Jedna z czterech rodzin z Kiriat-Jearim, od których wywodzili się Coratyci i Esztaolici (1Kn 2:53).

(prawdopodobnie: „słodycz”).

Jedno z obozowisk Izraelitów na pustkowiu (Lb 33:28, 29). Lokalizacja jest obecnie nieznana. Jeśli Mitka rzeczywiście znaczy „słodycz”, nazwa ta mogłaby sugerować, że w tej okolicy znajdowała się dobra woda.

Przydomek Joszafata, jednego z mocarzy wojsk Dawida. Nie wiadomo, czy odnosi się do jego rodzinnych stron, czy do jego przodka (1Kn 11:26, 43).

(z pers.: „dar Mitry”).

1. Skarbnik Cyrusa; na rozkaz króla przekazał Izraelitom powracającym do Jerozolimy 5400 naczyń świątynnych ze złota i srebra (Ezd 1:7, 8, 11).

2. Jeden z przeciwników odbudowy świątyni w okresie po niewoli babilońskiej, którzy napisali do perskiego króla Artakserksesa list z fałszywymi oskarżeniami przeciwko Żydom (Ezd 4:7).

Główne miasto na wyspie Lesbos, leżącej na Morzu Egejskim u zach. wybrzeży Azji Mniejszej. Około 56 r. n.e. apostoł Paweł, zmierzając do Jerozolimy, przypłynął tam z Assos, portu w Azji Mniejszej, położonego jakieś 45 km na pn. pn. zach. od Mityleny (Dz 20:14). Brak wzmianki o zejściu Pawła na ląd zdaje się wskazywać, że statek zawinął tam tylko na krótki postój, być może z powodu ustania sprzyjającego wiatru z pn. Następnego dnia popłynął dalej na pd. zach., do Chios (Dz 20:15).

Pierwotnie Mitylena prawdopodobnie leżała na małej wysepce przy wsch. wybrzeżu Lesbos. Ale gdy miasto się rozrosło, połączono je groblą z Lesbos i dalej rozrastało się na jej brzegu. W ten sposób powstały dwa porty, po pn. i pd. stronie grobli. Mitylena słynęła z pięknych budynków i była znanym ośrodkiem literackim.

Kraina w pn.-zach. części Azji Mniejszej. Jej obszar ulegał zmianom, ale ogólnie rzecz biorąc, na zach. i pn. granice Mizji wyznaczało Morze Egejskie, Hellespont (Dardanele) i Propontyda (morze Marmara), na wsch. — Bitynia, a na pd. — Lidia (zob. AZJA). Podczas drugiej podróży misjonarskiej Paweł wraz z Sylasem i Tymoteuszem chcieli iść do Bitynii, ale „duch Jezusa im nie pozwolił. Minąwszy więc Mizję, przybyli do Troady” (Dz 15:40; 16:1-3, 7, 8). Portowa Troada leżała w Mizji, więc Paweł i jego towarzysze najprawdopodobniej przeszli przez tę krainę, ale tam nie głosili. Na terenie Mizji leżały też: Adramyttion (Dz 27:2), Assos (Dz 20:13, 14) i Pergamon (Obj 1:11; zob. TROADA).

Szejk Edomu; potomek Ezawa przez Reuela (Rdz 36:17; 1Kn 1:34-37). Mizza był wnukiem Ezawa, gdyż wymieniono go wśród „synów [wnuków] Basemat, żony Ezawa”, która była córką Ismaela i matką Reuela (Rdz 36:2, 3, 10, 13).

Wydzielina gruczołów mlecznych samic ssaków stanowiąca pokarm dla ich potomstwa, spożywana również przez ludzi (Rdz 18:8; Sdz 4:19; 5:25). Hebrajskie słowo tłumaczone na „mleko” zazwyczaj odnosi się do słodkiego mleka, w odróżnieniu od mleka zsiadłego, sera i masła (Pwt 32:14; 2Sm 17:29; Hi 10:10; Prz 27:27). Biblia jednak nie czyni różnicy między mlekiem krów, owiec czy kóz (Eze 25:4; 1Ko 9:7). Do kwaśnego, czyli zsiadłego mleka często dodawano miód i podawano je jako napój orzeźwiający. Gdy Dawid zaniósł żywność swym braciom do obozu wojskowego, zabrał też „dziesięć porcji mleka” („kawałków sera”, Bw) dla „przełożonego nad tysiącem”. Być może chodziło tu o świeży, miękki ser. Biblia Tysiąclecia mówi w tym miejscu o „dziesięciu krążkach sera” (1Sm 17:17, 18).

