chloe wiedzieli o tym i martwili się o duchową pomyślność zboru, dlatego poinformowali o wszystkim nieobecnego apostoła Pawła, który szybko zareagował i napisał z Efezu list z radami służącymi skorygowaniu (1Ko 1:11).

Czym się różni plotkowanie od oszczerstwa?

Plotkowanie może być nieszkodliwe (chociaż potrafi się przerodzić w obmowę), natomiast oszczerstwo zawsze jest krzywdzące, zadaje rany i wznieca spory. Bardzo często wynika ze złośliwości. Każdy oszczerca naraża się na gniew Boga, który nienawidzi ‛wzniecania swarów między braćmi’ (Prz 6:16-19). Greckim odpowiednikiem określeń „oszczerca” i „oskarżyciel” jest słowo diábolos (pokrewny czasownik diabállo występuje w Łk 16:1). W Biblii jest ono m.in. użyte jako tytuł Szatana „Diabła”, wielkiego oszczercy Boga (Jn 8:44; Obj 12:9, 10; Rdz 3:2-5). Wyraźnie więc widać, kto inspiruje takie zniesławiające oskarżenia.

Oszczerstwo jest kamieniem obrazy dla innych, zwłaszcza dla zniesławianej osoby. Prawo dane przez Boga Izraelowi napominało: „Nie wolno ci krążyć wśród swego ludu, by rzucać oszczerstwa. Nie wolno ci nastawać na krew twego bliźniego” (Kpł 19:16). Wagę oszczerstwa podkreśla tu wzmianka o tym, iż w niektórych wypadkach bezpodstawne oskarżenia mogły nawet sprowadzić na kogoś karę śmierci. Fałszywi świadkowie wielokrotnie przyczynili się do śmierci niewinnych osób (1Kl 21:8-13; Mt 26:59, 60).

Czasami oszczerca chętnie wyjawia poufne sprawy osobom, które nie mają prawa o nich wiedzieć (Prz 11:13). Lubi rozpowszechniać sensacyjne wiadomości. Również ten, kto słucha oszczerstw, postępuje niewłaściwe i szkodzi samemu sobie (Prz 20:19; 26:22). Zniesławiające wypowiedzi oszczerców mogą skłócić przyjaciół, doprowadzić do podziałów i wywołać wrogość (Prz 16:28).

W Piśmie Świętym przepowiedziano, że obecność oszczerców miała być wyraźnie widoczna w „dniach ostatnich” (2Tm 3:1-3). Jeśli takie osoby, mężczyźni lub kobiety, pojawią się wśród ludu Bożego, powinny być napominane i korygowane przez odpowiedzialnych braci w zborze chrześcijańskim (1Tm 3:11; Tyt 2:1-5; 3Jn 9, 10). Oszczerstwo wznieca zwadę (Prz 16:28), a zatem prowadzi do „uczynków ciała” (takich jak nieprzyjaźnie, swary, rozdźwięki), przez które oszczerca i ci, których zwiódł na manowce, mogą nie odziedziczyć Królestwa Bożego (Gal 5:19-21). Chociaż oszczerca może być podstępny i przebiegły, „jego zło zostanie odsłonięte w zborze” (Prz 26:20-26). Jezus zdemaskował przed apostołami oszczerczego Judasza (Jn 6:70) i usunął go z grona swych towarzyszy. Dalsze wydarzenia sprowadziły na Judasza zagładę (Mt 26:20-25; Jn 13:21-27; 17:12).

Formą oszczerstwa jest obelga. Kto ubliża innym, zasługuje na wydalenie ze zboru chrześcijańskiego, gdyż Pismo Święte potępia rzucających obelgi jako osoby niegodne życia (1Ko 5:11; 6:9, 10). Oszczerstwa i obelgi często mają związek z buntem przeciw Bogu lub przeciw osobom, które zostały przez Niego ustanowione i zamianowane, by nadzorować zbór Jego ludu. Przykładem mogą być Korach i jego towarzysze, którzy wypowiadali się oszczerczo przeciwko Mojżeszowi i Aaronowi, buntując się przeciw porządkowi Bożemu (Lb 16:1-3, 12-14). Na tych buntowników i ich kres zwrócił uwagę Juda, ostrzegając chrześcijan przed obelżywą mową, szemraniem, narzekaniem i wypowiadaniem „nadętych słów” (Judy 10, 11, 14-16).

