która osiąga 1,8 m wysokości i rośnie głównie wśród ruin.

Hebrajskie słowa charúl (Prz 24:31; Sof 2:9) i kimmòs (Iz 34:13; Oz 9:6) odnoszą się do roślin porastających ugory i ruiny. Werset z Hioba 30:7, gdzie występuje wyraz charúl, sugeruje, że chodzi o wysokie rośliny. Inne słowo, sirpád („pokrzywa”, BT, Bw; „parząca pokrzywa”, NŚ), przeciwstawiono mirtowi (Iz 55:13).

Jak się wydaje, w Przysłów 24:31 forma wyrazu kimmòs („oset”, Bg; „chwasty”, NŚ) oraz wyraz charúl zostały użyte paralelnie. Na tej podstawie część uczonych sądzi, że jedno z nich jest określeniem ogólniejszym. Jedni uznają za takie słowo kimmòs i odnoszą je do wszelkich chwastów, a według innych to charúl może oznaczać ogólnie zarośla. Niektórzy kwestionują tłumaczenie charúl w Hioba 30:7 na „pokrzywy”, gdyż ludzie raczej nie szukają dobrowolnie schronienia pod pokrzywami. Jednakże na bezwodnych obszarach mogliby korzystać z cienia wysokich pokrzyw albo z głodu zbierać je na pokarm. Tłumaczenie to jest więc uzasadnione.

Hebrajskie słowo sadéh, najczęściej tłumaczone na „pole”, może oznaczać ziemię uprawną lub łąkę, teren łowiecki, nieuprawny teren zalesiony, szczyt góry, a nawet region zamieszkany przez jakiś lud (np. „pole moabskie”); w sensie ogólnym stanowi też przeciwieństwo „miasta” (Rdz 27:5; 31:4; 37:5-7; Lb 21:20; Pwt 28:3; Sdz 9:32, 36; 1Sm 14:25). Greckie agròs to „pole” uprawne (Mt 13:24) albo „wieś” w przeciwstawieniu do „miasta” (Mk 5:14; zob. też 16:12).

Na jedno pole mogło się składać kilka kawałków ziemi mających różnych właścicieli, co wynika z dziejów Rut. Kiedy poszła ona „na pole”, przypadkiem „trafiła na połać pola należącego do Boaza”, a zatem należała do niego tylko część tego terenu (Rut 2:2, 3). W odróżnieniu od ogrodów i winnic pola raczej nie były ogrodzone (Lb 22:24; PnP 4:12). Prawo Mojżeszowe zabraniało przesuwania znaków granicznych bliźniego, co najwyraźniej nie było trudne (Pwt 19:14). Według Prawa osady nieotoczone murem zaliczano „do pola tej krainy” (Kpł 25:31).

Ogień wzniecony na jakimś polu mógł się łatwo rozprzestrzenić na sąsiednie; zwierzęta domowe należało pilnować, żeby nie weszły na cudze pole (Wj 22:5, 6). W Izajasza 28:25 powiedziano, że na granicy pól wysiewano orkisz, gorszy gatunek pszenicy. Siejąc go wokół swych upraw, rolnicy być może chcieli uchronić cenniejsze zboża, takie jak pszenica i jęczmień, przed bydłem domowym, które mogło wejść na skraj pola.

Przez pole najprawdopodobniej można było przejść wyznaczonymi ścieżkami, które oddzielały od siebie poszczególne działki, trudno sobie bowiem wyobrazić, by Jezus i jego uczniowie szli przez pole, depcząc rosnące zboże. Gdyby tak zrobili, faryzeusze z pewnością by im to wytknęli (Łk 6:1-5). Być może do takich właśnie ścieżek nawiązał Jezus, gdy w przykładzie o siewcy wspomniał o nasionach, które padły „przy drodze” (Mt 13:4).

Kiedy Judasz pod wpływem wyrzutów sumienia wrzucił do świątyni 30 srebrników otrzymanych za zdradzenie Jezusa (równowartość ok. 66 dolarów, jeśli chodziło o sykle), naczelni kapłani przeznaczyli je na zakup „garncarzowego pola na grzebanie obcych”. Owo „pole garncarza” stało się znane jako „Akeldama, to jest Pole Krwi” (Mt 27:3-10; Dz 1:18, 19; zob. AKELDAMA). Od IV w. n.e. lokalizuje się je na pd. stoku Doliny Hinnoma, niedaleko jej zbiegu z doliną Kidron.

Trudno powiedzieć, czy owo miejsce zawdzięczało swą nazwę temu, że po prostu należało do jakiegoś garncarza, czy też temu, że kiedyś garncarze uprawiali tam swe rzemiosło. To drugie wyjaśnienie wydaje się całkiem prawdopodobne, jeśli trafna jest tradycyjna lokalizacja owego pola — blisko wspomnianej w Jeremiasza 19:1, 2 „Bramy Skorup” (lub „Bramy Garncarzy”; J. Simons, Jerusalem in the Old Testament, Lejda 1952, przyp. na s. 230; por. Jer 18:2). Jeszcze do niedawna w pobliżu wydobywano glinę, niezbędny surowiec dla garncarzy. Do wyrobu naczyń potrzebne też było dobre zaopatrzenie w wodę, a niedaleko znajduje się źródło En-Rogel i sadzawka Siloam; poza tym zimą w Dolinie Hinnoma wody jest pod dostatkiem.

Zobacz AKELDAMA.

Najprawdopodobniej teren w pobliżu Jerozolimy, gdzie pracowali pracze.

„Przy gościńcu na polu pracza” Izajasz i jego syn Szear-Jaszub mieli się spotkać z królem Achazem; w późniejszym czasie dotarli tam także wysłannicy Sancheriba (Iz 7:3; 36:2; 2Kl 18:17). Co prawda gościniec ten najwyraźniej leżał poza terenem miasta, ale był na tyle blisko, że ludzie znajdujący się na murach miejskich mogli słyszeć szyderstwa posłów Sancheriba (2Kl 18:18, 26, 27; Iz 36:1, 2).

W związku z „gościńcem na polu pracza” wzmiankowany jest jakiś „kanał”. Nie mógł to być tzw. tunel Ezechiasza, gdyż za czasów Achaza jeszcze nie był wykuty. Może więc chodzić raczej