Dlaczego Prawo zabraniało gotowania koźlęcia w mleku jego matki?

Prawo Mojżeszowe zabraniało gotowania koźlęcia w mleku jego matki (Pwt 14:21). Zakaz ten powtórzono dwukrotnie w związku z ofiarowaniem Jehowie pierwocin (Wj 23:19; 34:26).

Niektórzy uważają, że chodzi tu o jakiś zwyczaj mający charakter pogański, bałwochwalczy lub magiczny. Nie ma jednak wyraźnych dowodów na poparcie tego poglądu.

Prawo to mogło też wskazywać, że Bóg ustanowił odpowiedni porządek rzeczy, którego należy się trzymać. Dał matce mleko, by mogła wykarmić potomstwo. Dlatego ugotowanie w jej mleku młodego koźlęcia po to, by je zjeść, byłoby sprzeczne z celem, do jakiego Bóg przeznaczył mleko.

Możliwe jest również, iż zakaz ten miał uczyć współczucia. Pozostawałoby to w zgodzie z innymi przepisami, np. zabraniającymi składania w ofierze zwierząt, które nie spędziły co najmniej siedmiu dni z matką (Kpł 22:27), zabijania tego samego dnia zwierzęcia i jego potomstwa (Kpł 22:28) oraz zabierania z gniazda zarówno matki, jak i jajek lub młodych (Pwt 22:6, 7).

W proroctwach. W odniesieniu do Immanuela przepowiedziano: „Dzięki obfitości mleka będzie jadł masło; gdyż każdy, kto pozostanie w kraju, będzie jadł masło i miód”. Mowa tu o warunkach, jakie czekały Judę po spustoszeniu przez Asyrię. Uprawna ziemia miała zarosnąć chwastami. Dlatego — jak powiedziano — pozostali w kraju mieszkańcy będą się odżywiać głównie dzikim miodem i produktami mlecznymi. Będą mieć „obfitość mleka”, ponieważ ocalałym zwierzętom nie zabraknie pastwisk (Iz 7:20-25; por. 37:30-33).

Znaczenie przenośne. Mleko często występuje w Biblii w znaczeniu przenośnym (Rdz 49:12; PnP 5:12; Lam 4:7). Słowem tym określano zasoby narodów i ludów (Iz 60:16). Ziemię Obiecaną wielokrotnie opisano jako „mlekiem i miodem płynącą”, aby wskazać na jej urodzajność, obfitość plonów i dobrobyt wynikający z błogosławieństwa Jehowy (Wj 3:8; Pwt 6:3; Joz 5:6; Jer 11:5; Eze 20:6; Jl 3:18). Pasterz z Pieśni nad Pieśniami powiedział o ukochanej Szulamitce, że ‛miód i mleko są pod jej językiem’, co zapewne nawiązywało do jej miłych słów (PnP 4:11).

Mleko przyczynia się do fizycznego wzrostu i dojrzewania. Dlatego podstawowe nauki chrześcijańskie przyrównano do „mleka” dla duchowych niemowląt, pomagającego im osiągnąć taki etap rozwoju, na którym mogą przyjmować „pokarm stały”, czyli głębsze prawdy (1Ko 3:2; Heb 5:12-14). Apostoł Piotr napisał do chrześcijan: „Jak nowo narodzone dzieciątka rozwińcie gorące pragnienie nie sfałszowanego mleka mającego związek ze słowem”. W jakim celu? Aby wzrastać nie tylko ku dojrzałości, ale „ku wybawieniu” — aby „utwierdzić swe powołanie i wybranie” (1Pt 2:2; 2Pt 1:10). W Izajasza 55:1 Bóg zaprasza spragnionych pod względem duchowym, by kupowali to pożywne „mleko”. Dzięki Jego niezasłużonej życzliwości można je nabyć „bez pieniędzy i bez płacenia”.