Wyrzucenie z ust śliny. Splunięcie na kogoś albo komuś w twarz wyrażało skrajną pogardę, wrogość lub oburzenie i stanowiło upokorzenie (Lb 12:14). Takie przejawy niechęci spotykały udręczonego Hioba (Hi 17:6; 30:10). Jeśli mężczyzna w Izraelu nie zgadzał się na zawarcie małżeństwa lewirackiego zgodnie z Prawem Mojżeszowym, odrzucona wdowa miała w obecności starszych miasta publicznie go upokorzyć przez zdjęcie mu sandała ze stopy oraz plunięcie mu w twarz (Pwt 25:7-10).

Jezus Chrystus był opluwany, gdy stał przed Sanhedrynem (Mt 26:59-68; Mk 14:65), a po procesie przed Piłatem pluli na niego żołnierze rzymscy (Mt 27:27-30; Mk 15:19). Wcześniej zapowiedział, że zostanie mu w ten sposób okazana pogarda (Mk 10:32-34; Łk 18:31, 32), co było spełnieniem proroczych słów: „Nie zakryłem twarzy przed upokorzeniami i opluciem” (Iz 50:6).

W Biblii trzykrotnie opisano też, jak Jezus Chrystus użył swej śliny do dokonania cudownych uzdrowień (Mk 7:31-37; 8:22-26; Jn 9:1-7). Ponieważ były to cuda dokonane mocą ducha Bożego, użycie przez Chrystusa własnej śliny nie oznaczało, że posiada ona jakieś naturalne właściwości lecznicze.

Wylewanie łez spowodowane silnymi uczuciami (np. smutkiem). W czasach biblijnych ani kobiety, ani mężczyźni nie uważali płaczu za oznakę słabości; płakali nawet tacy dzielni wojownicy jak Dawid (Rdz 42:24; 43:30; 45:2, 3, 14, 15; 46:29; Rut 1:9, 14; 2Sm 13:36; Hi 30:25; Ps 6:6-8). Jednym z najpoważniejszych powodów płaczu była śmierć kogoś bliskiego (2Sm 18:33 do 19:4; Łk 7:11-15; 8:49-56; Jn 20:11-15). A gdy zmarła osoba powszechnie szanowana i lubiana, nieraz opłakiwał ją cały naród (2Sm 3:31-34), przy czym żałoba taka mogła trwać dość długo (Rdz 50:1-3, 10, 11; Lb 20:29; Pwt 34:8). Łzy wylewano również z takich przyczyn, jak: porażka w bitwie (Pwt 1:44, 45; Jer 31:15; Lam 1:16), niewola (Ps 137:1), ucisk (Kzn 4:1), wielka tragedia (Est 3:13, 14; 4:1-4) czy wyrzuty sumienia (Ezd 10:1-4; Jer 3:21, 22; 31:9; Jl 2:12; Łk 22:54-62; Jak 4:8, 9; zob. ŻAŁOBA, ŻAL, ŻAŁOŚĆ). Płacz towarzyszył obrzędom religijnym ku czci babilońskiego boga Tammuza (Eze 8:14).

Wiele osób do płaczu pobudzała nie tylko osobista strata, własne nieszczęście, lecz także szczera troska o innych lub głębokie uczucia do nich. Na przykład apostoł Paweł pisał do swych współwyznawców, że napominał ich i karcił ze łzami (Dz 20:31; 2Ko 2:4). Z płaczem wspominał również o tych, którzy „postępują jako nieprzyjaciele Chrystusowego pala męki” (Flp 3:18, 19). Pawła zaś bardzo kochali nadzorcy w Efezie, więc gdy dowiedzieli się, że mogą go już więcej nie zobaczyć, wybuchnęli wielkim płaczem (Dz 20:36-38).

Niekiedy słudzy Jehowy płakali w trakcie modlitwy, m.in. Anna, Ezechiasz czy Nehemiasz (1Sm 1:9-11; 2Kl 20:1-5; Neh 1:2-4; Ps 39:12). Nawet Jezus Chrystus podczas swej ziemskiej służby zanosił do swego Ojca błagania i gorące prośby „z głośnymi okrzykami i ze łzami” (Heb 5:7).

Hebrajski termin miszòr, tłumaczony na „płaskowyż”, pochodzi od rdzenia oznaczającego „być prostym, prawym”. Może się odnosić do „równiny” — w odróżnieniu od gór czy pagórków (1Kl 20:23, 25; Iz 40:4; 42:16; Za 4:7), może też oznaczać „prostolinijność” (Ps 27:11; 45:6; 67:4; 143:10; Iz 11:4) lub brak przeciwności (Ps 26:12). Niekiedy określenia miszòr używa się w odniesieniu do płaskowyżu leżącego na wsch. od Morza Martwego, między Cheszbonem na pn.