Wyłuskiwanie ziarna z kłosów i innych części ściętych roślin. Jeśli młócono niewielką ilość zboża (np. pokłosie) lub rośliny o drobnych ziarnach (takie jak kmin), używano lasek, kijów bądź cepów, którymi bito kłosy na ziemi albo w winnej tłoczni. Tak samo postępowano w ciężkich czasach, gdy młocka odbywała się potajemnie (Sdz 6:11; Rut 2:17; Iz 28:27).

Na ogół jednak młockę urządzano na klepisku. Była to okrągła platforma z kamienia lub mocno ubitej ziemi, mająca średnicę do 15 m i usytuowana zwykle na jakimś wzniesieniu wystawionym na działanie wiatru. Oprócz prywatnych klepisk były też inne, przeznaczone do ogólnego użytku, zazwyczaj skupione gdzieś w pobliżu wioski. Na klepisku rozkładano snopy jęczmienia lub pszenicy, najpopularniejszych zbóż w Palestynie (obecnie układa się je na wysokość 30—45 cm). Następnie wpuszczano na nie byki lub inne zwierzęta i przepędzano w kółko, by deptały zboże, łamiąc słomę i wyłuskując ziarna z kłosów. Podczas młocki nie wolno było zakładać zwierzętom kagańca (Pwt 25:4; Oz 10:11; 1Ko 9:9, 10).

Zwierzęta zaprzęgano też do urządzeń młockarskich, które przyśpieszały pracę i wykonywały ją dokładniej niż same kopyta (Iz 41:15; Am 1:3). W późniejszych czasach używano do tego celu szerokich, płaskich, ciężkich sań, które od spodu miały przymocowane ostre kamienie lub żelazne ostrza. Inne urządzenie (wóz młockarski) składało się z ramy, w której osadzono ciężkie walce nabite żelazem rozcinającym słomę i kłosy. Takie sanie czy wozy za każdym okrążeniem przejeżdżały po innej partii zboża, a ponieważ stał na nich lub siedział woźnica, jego ciężar dodatkowo zwiększał skuteczność młocki (por. Iz 28:28).

Młócone zboże kilkakrotnie odwracano, a gdy ziarno zostało dokładnie wyłuskane, przystępowano do odwiewania (zob. ODWIEWANIE).

Ponieważ klepiska były równe i znajdowały się na otwartej przestrzeni, często używano ich także w innych celach. Na przykład obrzędy żałobne po śmierci Jakuba urządzono na klepisku Atad niedaleko Jordanu (Rdz 50:10, 11). Dawid na polecenie Jehowy nabył klepisko Arawny (Ornana), zbudował na nim ołtarz i złożył Bogu ofiarę (2Sm 24:16-25; 1Kn 21:15-28). Później Salomon wybudował na tym miejscu świątynię (2Kn 3:1). Gdy Jehoszafat i Achab naradzali się w sprawie wojny z Syrią, ich trony stały na klepisku u wejścia do bramy Samarii (1Kl 22:10).

Znaczenie przenośne. Młócenie zboża na klepisku trafnie symbolizuje los, jaki spotka nieprzyjaciół Jehowy — zostaną zmiażdżeni i doszczętnie rozbici (Iz 41:15; Jer 51:33; Mi 4:12, 13; Hab 3:12). Młocka niekiedy ilustruje też bezwzględne postępowanie ludzi (2Kl 13:7). Oddzielanie pszenicy od plew wyobraża oddzielanie prawych od niegodziwych podczas sądu Jehowy (Mt 3:12). Z kolei długa młocka i pełne klepisko to oznaka dobrobytu i błogosławieństwa Bożego (Kpł 26:5; Jl 2:24).

Narzędzie służące do wbijania czegoś lub kucia. Używano go do wbijania gwoździ (Jer 10:4) i palików namiotowych (Sdz 4:21), do rozłupywania i obrabiania kamienia w kamieniołomach (1Kl 6:7), jak również do obróbki metalu, np. przy wyrobie bożków (Iz 41:7; 44:12).